خدا را با اوصافش یاد کنیم

به گزارش ایکنا از لرستان، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدرضا اعوانی، مدرس حوزه و دانشگاه، شامگاه دوشنبه، ۲۵ تیرماه در سلسله نشست‌های آشنایی با معارف تربیتی صحیفه سجادیه که از سوی معاونت فرهنگی ـ تبلیغی مدیریت حوزه‌های علمیه خواهران استان لرستان ویژه طلاب لرستانی و به‌صورت مجازی برگزار شد، در شرح دعای سوم صحیفه سجادیه گفت: دعای سوم امام سجاد(ع) در صحیفه سجادیه درباره صلوات بر حاملان عرش و ملائکه مقرب درگاه الهی است.

وی با اشاره به اینکه امام سجاد(ع) در این دعا از بعضی از ملائکه یاد و نام آنها را بر زبان می‌آورد، افزود: سر تا سر عالم هستی را ملائکه خدا که کارگزاران خدای متعال هستند فرا گرفته و عالم هستی پُر از ملائکه خداوند است و ملائکه به لحاظ تعداد بیشتر از همه انسان‌ها هستند.

این کارشناس دینی با اشاره به آیه پنجم سوره نازعات «قسم به فرشتگانی که به فرمان حق به تدبیر نظام خلق می‌کوشند که قیامتی و حشری خواهد آمد.» گفت: خدای متعال هر آنچه که قرار است در عالم هستی رقم بخورد را به‌واسطه این ملائکه و فرشتگان مقرب انجام می‌دهد. امام سجاد(ع) در این دعا بر حاملان عرش صلوات می‌فرستد.

این مدرس حوزه و دانشگاه افزود: دستورات اولیه خدای متعال را یک عده از ملائکه مقرب دریافت می‌‌کنند بعد آنها این دستورات را به ملائکه و فرشتگانی که در رتبه پایین‌تری از خودشان قرار دارند، ابلاغ می‌کنند و در آیه چهارم سوره ذاریات «فَالْمُقَسِّمَاتِ أَمْرًا» به این موضوع اشاره شده و آمده است: «و سوگند به فرشتگانى كه تقسيم‌كننده كارهايند.»

اعوانی با اشاره به اینکه منظور از حاملان عرش ملائکه مقرب اصلی هستند که اوامر خدا را دریافت و به دیگر فرشتگان و ملائکه ابلاغ می‌کنند و حضرت در این دعا بر آنها سلام می‌‎فرستد، گفت: در آیه ۱۷ سوره حاقه آمده است: «وَ الْمَلَکُ‌ عَلَى‌ أَرْجَائِهَا وَ يَحْمِلُ‌ عَرْشَ‌ رَبِّکَ‌ فَوْقَهُمْ‌ يَوْمَئِذٍ ثَمَانِيَةٌ؛ فرشتگان در اطراف آسمان قرار می‌گیرند و برای انجام مأموریت‌ها آماده می‌شوند؛ و آن روز عرش پروردگارت را هشت فرشته بر فراز همه آنها حمل می‌کنند».

این مدرس سواد رسانه بیان کرد: خداوند در آیه اول سوره فاطر می‌فرماید: «الْحَمْدُ لِلَّهِ فَاطِرِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ جَاعِلِ الْمَلَائِكَةِ رُسُلًا أُولِي أَجْنِحَةٍ مَّثْنَى وَثُلَاثَ وَرُبَاعَ يَزِيدُ فِي الْخَلْقِ مَا يَشَاءُ إِنَّ اللَّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ؛ سپاس خداى را كه پديدآورنده آسمان و زمين است و فرشتگان را كه داراى بال‌هاى دوگانه و سه‏‌گانه و چهارگانه‏‌اند پيام‏‌آورنده قرار داده است در آفرينش هر چه بخواهد مى‏‌افزايد زيرا خدا بر هر چيزى تواناست.»

وی با بیان اینکه همچنین خدای متعال در آیه ۶۱ سوره انعام می‌‎فرماید: «وَهُوَ الْقَاهِرُ فَوْقَ عِبَادِهِ وَيُرْسِلُ عَلَيْكُم حَفَظَةً حَتَّىَ إِذَا جَاء أَحَدَكُمُ الْمَوْتُ تَوَفَّتْهُ رُسُلُنَا وَهُمْ لاَ يُفَرِّطُونَ؛ و اوست كه بر بندگانش قاهر و غالب است و نگهبانانى بر شما مى‏‌فرستد تا هنگامى كه يكى از شما را مرگ فرا رسد فرشتگان ما جانش بستانند در حالى كه كوتاهى نمى‌‏كنند» ادامه داد: خدای متعال در آیه ۲۱ سوره یونس نیز می‌فرماید: «وَإِذَا أَذَقْنَا النَّاسَ رَحْمَةً مِّن بَعْدِ ضَرَّاء مَسَّتْهُمْ إِذَا لَهُم مَّكْرٌ فِي آيَاتِنَا قُلِ اللّهُ أَسْرَعُ مَكْرًا إِنَّ رُسُلَنَا يَكْتُبُونَ مَا تَمْكُرُونَ؛ و چون مردم را پس از آسيبى كه به ايشان رسيده است رحمتى بچشانيم به ناگاه آنان را در آيات ما نيرنگى است بگو نيرنگ خدا سريع‏‌تر است در حقيقت فرستادگان [فرشتگان] ما آنچه نيرنگ مى‌كنيد مى‌‏نويسند.»

این کارشناس دینی افزود: خدای متعال در آیه 31 سوره عنکبوت می‌فرماید: «وَلَمَّا جَاءتْ رُسُلُنَا إِبْرَاهِيمَ بِالْبُشْرَى قَالُوا إِنَّا مُهْلِكُو أَهْلِ هَذِهِ الْقَرْيَةِ إِنَّ أَهْلَهَا كَانُوا ظَالِمِينَ؛ و چون فرستادگان ما براى ابراهيم مژده آوردند گفتند ما اهل اين شهر را هلاک خواهيم كرد زيرا مردمش ستمكار بوده‌‏اند» این در حالی است که در آیه یک سوره فاطر خدای متعال از این فرشتگان به‌عنوان رسل و فرستاده خدا یاد می‌کند و می‌فرماید: «الْحَمْدُ لِلَّهِ فَاطِرِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ جَاعِلِ الْمَلَائِكَةِ رُسُلًا أُولِي أَجْنِحَةٍ مَّثْنَى وَثُلَاثَ وَرُبَاعَ يَزِيدُ فِي الْخَلْقِ مَا يَشَاءُ إِنَّ اللَّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ؛ سپاس خداى را كه پديدآورنده آسمان و زمين است و فرشتگان را كه داراى بال‌هاى دوگانه و سه‏‌گانه و چهارگانه‌‏اند پيام‌‏آورنده قرار داده است در آفرينش هر چه بخواهد مى‏‌افزايد زيرا خدا بر هر چيزى تواناست».

اعوانی با اشاره به اینکه حضرت امام سجاد(ع) در دعای سوم صحیفه قدردانی خود از این ملائکه را بر زبان می‌آورد و از آنها به‌عنوان حاملان و مقربانی یاد می‌کند که به امر پروردگار در در رتق و فتق امور نقش‌آفرینی می‌کنند، خسته نمی‌شوند، سستی در آنها راه ندارد، از عبادت خدای متعال در نمی‌مانند، اظهار کرد: امام سجاد(ع) در این دعا از بعضی فرشتگان مقرب از جمله اسرافیل و میکائیل نام می‌برد این در حالی است که اگر کسی فرستادگان خدا را را قبول نکند گویی خدا را قبول نکرده است پس انکار فرشتگان مقرب درگاه الهی به انکار خدا می‌انجامد کمااینکه در آیه 98 سوره بقره به این موضوع اشاره شده و آمده است: «مَن كَانَ عَدُوًّا لِّلّهِ وَمَلآئِكَتِهِ وَرُسُلِهِ وَجِبْرِيلَ وَمِيكَالَ فَإِنَّ اللّهَ عَدُوٌّ لِّلْكَافِرِينَ؛ هر كه دشمن خدا و فرشتگان و فرستادگان او و جبرئيل و ميكائيل است بداند كه خدا يقيناً دشمن كافران است» بنابراین امام سجاد(ع) در این از فرشتگان مقربی مثل میکائیل و جبرئیل با عظمت یاد می‌کند.

این مدرس سواد رسانه با اشاره به اینکه امام سجاد(ع) در این دعا وقتی از جبرئیل نام می‌‎برد از او به‌عنوان «امین» یاد می‌کند که اهل آسمان از او حساب می‌برند، گفت: حضرت در ادامه از هر ملائکه‌ای که نام می‌برد اوصافی را برای او بیان می‌کند و معتقد است چون این ملائکه همه‌جوره در خدمت خدای متعال هستند باید از آنها به نیکویی یاد شود.

وی با بیان اینکه فرشتگان مقرب عرشی و آسمانی هستند و ما انسان‌ها باید تلاش کنیم همانند این فرشتگان مقرب عرشی و آسمانی شویم و حتی از ملائکه نیز بالاتر برویم، ادامه داد: ملائکه معصوم هستند و هر چه خدا بگوید انجام می‌دهند اگرانسان از اختیاری که دارد استفاده صحیح کند می‌‎تواند از ملائکه هم برتر شود اما اگر از این اختیار در مسیر غلط استفاده کرد بدون شک از انسانیت خارج و به سمت حیوانیت پیش خواهد رفت.

اعوانی با بیان اینکه امام سجاد(ع) در این دعا از ملائکه‌ای که مأمور جهنم و بهشت هستند نیز یاد می‌کند و بر آنها نیز صلوات می‌فرستد، اضافه کرد: حضرت در این دعا به برخی از فعالیت‌ها و کارهایی که ملائکه و فرشتگان مقرب انجام می‌‎دهند اشاره می‎کند از جمله اینکه برخی از آنان خزانه‌داران باران و حرکت‌دهندگان ابرها هستند، برخی از آنان برف و تگرگ را بدرقه می‌کنند، برخی حافظان اعمال مردم‌اند، برخی طواف‌کنندگان بیت معمور و برخی نیز مالک و خازنان دوزخ و رضوان و خدمتگزاران بهشت هستند.

این مدرس دانشگاه با اشاره به ناقص بودن ذهنیات ما درباره ملائکه و فرشتگان مقرب اظهار کرد: امام سجاد(ع) حضرت ملائکه مختلف خدا را می‌شمرد اما با این وجود وقتی خودش را در مقابل علم خدا می‌بیند خود را هیچ می‌داند و می‌فرماید: «درود بر فرشته‌ای که یادش را از حساب انداختیم و از رتبه و منزلتش آگاه نشدیم و نمی‌دانیم او را به چه کاری گماشته‌ای» و در پایان دعا می‌‎گوید: «خدایا، زمانی که بر فرشتگان و رسولانت درود می‌فرستی و درود ما را به آنان می‌رسانی، به خاطر گفتار نیکی که در وصف آنان بر زبان ما جاری ساختی، بر ما هم درود فرست؛ همانا تو بخشنده ارجمندی.»

وی در خاتمه گفت: اینکه امام سجاد(ع) در پایان هر دعا خدای متعال را با اوصافش صدا می‌زند به‌خاطر این است که خدا را اوصاف یاد کردن نشان از معرفت انسان نسبت به آن صفت خدا دارد و این مطلوب خداست و خدای متعال این را می‌پسندد.