چگونگی دشمنی با شیطان در کلام امام سجاد (ع)
حجت‌الاسلام محمدرضا اعوانی با تأکید بر اینکه باید با نحوه دشمنی‌کردن با شیطان آشنا باشیم، گفت: امام سجاد(ع) در سراسر صحیفه سجادیه به‌ویژه در دعای هفدهم به موضوع دشمن‌شناسی و چگونگی پناه بردن به خدا از شر شیطان اشاره کرده است.
به گزارش ایکنا از لرستان، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدرضا اعوانی، مدرس حوزه و دانشگاه شامگاه دوشنبه، هفتم آبان‌ماه در سلسله نشست‌های آشنایی با معارف تربیتی صحیفه سجادیه که از سوی معاونت فرهنگی ـ تبلیغی مدیریت حوزه‌های علمیه خواهران استان لرستان ویژه طلاب لرستانی و به‌صورت مجازی برگزار شد، در شرح «دعای هفدهم صحیفه سجادیه»، گفت: دعای هفدهم صحیفه سجادیه دعای آن حضرت است هنگامی که از شیطان یاد می‌شد و از او و دشمنیش و نیرنگش به خدا پناه می‌برد.
وی با بیان اینکه نقش شیطان در زندگی ما جدی است با این وجود خیلی راحت از کنار آن عبور می‌کنیم، افزود: خدای متعال بعد از اینکه شیطان حاضر نشد از روی تکبر به آدم ابوالبشر سجده کند نکاتی را درباره شیطان در قرآن کریم بیان فرمود و تا روز قیامت آنها را جاودانه کرد که این نشان‌دهنده اهمیت موضوع است کمااینکه در آیه شش سوره فاطر در این رابطه آمده است: «إِنَّ الشَّيْطَانَ لَكُمْ عَدُوٌّ فَاتَّخِذُوهُ عَدُوًّا إِنَّمَا يَدْعُو حِزْبَهُ لِيَكُونُوا مِنْ أَصْحَابِ السَّعِيرِ؛ در حقيقت شيطان دشمن شماست شما [نيز] او را دشمن گيريد [او] فقط دار و دسته خود را مىخواند تا آنها از ياران آتش باشند.»
این مدرس سواد رسانه با اشاره به اینکه خدای متعال چون نسبت به انسان دلسوز است از شیطان به‌عنوان دشمنی که شمشیر را از رو بسته یاد می‌کند، ادامه داد: در آیات 16 و 17 سوره اعراف «قَالَ فَبِمَا أَغْوَيْتَنِي لأَقْعُدَنَّ لَهُمْ صِرَاطَكَ الْمُسْتَقِيمَ، ثُمَّ لآتِيَنَّهُم مِّن بَيْنِ أَيْدِيهِمْ وَمِنْ خَلْفِهِمْ وَعَنْ أَيْمَانِهِمْ وَعَن شَمَآئِلِهِمْ وَلاَ تَجِدُ أَكْثَرَهُمْ شَاكِرِينَ» در این رابطه آمده است: «گفت پس به سبب آنكه مرا به بيراهه افكندى من هم براى [فريفتن] آنان حتماً بر سر راه راست تو خواهم نشست، آنگاه از پيش رو و از پشت سرشان و از طرف راست و از طرف چپ‌شان بر آنها مىتازم و بيشترشان را شكرگزار نخواهى يافت.»
اعوانی با اشاره به آیه 10 سوره اعراف «وَلَقَدْ مَكَّنَّاكُمْ فِي الأَرْضِ وَجَعَلْنَا لَكُمْ فِيهَا مَعَايِشَ قَلِيلًا مَّا تَشْكُرُونَ؛ و قطعاً شما را در زمين قدرت عمل داديم و براى شما در آن وسايل معيشت نهاديم [اما] چه كم سپاسگزارى مىكنيد»، ادامه داد: امام سجاد(ع) در دعای اول صحیفه سجادیه درباره راه‌های شکرگزاری مطرح می‌کند که خدا ما را از یک‌سری امور نهی‌مان کرد تا ما را آزمایش کند که آیا شکرگزار او هستیم یا نه پس اگر نهی خدا را مراعات کردیم در واقع شکر خدا را به‌جا آورده‌ایم و اگر نهی خدا را مراعات نکردیم و اوامر خدا را رعایت نکردیم شکر خدا را به‌جا نیاورده‌ایم.
اعوانی گفت: خدای متعال در آیات 60 و 61 سوره یس «أَلَمْ أَعْهَدْ إِلَيْكُمْ يَا بَنِي آدَمَ أَن لَّا تَعْبُدُوا الشَّيْطَانَ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُّبِينٌ، وَ أَنْ اعْبُدُونِي هَذَا صِرَاطٌ مُّسْتَقِيمٌ» صراط مستقیم را تفسیر کرده و فرموده است: «اى فرزندان آدم مگر با شما عهد نكرده بودم كه شيطان را مپرستيد زيرا وى دشمن آشكار شماست و اينكه مرا بپرستيد اين است راه راست.»
این مدرس حوزه علمیه با تأکید بر اینکه ما باید با نحوه دشمنی کردن با شیطان آشنا باشیم و بدانیم شیطان از چه کارهایی خوشحال و از چه کارهایی ناراحت میشود، گفت: امام سجاد(ع) در سراسر صحیفه سجادیه به ویژه در دعای هفدهم صحیفه به موضوع دشمن‌شناسی اشاره کرده است و در بند اول این دعا «اللَّهُمَّ إِنَّا نَعُوذُ بِكَ مِنْ نَزَغَاتِ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ وَ كَيْدِهِ وَ مَكَايِدِهِ، وَ مِنَ الثِّقَةِ بِأَمَانِيِّهِ وَ مَوَاعِيدِهِ وَ غُرُورِهِ وَ مَصَايِدِهِ» میفرماید: «خدایا! به تو پناه می‌بریم از فتنه‌انگیزی‌های شیطان رانده شده و از نیرنگ و مکرهایش و از اینکه به دروغ‌ها و وعده‌ها و فریب‌کاری و دام‌هایش اطمینان کنیم.»
این مدرس سواد رسانه با اشاره به اینکه امام سجاد(ع) در بند اول این دعا با ذکر «الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ» مستقیماً خود شیطان را قصد کرده و از کید، وساوس و فریب‌های شیطان به خدا پناه برده نه ذریه، اعوان و انصار شیطان، ادامه داد: برای دشمنی کردن با یک دشمن اولین کاری که انسان می‌تواند انجام دهد این است که به یک قدرت برتر تکیه کند چرا که انسان ضعیف است که در آخر آیه 28 سوره نساء در این رابطه آمده است: «وَ خُلِقَ الْإِنْسانُ ضَعِيفاً؛ انسان ناتوان آفريده شده است» لذا برای اینکه این موجود ضعیف زمین نخورد باید به یک قدرت برتر یعنی خدای متعال تکیه کند.
پناه بردن به خدای متعال سرشت انسان شود
اعوانی با بیان اینکه باید تلاش کنیم پناه بردن به خدای متعال خو و سرشت ما شود و در این زمینه از امام سجاد(ع) الگو بگیریم، اضافه کرد: امام سجاد(ع) در بند دوم دعا به خدای متعال پناه می‌برد از اینکه «خود را در گمراه کردن ما از راه بندگی‌ات و خوار کردن‌مان بر اثر معصیتت، به طمع اندازد؛ یا نزد ما نیکو شود زشتی‌هایی که او در نظر ما نیکو جلوه می‌دهد؛ یا گران و سخت شود، خوبی‌هایی که او در نظر ما زشت نشان می‌دهد.»
وی با اشاره به اینکه امام سجاد(ع) حضرت در این دعا فقط به فکر خودش نیست و هر کسی را که از پدران، مادران، فرزندان و اهل ما و خویشان و نزدیکان و همسایگان‌مان از مردان مؤمن و زنان مؤمنه دوست می‌دارد آنها را هم در این دعا یاد می‌کند و برای آنها نیز از خدا پناه می‌خواهد، ادامه داد: ما باید از امام سجاد(ع) درس بگیریم که اگر به یک خیری می‌رسیم یا از شری به خدا پناه می‌بریم فقط به فکر خودمان نباشیم و دیگران را هم در آن دخیل کنیم.
این مدرس حوزه علمیه در رابطه با راه‌های شناخت فکرهای شیطانی به آیه 169 سوره بقره «إِنَّمَا يَأْمُرُكُمْ بِالسُّوءِ وَالْفَحْشَاء وَأَن تَقُولُواْ عَلَى اللّهِ مَا لاَ تَعْلَمُونَ؛ [او] شما را فقط به بدى و زشتى فرمان مىدهد و [وامىدارد] تا بر خدا چيزى را كه نمىدانيد بربنديد» اشاره کرد و گفت: امام سجاد(ع) در بند 13 این دعا «اللَّهُمَّ وَ اهْزِمْ جُنْدَهُ، وَ أَبْطِلْ كَيْدَهُ وَ اهْدِمْ كَهْفَهُ، وَ أَرْغِمْ أَنْفَهُ» اینگونه از خدا طلب می‌کند: «خدایا! لشکرش را شکست ده و نیرنگش را باطل ساز و پناهگاهش را ویران کن و بینی‌اش را به خاک بمال» که «أَرْغِمْ» در اصطلاح عرب به‌معنای «سگ» و حضرت برای شیطان از این واژه استفاده کرده و کمااینکه بینی کسی را به خاک مالیدن کنایه از خوار کردن اوست و حضرت در اینجا از خدا می‌خواهد شیطان را خوار کند.
این مدرس حوزه علمیه با اشاره به اهمیت یاد کردن خدا و جدی گرفتن عبادت خدا به آیه 14 سوره طاها درباره اهمیت اقامه نماز «إِنَّنِي أَنَا اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنَا فَاعْبُدْنِي وَأَقِمِ الصَّلَاةَ لِذِكْرِي؛ منم من خدايى كه جز من خدايى نيست پس مرا پرستش كن و به ياد من نماز برپا دار» و آیه 152 سوره بقره درباره اهمیت یاد خدا «فَاذْكُرُونِي أَذْكُرْكُمْ وَاشْكُرُواْ لِي وَلاَ تَكْفُرُونِ؛ پس مرا ياد كنيد [تا] شما را ياد كنم و شكرانه‌ام را به جاى آريد و با من ناسپاسى نكنيد» اشاره کرد و افزود: وقتی خدا انسان را یاد کند شیطان نخواهد توانست کاری از پیش ببرد و انسان را وسوسه کند.
اعوانی به حقیقت عبودیت از نگاه امام صادق(ع) که در جلد اول بحارالانوار آمده است اشاره کرد و گفت: راوی می‌گوید: پرسیدم: حقیقت عبودیت چیست؟ حضرت امام صادق(ع) فرمودند: سه چیز است: اول اینکه عبد آنچه را خدا برایش داده ملک خود نپندارد. زیرا که بندگان و بردگان را ملکی نباشد. همه اموال را مال خدا دانسته و آنجایش نهد که خدایش فرمان داده است. دوم بنده برای خود تدبیری از پیش خود نیندیشد.سوم تمام مشغولیّت خود را در اوامر و نواهی خدای متعال قرار دهد امام صادق بعد از نام بردن این سه عامل فرمود: اگر خدای تعالی این سه را به بنده‌ای کرامت کند، دنیا و شیطان و تمامی خلایق در مقابل دیدگانش چیزی به حساب نیایند و دنیا را برای فخرفروشی و زیاده‌طلبی نخواهد، و مال مردم را برای توانمندی و برتری‌جویی خود طلب نکند و دنیای چند روزه خود را به تنبلی از دست ندهد.»
این مدرس سواد رسانه به بند 14 این دعا با این مضمون «اللَّهُمَّ اجْعَلْنَا فِي نَظْمِ أَعْدَائِهِ، وَ اعْزِلْنَا عَنْ عِدَادِ أَوْلِيَائِهِ، لَا نُطِيعُ لَهُ إِذَا اسْتَهْوَانَا، وَ لَا نَسْتَجِيبُ لَهُ إِذَا دَعَانَا، نَأْمُرُ بِمُنَاوَاتِهِ، مَنْ أَطَاعَ أَمْرَنَا، وَ نَعِظُ عَنْ مُتَابَعَتِهِ مَنِ اتَّبَعَ زَجْرَنَا» اشاره و افزود: حضرت امام سجاد(ع) در این بند از دعا فرموده است: «خدایا! ما را در سلک دشمنانش قرار ده و از شمار دوستانش برکنار کن تا چون ما را بفریبد از او پیروی نکنیم و هرگاه ما را بخواند، پاسخش ندهیم؛ و هر که را پیرو دستور ماست به دشمنی با او دستور دهیم؛ و هر که را پیرو نهی ماست، برای بازداشتن از اطاعت او پند دهیم.»
اعوانی اظهار کرد: امام سجاد(ع) در بند پایانی این دعا «وَ اسْمَعْ لَنَا مَا دَعَوْنَا بِهِ، وَ أَعْطِنَا مَا أَغْفَلْنَاهُ، وَ احْفَظْ لَنَا مَا نَسِينَاهُ، وَ صَيِّرْنَا بِذَلِكَ فِي دَرَجَاتِ الصَّالِحِينَ وَ مَرَاتِبِ الْمُؤْمِنِينَ. آمِينَ رَبَّ الْعَالَمِينَ» ضمن اینکه از خدا می‌خواهد دعایش مستجاب شود فرموده است: «و آنچه را از درخواستش غفلت می‌کنیم، به ما عطا فرما؛ و آنچه را فراموش کردیم، به ذهن و یادمان آر.»
خبرنگار: مهناز عالی نژادیان
انتهای پیام
