چگونگی طلب عافیت در کلام امام سجاد(ع)

به گزارش ایکنا از لرستان، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدرضا اعوانی، مدرس حوزه و دانشگاه شامگاه دوشنبه، 17 دی‎ماه در سلسله نشست‌های آشنایی با معارف تربیتی صحیفه سجادیه که از سوی معاونت فرهنگی ـ تبلیغی مدیریت حوزه‌های علمیه خواهران استان لرستان ویژه طلاب لرستانی و به‌صورت مجازی برگزار شد، در شرح «دعای بیست‌وسوم صحیفه سجادیه»، گفت: دعای بیست‌وسوم صحیفه سجادیه از دعاهای امام سجاد(ع) است زمانی که از خدای متعال طلب عافیت می‌کرد و شکرگزاری بر این عافیت را از خدا طلب می‎کردند.

وی با بیان اینکه عافیت به معنای صحت و سلامتی است و این سلامتی و صحت هم جسم و هم روح را شامل می‎شود اما نوعاً در مورد بدن به‌کار می‌رود این در حالی است که در بعضی روایات صحت و سلامت در مورد دین هم به‌کار رفته است، افزود: در روایت است که امام سجاد(ع) در کنار بیت‌الله الحرام مردی را دید که در حین دعا کردن از خدای متعال طلب صبر می‌کرد. حضرت تا این جمله را از این شخص شنید فرمود: آیا می‌دانی با این جمله بلا را از خدا تقاضا می‌کنی؟ باید بگویی خدایا من از تو عافیت و سلامتی می‌خواهم و توفیق سپاسگزاری از این سلامتی و عافیت را هم به من عطا کن.

اعوانی با بیان اینکه انسان نوعاً در مواجهه با یک مشکل و سختی است که از خدای متعال طلب صبر می‎کند، ادامه داد: صبر در قرآن کریم آمده «ربَّنَا أَفْرِغْ عَلَيْنَا صَبْرًا؛ پروردگارا، به ما صبر و استواری بخش» کمااینکه در جنگ‌های مختلف نیز برخی از یاران پیامبر اکرم(ص) از خدا طلب صبر می‌کردند پس در اکثر موارد صبر برای تحمل یک مشکل و سختی به‌کار می‌رود.

این مدرس سواد رسانه با بیان اینکه عافیت آن‌قدر مهم است که امام سجاد(ع) یکی از دعاهای صحیفه سجادیه را اختصاص به همین موضوع داده و ما را متوجه به اهمیت عافیت کرده است، اظهار کرد: امام سجاد(ع) این دعا را با صلوات بر پیامبر و آل طاهرینش شروع می‌کند و در بند اول دعا «وَ أَلْبِسْنِي عَافِيَتَكَ، وَ جَلِّلْنِي عَافِيَتَكَ، وَ حَصِّنِّي بِعَافِيَتِكَ، وَ أَكْرِمْنِي بِعَافِيَتِكَ، وَ أَغْنِنِي بِعَافِيَتِكَ، وَ تَصَدَّقْ عَلَيَّ بِعَافِيَتِكَ، وَ هَبْ لِي عَافِيَتَكَ وَ أَفْرِشْنِي عَافِيَتَكَ، وَ أَصْلِحْ لِي عَافِيَتَكَ، وَ لَا تُفَرِّقْ بَيْنِي وَ بَيْنَ عَافِيَتَكَ فِي الدُّنْيَا وَ الآْخِرَةِ» می‎فرماید: «خدایا! عافیتت را بر من بپوشان و سراپایم را به عافیتت بپوشان و به عافیتت محفوظم دار و به عافیتت ارزشمند و عزیزم دار و بر من به عافیتت احسان کن و به عافیتت بر من صدقه ده و عافیتت را به من ببخش و عافیتت را بر من بگستران و عافیتت را برایم شایسته گردان و در دنیا و آخرت بین من و عافیتت جدایی مینداز.»

وی با اشاره به اهمیت عافیت از منظر ائمه معصوم(ع) و اینکه امام سجاد(ع) در این دعا تمام عافیت‌ها را به انواع و اقسام الفاظ از خدا طلب می‌کند، ادامه داد: امام سجاد(ع) در بند سوم دعای 15 صحیفه سجادیه وقتی که بر سر دو راهی قرار گرفته که کدام یک از این دو حال عافیت و بیماری واجب‎تر است که انسان در آن حال خدا را به یاد آورد برای سلامتی سه مورد را مطرح کرده است که نشان می‌دهد انسان تا وقتی سالم است باید به این سه مطلب بپردازد، اول اینکه انسان در موقعی که سالم است باید از رزق طیب استفاده کند نه از محرمات، انسان تا سالم است باید از آن چیزی که استفاده کرده به‌دنبال رزق و روزی حلال برود و منتظر نماند دیگران چیزی را به او برسانند و سوم اینکه از رزق و روزی حلال خود برای اطلاعت فرمان خدا و نه در جهت معصیت خدا استفاده کند. 

اعوانی با بیان اینکه از نگاه امام سجاد(ع) در زیر سایه صحت و عافیت بدنی است که انسان موفق به خیلی از کارها می‌شود، گفت: امام سجاد(ع) در بند دوم دعا «وَ عَافِنِي عَافِيَةً كَافِيَةً شَافِيَةً عَالِيَةً نَامِيَةً، عَافِيَةً تُوَلِّدُ فِي بَدَنِي الْعَافِيَةَ، عَافِيَةَ الدُّنْيَا وَ الآْخِرَةِ» از خدای متعال می‎خواهد: «عافیتی بی‌نیاز کننده، شفابخش، برتر، افزون شونده؛ عافیتی که در بدنم عافیت تولید کند، عافیت دنیا و آخرت» به وی عطا کند.

این مدرس حوزه علمیه با بیان اینکه در آخرت اگر انسان عافیت و سلامتی داشته باشد معنایش این است که عذاب خدا او را فرا نگرفته پس کسی که زیر سایه اطاعت خدا زندگی کرده قیامت در عافیت و سلامت خواهد بود، اضافه کرد: حمد بر عافیت خیلی مهم است بنابراین حضرت امام سجاد(ع) بعد از اینکه از خدا طلب عافیت می‎کند از خدا می‎خواهد حمد و ذکر او را مدام بر زبان داشه باشد.

اعوانی به بند سوم این دعا «وَ امْنُنْ عَلَيَّ بِالصِّحَّةِ وَ الْأَمْنِ وَ السَّلَامَةِ فِي دِينِي وَ بَدَنِي، وَ الْبَصِيرَةِ فِي قَلْبِي، وَ النَّفَاذِ فِي أُمُورِي، وَ الْخَشْيَةِ لَكَ، وَ الْخَوْفِ مِنْكَ، وَ الْقُوَّةِ عَلَى مَا أَمَرْتَنِي بِهِ مِنْ طَاعَتِكَ، وَ الِاجْتِنَابِ لِمَا نَهَيْتَنِي عَنْهُ مِنْ مَعْصِيَتِكَ» اشاره کرد و گفت: حضرت در این بند دعا می‎فرماید: «و بر من منت گذار، به تندرستی و امنیت و سلامت در دین و بدنم و بینایی در دلم و قاطعیت در امورم و هراس برایت و بیم از حضرتت و توان و نیرو بر آنچه از طاعتت به من فرمان دادی و دوری از نافرمانی‌ات نسبت به آنچه مرا از آن بر حذر داشتی.»

این مدرس سواد رسانه با بیان اینکه سلامت و امنیت دو نعمت هستند و در حدیث داریم که «نِعْمَتَانِ‏ مَجْهُولَتَانِ‏ الْأَمْنُ وَ الْعَافِيَة؛ دو نعمت است كه ناشناخته است: امنیت و تندرستی» اظهار کرد: اگر امنیت در یک جامعه نباشد اقتصاد، سیاست و مسائل عبادی نیز در آن جامعه ضعیف خواهد بود.

اعوانی با بیان اینکه اگر انسان سلامتی و عافیتی که خدا به وی عنایت کرده است را سپاسگذاری کند نشان می‌دهد متوجه به شخص منعم است و این آثار و برکات زیادی دارد «لَئِن شَكَرْتُمْ لأَزِيدَنَّكُمْ» بنابراین امام سجاد(ع) در این دعا از خدا می‌خواهد زبان او را به حمد و شکر خدا گویا کند، گفت: امام سجاد(ع) در بند پنجم دعا «وَ أَنْطِقْ بِحَمْدِكَ وَ شُكْرِكَ وَ ذِكْرِكَ وَ حُسْنِ الثَّنَاءِ عَلَيْكَ لِسَانِي، وَ اشْرَحْ لِمَرَاشِدِ دِينِكَ قَلْبِي» می‌فرماید: «و زبانم را به سپاس و شکر و ذکر و ستایش نیک، نسبت به حضرتت گویا کن؛ و دلم را برای راه‌های مستقیم دینت گشاده فرما.»

این مدرس حوزه علمیه با اشاره به اینکه از آنجایی که دعای بیست و سوم درباره عافیت است بنابراین امام سجاد(ع) به سراغ اموری می‌رود که ضد عافیت است، ادامه داد: امام سجاد(ع) در رابطه با اموری که مانع عافیت است و باعث آسیب به روح و جسم می‌شوند به شیطان رانده شده اشاره دارند و از نظر ایشان سلطان بیدادگر، عیاشان اسراف‌گر، آنهایی که دیگران را در خدمت می‌گیرند و آن دیگران هم سر به فرمانشان دارند، هر ضعیف و قوی، هر شرافتمند و پست، هر کوچک و بزرگ و هر فرد نزدیک یا دورمی‌توانند به انسان آسیب بزنند بنابراین انسان باید از شر آنها به خدا پناه ببرد.

وی با اشاره به بند ششم دعا «وَ أَعِذْنِي وَ ذُرِّيَّتِي مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ، وَ مِنْ شَرِّ السَّامَّةِ وَ الْهَامَّةِ و الْعَامَّةِ وَ اللَّامَّةِ، وَ مِنْ شَرِّ كُلِّ شَيْطَانٍ مَرِيدٍ، وَ مِنْ شَرِّ كُلِّ سُلْطَانٍ عَنِيدٍ، وَ مِنْ شَرِّ كُلِّ مُتْرَفٍ حَفِيدٍ، وَ مِنْ شَرِّ كُلِّ ضَعِيفٍ وَ شَدِيدٍ، وَ مِنْ شَرِّ كُلِّ شَرِيفٍ وَ وَضِيعٍ، وَ مِنْ شَرِّ كُلِّ صَغِيرٍ وَ كَبِيرٍ، وَ مِنْ شَرِّ كُلِّ قَرِيبٍ وَ بَعِيدٍ، وَ مِنْ شَرِّ كُلِّ مَنْ نَصَبَ لِرَسُولِكَ وَ لِأَهْلِ بَيْتِهِ حَرْباً مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ، وَ مِنْ شَرِّ كُلِّ دَابَّةٍ أَنْتَ آخِذٌ بِنَاصِيَتِهَا، إِنَّكَ عَلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ»، افزود: امام سجاد(ع) همچنین تأکید دارند که ما باید از شر هر کسی که با پیامبر‌ خدا و اهل‌بیت او دشمن است و از شر هر جنبده خطرناک و هر کس که در مورد ما اراده بدی کند به خدا پناه ببریم.

اعوانی با بیان اینکه حضرت امام سجاد(ع) همه‌گونه از خدا طلب می‌کند که این عافیت و سلامت خدشه‌دار نشود و پایدار باشد تا زیر سایه آن بتواند حمد خدا کند، گفت: حضرت امام سجاد(ع) در بند هشتم دعا خدا را اینگونه «إِنَّكَ عَزِيزٌ قَدِيرٌ» مورد خطاب قرار می‎دهد و شایسته است انسان دعاهایش را با اسما خدا شروع و با اسما خدا به پایان برساند.

این مدرس حوزه علمیه اظهار کرد: در این بند دعا «عَزِيزٌ» یعنی کسی که شکست در او راه ندارد و بر هر کاری قادر است پس وقتی انسان خدا را با این نام‌ها بخواند، خدای معتال می‎بیند که بنده‌اش نسبت به او چنین معرفت و شناختی دارد بنابراین توجه خاصی به او خواهد کرد.