اهمیت طلب مغفرت در دعای امام سجاد(ع)
حجت‌الاسلام محمدرضا اعوانی با بیان اینکه امام سجاد(ع) در دعای نهم صحیفه سجادیه اهمیت طلب مغفرت را بیان می‌کند، گفت: انسان نباید اصرار بر گناه داشته باشد، وقتی انسان خدا را یاد کرد خدا هم او را یاد می‌کند و فضل و رحمت الهی شامل حالش می‌شود.
به گزارش ایکنا از لرستان، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدرضا اعوانی، مدرس حوزه و دانشگاه شامگاه دوشنبه، پنجم شهریورماه در سلسله نشست‌های آشنایی با معارف تربیتی صحیفه سجادیه که از سوی معاونت فرهنگی ـ تبلیغی مدیریت حوزه‌های علمیه خواهران استان لرستان ویژه طلاب لرستانی و به‌صورت مجازی برگزار شد، در شرح دعای نهم صحیفه سجادیه، گفت: دعای نهم صحیفه سجادیه در باب اشتیاق به طلب مغفرت از خدای متعال است که از ناحیه حضرت انشا شده است.
وی با بیان اینکه در این موضوع که آیا امام سجاد(ع) خودش شخصاً سرفصل‌های هر دعا را انشا فرموده‌اند یا اینکه ایشان دعاها را بیان می‌فرمودند و امام محمدباقر(ع) که در آن زمان به‌عنوان یک نوجوان در محضر امام سجاد(ع) حضور داشتند، به قلم می‌آوردند اختلاف نظرهایی وجود دارد، افزود: طلب مغفرت و آمرزش از خدای متعال به این معنا نیست که انسان حتماً باید گناه داشته باشد چراکه اگر انسان خدا را خوب شناخته باشد و ایمان او بالا باشد به این طلب مغفرت احساس نیاز بیشتری می‌کند.
این مدرس سواد رسانه با اشاره به اینکه استغفار کردن‌های انبیا، اوصیا و اولیای الهی به این معنا نیست که آنها بر خلاف شریعتی که خودشان آورده‌اند عمل کرده و اکنون استغفار می‌کنند، در واقع این استغفار و طلب مغفرت آنها ناشی از روح بزرگ و والای آنهاست، ادامه داد: انسان با طلب مغفرت از ناحیه خدا در واقع کوچک بودن خودش را نسبت به بزرگی خدای متعال بهتر متوجه می‌شود و احساس می‌کند کارهایی که انجام می‌دهد آن چیزی نیست که خدای متعال از او انتظار دارد بنابراین همواره خود را مقصر می‌داند و از خدا طلب مغفرت می‌طلبد.
وی با بیان اینکه انسان هر چه‌قدر بالاتر برود احساس به طلب مغفرت و استغفار در او بیشتر می‌شود، اظهار کرد: امام سجاد(ع) به‌عنوان عقل کامل و امامی که از سوی خدا هدایت شده است به این طلب مغفرت دلخوش است و احساس خضوع می‌کند این در حالی است که ائمه معصوم(ع) مکرراً اقوام خود را دعوت به استغفار می‌کردند و قرآن کریم نیز در آیاتی بر این موضوع تأکید شده است.
اعوانی با بیان اینکه صحیفه سجادیه جنبه تعلیمی دارد و حضرت امام سجاد(ع) وقتی جایگاه خود نسبت به جایگاه خدای متعال را می‌بیند این احساس طلب مغفرت در او به اشتیاق می‌رسد و این‌گونه دعا می‌کند، افزود: امام سجاد(ع) در این دعا اول بر پیامبر اکرم(ص) و آل او درود و صلوات می‌فرستد و می‌گوید: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ صَيِّرْنَا إِلَى مَحْبُوبِكَ مِنَ التَّوْبَةِ، و أَزِلْنَا عَنْ مَكْرُوهِكَ مِنَ الْإِصْرَارِ؛ خدایا! بر محمد و آلش درود فرست و راه ما را به سوی توبه که محبوب توست تغییر ده و وجودمان را از زیاده‌روی بر گناه که مورد نفرت توست، دور ساز.»
وی با اشاره به اینکه در دوره امامت امام سجاد(ع) با تلاش‌هایی که از سوی دشمنان انجام می‌گرفت، صلوات فرستادن بر پیامبراکرم(ص) جایگاهی نداشت، ادامه داد: عبدالملک مروان در دوران حیاتش بیش از ۱۵۰ هزار نفر را کشت او مردم را توبیخ می‌کرد که چرا شما اطراف محراب و قبر پیامبراکرم(ص) می‌گردید و زیارت می‌کنید چرا نمی‌روید دور قصر عبدالملک بگردید این در حالی است که عبدالملک به محض اینکه به حکومت رسید، گفت: اگر کسی من را دعوت به خوبی بکند گردن او را می‌زنم پس وقتی پیامبر(ص) جایگاهی نداشت قطعاً آل او نیز جایگاهی نخواهند داشت.
اصرار بر گناه نداشته باشیم
این مدرس حوزه علمیه ادامه داد: امام سجاد(ع) در صحیفه سجادیه صلوات بر پیامبر اکرم(ص) و آل ایشان را زیاد تکرار می‌کند تا به همه بفهماند و تبیین کند ما هرچه داریم به برکت این وجود مقدس است و اگر هدایت شده‌ایم به برکت رسول اکرم(ص) بوده است چراکه اگر پیامبراکرم(ص) و آل طاهرینش نبودند و آن فرامین را در جامعه تبیین نمی‌کردند امروز در این جایگاه نبودیم بنابراین حضرت از پیامبر(ص) و آل ایشان با بزرگی و عظمت یاد می‌کند.
وی با بیان اینکه حضرت امام سجاد(ع) در بند اول دعا از خدای متعال می‌خواهد او را به آن مسیری ببرد که خودش می‌پسندد و دوست دارد، به اهمیت توبه و اینکه خدای متعال توبه‌کنندگان را دوست دارد و در آیه ۲۲۲ سوره بقره «إِنَّ اللّهَ يُحِبُّ التَّوَّابِينَ» فرموده است «خداوند توبه‌كاران را دوست مى‌دارد» اشاره کرد و گفت: در این آیه «التَّوَّابِينَ» صیغه مبالغه است یعنی کسی که بسیار توبه می‌کند، توبه‌کردن یعنی بازگشت به سمت خدا، یاد کردن از خدا و بازگشت به خدا و عبادتی بزرگ است، بنابراین رسول خدا(ص) طبق نقل مرحوم کلینی در اصول کافی روزانه توبه می‌کردند.
این مدرس سواد رسانه با بیان اینکه خدای متعال توبه انسان به سمت خدا را دوست دارد چه انسان گناه داشته باشد و توبه کند یعنی از عصیان به سمت اطاعت خدا توبه کند و چه گناه نداشته باشد، اظهار کرد: توبه یاد خداست وقتی انسان به سمت خدا رفت و توبه کرد خدا هم به سمت او می‌آید این در حالی است که خدای متعال در آیه ۱۵۲ سوره بقره «فَاذْكُرُونِي أَذْكُرْكُمْ وَاشْكُرُواْ لِي وَلاَ تَكْفُرُونِ» فرموده است: «پس مرا ياد كنيد [تا] شما را ياد كنم و شكرانه‌ام را به‌جاى آريد و با من ناسپاسى نكنيد.»
وی با اشاره به اینکه انسان به‌وسیله توبه خدا را یاد می‌کند و وقتی انسان خدا را یاد کرد خدا هم او را یاد می‌کند و فضل و رحمتش شامل حال انسان می‌شود، گفت: انسان نباید اصرار بر گناه داشته باشد کمااینکه امام علی(ع) در کلمات قصار ۹۶ نهج‌البلاغه فرموده است: «ای مردم بدانید دوست پیغمبر اکرم(ص) آن کسی است که خدا را اطاعت می‌کند و لو اینکه به لحاظ نسبی و سببی از پیامبر خیلی دور باشد و دشمن محمد(ص) آن کسی است که خدا را عصیان می‌کند و لو اینکه از لحاظ نسبت سببی ونسبی به پیامبر اکرم(ص) نزدیک باشد» بنابراین امام سجاد(ع) به این حقیقت توجه دارند و می‌دانند که اگر انسان اهل گناه باشد شمشیر را از رو بسته است.
وی افزود: امام سجاد(ع) در این دعا ضمن آنکه از خدای متعال می‌خواهد او را به سوی آن کاری که خدا را خشنود می‌کند، رغبت دهد و قدرت و توانش را از عملی که خدا را بر انسان خشمگین می‌کند، سست کند، به نفس انسان که امرکننده به بدی است اشاره می‌کند و در بند چهارم دعا می‌فرماید: «و در این امور ما را میان نفوسمان و انتخابشان رها مکن؛ که نفس انتخاب‌‌کننده باطل است، مگر آنکه تو در انتخاب حق توفیقش دهی و بسیار دستور دهنده به زشتی و بدی است، مگر آنکه رحمتش آری.»
نفس اماره را به مطمئنه تبدیل کنیم
اعوانی با بیان اینکه اگر نفس اماره به نفس مطمئنه برسد انسان دیگر مرتکب گناه نمی‌شود چراکه نفس اماره در واقع یک شیطان درونی است، اظهار کرد: حضرت امام سجاد(ع) در بند پنجم این دعا به ناتوانی انسان اشاره می‌کند و می‌فرماید: «خدایا! همانا تو ما را از ناتوانی آفریدی و بر سستی بنا کردی و از آب ناچیز و بی‌مقدار به‌وجود آوردی؛ پس ما را جز به نیروی تو چاره و تدبیر نیست و جز به یاری‌ات قوت و قدرت نمی‌باشد.»
وی با بیان اینکه انسان اگر موفقیتی دارد از سوی خداست و امام سجاد(ع) در این دعا به ما گوشمزد می‌کند اگر خدا توفیق ندهد نفس ما به بیراهه می‌رود، گفت: مرحوم شیخ کلینی در اصول کافی بابی به‌نام «فنا قبل الدعا» دارد که از امام جعفرصادق(ع) نقل می‌کند که فرموده است: «به خدا قسم، چنین است که: بنده با اصرار (بر گناه) از گناه خارج نمی‌شود و او از گناه خارج نمی‌شود، مگر با اقرار (به گناهش).»
این مدرس حوزه علمیه با اشاره به اینکه انسان با اقرار کردن به گناه تواضع خود را نشان می‌دهد این در حالی است که شعاری که مدام تکرار شود تبدیل به شعور می‌شود، اظهار کرد: امام سجاد(ع) در بند پایانی دعا با صلوات بر محمد و آل محمد این‌گونه خداوند را خطاب قرار می‌دهد و می‌فرماید: «خدایا! بر محمد و آلش درود فرست و رازهای دلمان و حرکات اعضایمان و نگاه‌های چشم‌هایمان و گفتارهای زبانمان را در موجبات ثوابت قرار ده تا جایی که کار نیکی که به‌خاطر آن مستحق پاداش تو می‌شویم، از دست ما نرود؛ و کار بدی که به سبب آن سزاوار مجازاتت می‌شویم، برای ما نماند.»
انتهای پیام
