چگونگی دعای پدر و مادر به فرزندان در کلام امام سجاد(ع)
حجت‌الاسلام محمدرضا اعوانی با بیان اینکه باید نوع دعا کردن در حق فرزندان را از امام سجاد(ع) یاد بگیریم، گفت: انسان وقتی برای فرزندانش دعا می‌کند باید از خدا بخواهد دین و اخلاق آنها را حفظ کند و در مسیر تربیت قرار دهد.
به گزارش ایکنا از لرستان، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدرضا اعوانی، مدرس حوزه و دانشگاه شامگاه دوشنبه، 13 اسفندماه در سلسله نشست‌های آشنایی با معارف تربیتی صحیفه سجادیه که از سوی معاونت فرهنگی ـ تبلیغی مدیریت حوزه‌های علمیه خواهران استان لرستان ویژه طلاب لرستانی و به‌صورت مجازی برگزار شد، در شرح «دعای بیست‌و‌پنجم صحیفه سجادیه»، گفت: دعای بیست‌و‌پنجم صحیفه سجادیه از دعاهای امام سجاد(ع) در حق فرزندانش است.
وی با بیان اینکه این دعا در واقع مکمل دعای 24 که دعای فرزندان در حق پدر و مادر با تعبیرات گوناگون و تقاضا‌های بسیار است و این نشان می‌دهد که امام در دعاهای خود از هیچ موضوعی غفلت نمی‌فرمایند، افزود: دعای 25 صحیفه سجادیه برعکس دعای 24 است در این دعا پدر و مادر باید برای فرزندان دعا کنند بنابراین امام سجاد(ع) در این دعا به پدر و مادرها یاد می‌دهد چه‌طور و چگونه برای فرزندانشان دعا کنند چه چیزهایی را باید از خدا برای فرزندانشان طلب کنند.
این مدرس سواد رسانه با بیان اینکه فرزند برای والدینش اکباد(پاره جگر) محسوب می‌شوند و اگر خاری در پای آنها فرو رود پدر و مادر دردشان می‌گیرد اگر فرزند مریض شود گویی پدر و مادر بیمار شده‌اند و رسول خدا(ص) در این رابطه فرموده است: «خدا رحم می‌کند به بنده‌اش به‌خاطر شدت محبتی که به فرزندش دارد»، افزود: وقتی انسان علاقه‌مند است همه‌جوره فرزندش در خوبی و خوشی باشد و به کمال برسد اول کاری که باید انجام دهد این است که او را دعا کند کمااینکه پیامبراکرم(ص) فرموده است: «دعای چهار دسته مستجاب است تا درهای آسمان باز شود و دعا به عرش خدا دعای پدر در حق فرزندش، دعای مظلوم نسبت به ظالم، دعای عمره‌گذار تا زمانی که به خانه‌اش برگردد و دعای روزه‌دار تا زمانی که افطار کند» و در روایت داریم «دعای پدر در حق فرزندش مثل دعای پیغمبر در حق امتش است.»
اعوانی با بیان اینکه باید نوع دعا کردن در حق فرزندان را از امام سجاد(ع) یاد بگیریم، ادامه داد: امام سجاد(ع) در بند اول دعا «اللَّهُمَّ وَ مُنَّ عَلَيَّ بِبَقَاءِ وُلْدِي وَ بِإِصْلَاحِهِمْ لِي وَ بِإِمْتَاعِي بِهِم» می‌فرماید: «خدایا! به باقی ماندن فرزندانم و به شایسته نمودنشان برای پیروی از من و به بهره‌مند شدنم در دنیا و آخرت از ایشان، بر من منت گذار.»
این کارشناس مذهبی با اشاره به اینکه در قدیم خیلی از بچه‌ها وقتی به دنیا می‌آمدند همان لحظه اول به خاطر نبودن شرایط مناسب بهداشتی و نبود ماما از دنیا می‌رفتند و گاهی هم که زنده می‌مانند بعد از مدتی بر اثر ابتلا به امراض مختلف از دنیا می‌رفتند، اظهار کرد: امام سجاد(ع) در بند دوم دعا «إِلَهِي امْدُدْ لِي فِي أَعْمَارِهِمْ، وَ زِدْ لِي فِي آجَالِهِمْ، وَ رَبِّ لِي صَغِيرَهُمْ، وَ قَوِّ لِي ضَعِيفَهُمْ، وَ أَصِحَّ لِي أَبْدَانَهُمْ وَ أَدْيَانَهُمْ وَ أَخْلَاقَهُمْ، وَ عَافِهِمْ فِي أَنْفُسِهِمْ وَ فِي جَوَارِحِهِمْ وَ فِي كُلِّ مَا عُنِيتُ بِهِ مِنْ أَمْرِهِمْ، وَ أَدْرِرْ لِي وَ عَلَى يَدِي أَرْزَاقَهُمْ» از خدا برای فرزندانش طول عمر طلب می‌کند و می‌فرماید: «خدایا! عمر آنان را به سود من طولانی کن و مدت زندگی آنها به‌خاطر من بیفزا و خردسالشان را به نفع من تربیت کن و ناتوانشان را برای من نیرومند ساز و بدن‌ها و آیین‌ها و اخلاقشان را برایم به سلامت دار و به آنها در جان و اعضا و هر کارشان که به آن اهتمام دارم، سلامت همه جانبه عنایت کن؛ و برای من و به دست من، روزی آنان را فراوان فرما».
این مدرس سواد رسانه با بیان اینکه انسان عاقل و انسانی که دید توحیدی در او تقویت شده است همه چیز را از خدا می‌خواهد، گفت: انسان وقتی برای فرزندانش دعا می‌کند باید از خدا بخواهد دین و اخلاق آنها را حفظ کند و آنها را در مسیر تربیت قرار دهد، افزود: امام سجاد(ع) در بند سوم دعا «وَ اجْعَلْهُمْ أَبْرَاراً أَتْقِيَاءَ بُصَرَاءَ سَامِعِينَ مُطِيعِينَ لَكَ، وَ لِأَوْلِيَائِكَ مُحِبِّينَ مُنَاصِحِينَ، وَ لِجَمِيعِ أَعْدَائِكَ مُعَانِدِينَ وَ مُبْغِضِينَ، آمِينَ» از خدا می‌خواهد آنان را نیکوکار، پرهیزکار، بصیر و بینا، شنوا و فرمان‌بردار خود و نسبت به دوستانت عاشق و خیرخواه و در ارتباط به دشمنانت، سرسخت و کینه‌ورز، قرار دهد.
وی با بیان اینکه «بُصَرَاءَ» در بند سوم دعا به معنای بصیر و کسی که نسبت به تمام مبانی دین علم دارد، آمده است، اظهار کرد: امام علی(ع) در نامه 31 نهج‌البلاغه خطاب به فرزندش می‌نویسد: «ای پسرم! در آغاز تربیت، تصمیم گرفتم تا کتاب خدای توانا و بزرگ را همراه با تفسیر آیات، به تو بیاموزم و شریعت اسلام و احکام آن از حلال و حرام، به تو تعلیم دهم و به چیز دیگری نپردازم.»
اعوانی با اشاره به اینکه امام علی(ع) معلم نفوس و بلد راه است او متوجه است تربیت فرزند باید از کجا و چگونه آغاز شود، پس اگر کسی با صحیفه سجادیه و کتاب خدا انس داشته باشد، حلال و حرام خدا را رعایت کند در مسیر درست قرار گرفته است، ادامه داد: امام سجاد(ع) در بند چهارم دعا «اللَّهُمَّ اشْدُدْ بِهِمْ عَضُدِي، وَ أَقِمْ بِهِمْ أَوَدِي، وَ كَثِّرْ بِهِمْ عَدَدِي، وَ زَيِّنْ بِهِمْ مَحْضَرِي، وَ أَحْيِ بِهِمْ ذِكْرِي، وَ اكْفِنِي بِهِمْ فِي غَيْبَتِي، وَ أَعِنِّي بِهِمْ عَلَى حَاجَتِي، وَ اجْعَلْهُمْ لِي مُحِبِّينَ، وَ عَلَيَّ حَدِبِينَ مُقْبِلِينَ مُسْتَقِيمِينَ لِي، مُطِيعِينَ، غَيْرَ عَاصِينَ وَ لَا عَاقِّينَ وَ لَا مُخَالِفِينَ وَ لَا خَاطِئِينَ» می‌فرماید: «خدایا! وجودم را به آنان نیرومند و کجی‌ام را به وسیله آنان راست کن، تبارم را به آنان افزونی ده و مجلسم را به آنان زینت بخش و یادم را به آنان زنده دار و در نبود من کارهایم را به وسیله ایشان کفایت کن و مرا به سبب آنان بر روا شدن نیازم یاری ده، آنان را نسبت به من عاشق و مهربان و روی آورنده و برایم مستقیم و مطیع قرار ده؛ نه عصیان‌کننده و نه عاق و مخالف و خطاکار.»
وی به بند پنجم دعا «وَ أَعِنِّي عَلَى تَرْبِيَتِهِمْ وَ تَأْدِيبِهِمْ، وَ بِرِّهِمْ، وَ هَبْ لِي مِنْ لَدُنْكَ مَعَهُمْ أَوْلَاداً ذُكُوراً، وَ اجْعَلْ ذَلِكَ خَيْراً لِي، وَ اجْعَلْهُمْ لِي عَوْناً عَلَى مَا سَأَلْتُكَ» و طلب اولاد ذکور توسط امام سجاد(ع) از خدای متعال اشاره کرد و افزود: امام سجاد(ع) در این بند از دعا فرموده است: «و مرا در تربیت و ادب کردن و نیکی در حقشان یاری ده و مرا از سوی خود علاوه بر آنان اولاد پسر بخش و آن را برایم خیر قرار ده و آنان را در آنچه از تو می‌خواهم یاورم ساز.»
این مدرس سواد رسانه با یادآوری اینکه البته طلب فرزند ذکور به این معنا نیست که امام سجاد(ع) بی‌خیال فرزند دختر شده است، ادامه داد: فرزند ذکور نسبت به فرزند دختر از جهاتی فضیلت دارد کمااینکه در آیه 34 سوره نساء «الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاء بِمَا فَضَّلَ اللّهُ بَعْضَهُمْ عَلَى بَعْضٍ وَبِمَا أَنفَقُواْ مِنْ أَمْوَالِهِمْ فَالصَّالِحَاتُ قَانِتَاتٌ حَافِظَاتٌ لِّلْغَيْبِ بِمَا حَفِظَ اللّهُ وَاللاَّتِي تَخَافُونَ نُشُوزَهُنَّ فَعِظُوهُنَّ وَاهْجُرُوهُنَّ فِي الْمَضَاجِعِ وَاضْرِبُوهُنَّ فَإِنْ أَطَعْنَكُمْ فَلاَ تَبْغُواْ عَلَيْهِنَّ سَبِيلًا إِنَّ اللّهَ كَانَ عَلِيًّا كَبِيرًا» آمده است: «مردان سرپرست زنانند به دليل آنكه خدا برخى از ايشان را بر برخى برترى داده و [نيز] به دليل آنكه از اموالشان خرج مىكنند پس زنان درستكار فرمانبردارند [و] به پاس آنچه خدا [براى آنان] حفظ كرده اسرار [شوهران خود] را حفظ مى‌کنند و زنانى را كه از نافرمانى آنان بيم داريد [نخست] پندشان دهيد و [بعد] در خوابگاهها از ايشان دورى كنيد و [اگر تاثير نكرد] آنان را ترک كنيد پس اگر شما را اطاعت كردند [ديگر] بر آنها هيچ راهى [براى سرزنش] مجوييد كه خدا والاى بزرگ است».
این مدرس سواد رسانه با بیان اینکه جنس مرد نوعاً بعضی از کارها که می‌تواند انجام دهد و در جامعه اسلامی اثرگذار باشد نسبت به جنس زن اولویت دارد البته زن‌ها نیز جایگاه خاص خود را دارند، تصریح کرد: حضرت امام سجاد(ع) در ادامه بند پنجم دعا از خدا می‌خواهد اگر فرزندی برای او قرار داد فرزند خیر باشد پس لازم است هر دعایی به درگاه خدا میکنید از خدا بخواهید خیر آن را بدهد تا مایه شر نشود.
این مدرس حوزه علمیه قم با اشاره به اینکه شیطان اولین دشمن نسبت به انسان است به بند ششم دعا «وَ أَعِذْنِي وَ ذُرِّيَّتِي مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ، فَإِنَّكَ خَلَقْتَنَا وَ أَمَرْتَنَا وَ نَهَيْتَنَا وَ رَغَّبْتَنَا فِي ثَوَابِ مَا أَمَرْتَنَا وَ رَهَّبْتَنَا عِقَابَهُ، وَ جَعَلْتَ لَنَا عَدُوّاً يَكِيدُنَا، سَلَّطْتَهُ مِنَّا عَلَى مَا لَمْ تُسَلِّطْنَا عَلَيْهِ مِنْهُ، أَسْكَنْتَهُ صُدُورَنَا، وَ أَجْرَيْتَهُ مَجَارِيَ دِمَائِنَا، لَا يَغْفُلُ إِنْ غَفَلْنَا، وَ لَا يَنْسَى إِنْ نَسيِنَا، يُوْمِنُنَا عِقَابَكَ، وَ يِخَوِّفُنَا بِغَيْرِكَ» اظهار کرد: امام سجاد(ع) در این بند از دعا می‌فرماید: «و مرا و نسلم را از شیطان رانده شده پناه ده؛ چرا که تو ما را آفریدی و به ما امر و نهی فرمودی و ما را در ثواب آنچه به آن امر کردی ترغیب و به عذاب آنچه از آن نهی فرمودی تهدید کردی؛ و برای ما دشمنی قرار دادی که با ما نیرنگ می‌کند و او را بر ما تسلّطی دادی که ما را به آن اندازه بر او تسلط نیست؛ در دل‌هایمان جایش دادی و در رهگذرهای خونمان روانش ساختی، اگر ما از او غفلت ورزیم، او از ما غافل نمی‌شود؛ و اگر او را فراموش کنیم، او ما را فراموش نمی‌کند؛ ما را از عذاب تو ایمنی می‌دهد و از غیر تو می‌ترساند.»
اعوانی با بیان اینکه در قرآن کریم از شیطان تعبیر به دشمن آشکار شده است بنابراین امام سجاد(ع) در این دعا خود و فرزندانش را از شر این دشمن در پناه خدا قرار می‌دهد، گفت: شیطان فقط قادر است انسان را وسوسه و دعوت به شر کند چنانکه در آیه 22 سوره ابراهیم(ع) با این مضمون «وَقَالَ الشَّيْطَانُ لَمَّا قُضِيَ الأَمْرُ إِنَّ اللّهَ وَعَدَكُمْ وَعْدَ الْحَقِّ وَوَعَدتُّكُمْ فَأَخْلَفْتُكُمْ وَمَا كَانَ لِيَ عَلَيْكُم مِّن سُلْطَانٍ إِلاَّ أَن دَعَوْتُكُمْ فَاسْتَجَبْتُمْ لِي فَلاَ تَلُومُونِي وَلُومُواْ أَنفُسَكُم مَّا أَنَاْ بِمُصْرِخِكُمْ وَمَا أَنتُمْ بِمُصْرِخِيَّ إِنِّي كَفَرْتُ بِمَآ أَشْرَكْتُمُونِ مِن قَبْلُ إِنَّ الظَّالِمِينَ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ» آمده است: «و چون كار از كار گذشت [و داورى صورت گرفت] شيطان می‌گويد در حقيقت خدا به شما وعده داد وعده راست و من به شما وعده دادم و با شما خلاف كردم و مرا بر شما هيچ تسلطى نبود جز اينكه شما را دعوت كردم و اجابتم نموديد پس مرا ملامت نكنيد و خود را ملامت كنيد من فريادرس شما نيستم و شما هم فريادرس من نيستيد من به آنچه پيش از اين مرا [در كار خدا] شريک مىدانستيد كافرم آرى ستمكاران عذابى پُردرد خواهند داشت.»
این مدرس سواد رسانه با بیان اینکه چون شیطان را نمی‌بینیم بنابراین از او غافل هستیم و در برابر این دشمن قسم‌خورده دفاعی از خود نمی‌کنیم بنابراین امام سجاد(ع) از ندیدن شیطان تعبیر به تسلط کرده است، ادامه داد: تعبیر امام سجاد(ع) از اینکه شیطان مثل خون در بدن ما جریان دارد این است که شیطان مدام مشغول به وسوسه کردن ماست بنابراین حضرت در بند هفتم دعا «إِنْ هَمَمْنَا بِفَاحِشَةٍ شَجَّعَنَا عَلَيْهَا، وَ إِنْ هَمَمْنَا بِعَمَلٍ صَالِحٍ ثَبَّطَنَا عَنْهُ، يَتَعَرَّضُ لَنَا بِالشَّهَوَاتِ، وَ يَنْصِبُ لَنَا بِالشُّبُهَاتِ، إِنْ وَعَدَنَا كَذَبَنَا، وَ إِنْ مَنَّانَا أَخْلَفَنَا، وَ إِلَّا تَصْرِفْ عَنَّا كَيْدَهُ يُضِلَّنَا، وَ إِلَّا تَقِنَا خَبَالَهُ يَسْتَزِلَّنَا» می‌فرماید: « چون آهنگ کار زشتی کنیم، ما را بر آن دلیر کند؛ و چون قصد کار شایسته‌ای کنیم، ما را از آن باز دارد؛ ما را به شهوات جرات و گستاخی می‌دهد و بنای شبهه‌ها را برای ما برپا می‌کند؛ اگر به ما وعده دهد، دروغ می‌گوید؛ و اگر به آرزویمان نشاند، تخلف می‌کند؛ و اگر تو نیرنگش را از ما نگردانی، ما را گمراه می‌کند؛ و اگر از فسادش حفظمان نکنی، ما را به لغزش می‌اندازد.»
این مدرس سواد رسانه اضافه کرد: با توجه به اینکه شیطان ما را نسبت به کار بد تشویق می‌کند و از کار خوب ما را باز می‌دارد بنابراین به ما توصیه شده اگر تصمیم به یک کار خوب گرفته‌ایم سریع آن کار را انجام بدهیم و امام جعفرصادق(ع) در این رابطه فرموده است: «هر وقت یکی از شما تصمیم می‌گیرد یک کار خوب بکند و نفعی به یک نفر دارد دو شیطان در راست و چپ هستند که مشغول هستند تو را منع کنند بنابراین باید زود اقدام کنی.»
این مدرس حوزه علمیه به بند هشتم دعا با این مضمون «اللَّهُمَّ فَاقْهَرْ سُلْطَانَهُ عَنَّا بِسُلْطَانِكَ حَتَّى تَحْبِسَهُ عَنَّا بِكَثْرَةِ الدُّعَاءِ لَكَ فَنُصْبِحَ مِنْ كَيْدِهِ فِي الْمَعْصُومِينَ بِكَ» اشاره کرد و گفت: امام سجاد(ع) در این بند از دعا فرموده است: «خدایا! سلطه‌اش را نسبت به ما با سلطنتت مغلوب کن تا به سبب کثرت دعایمان به پیشگاهت، او را از ما باز داری؛ پس به وسیله تو، از نیرنگش در زمره حفظ شدگان از شر او قرار گیریم».
وی در پایان گفت: با توجه به این دعای صحیفه سجادیه کثرت دعا باعث می‌شود شیطان در ما راه نداشته باشد بنابراین ما باید از شر شیطان و بدی‌ها او همواره به خدا پناه ببریم.
انتهای پیام
