نسبت به فعل خدا راضی باشیم

به گزارش ایکنا از لرستان، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدرضا اعوانی، مدرس حوزه و دانشگاه شامگاه دوشنبه، سوم دی‎ماه در سلسله نشست‌های آشنایی با معارف تربیتی صحیفه سجادیه که از سوی معاونت فرهنگی ـ تبلیغی مدیریت حوزه‌های علمیه خواهران استان لرستان ویژه طلاب لرستانی و به‌صورت مجازی برگزار شد، در شرح «دعای بیست و دوم صحیفه سجادیه»، گفت: دعای بیست و دوم صحیفه سجادیه از دعاهای امام سجاد(ع) است هنگامی که سختی‌ها، مشقت و دشواری‌ها بر ایشان عارض می‎شد و کارها به همدیگر گروه می‏‌خورد.

وی با اشاره به اینکه امام سجاد(ع) به عنوان یک انسان و در موضع ضعف وقتی با خدا صحبت می‌کند به پاره‌ای از مشکلات خود اشاره می‎کند، افزود: انسان وقتی با مشکل مواجه می‎شود اولین کاری که باید انجام دهد این است که متوجه خدای متعال شود لذا امام سجاد(ع) مثل همیشه به خدا توجه می‌کند و در بند اول دعا «اللَّهُمَّ إِنَّكَ كَلَّفْتَنِي مِنْ نَفْسِي مَا أَنْتَ أَمْلَكُ بِهِ مِنِّي، وَ قُدْرَتُكَ عَلَيْهِ وَ عَلَيَّ أَغْلَبُ مِنْ قُدْرَتِي، فَأَعْطِنِي مِنْ نَفْسِي مَا يُرْضِيكَ عَنِّي، وَ خُذْ لِنَفْسِكَ رِضَاهَا مِنْ نَفْسِي فِي عَافِيَةٍ» می‌فرماید: «خدایا! کار دشواری چون اصلاح نفسم را بر عهده من نهاده‌ای که خودت از من به آن کار تواناتری و توانایی‌ات بر آن کار و بر من، بیش از توانایی من است؛ پس چیزی که تو را از من خشنود می‌کند به من عطا کن و خشنودی‌ات را در حال تندرستی‌ام، از من دریافت دار».

این کارشناس مذهبی با یادآوری اینکه خدا دوست دارد وقتی بنده به در خانه‌اش می‌رود خودش را کوچک بشمارد و نسبت به خدای متعال متواضع باشد، ادامه داد: حضرت در بند دوم این دعا «اللَّهُمَّ لَا طَاقَةَ لِي بِالْجَهْدِ، وَ لَا صَبْرَ لِي عَلَى الْبَلَاءِ، وَ لَا قُوَّةَ لِي عَلَى الْفَقْرِ، فَلَا تَحْظُرْ عَلَيَّ رِزْقِي، وَ لَا تَكِلْنِي إِلَى خَلْقِكَ، بَلْ تَفَرَّدْ بِحَاجَتِي، وَ تَوَلَّ كِفَايَتِي» به پاره‌ای از مشکلات خودش اشاره می‌کند و می‎فرماید: «خدایا! مرا طاقت بر مشقت و شکیبایی بر مصیبت و قدرت بر تنگ‌دستی نیست؛ پس روزیم را دریغ مکن و مرا به بندگانت وامگذار؛ بلکه خود به تنهایی حاجتم را برآور و کارساز من باش».

اعوانی با بیان اینکه انسان باید تمام فضای ذهنش متوجه خدای متعال باشد و امام سجاد(ع) در این دعا ما را نسبت به این موضوع توجه می‎دهد، اضافه کرد: امام سجاد(ع) در بند سوم این دعا با برشمردن برخی نکات «اگر مرا به خود واگذاری، از تحقق دادن کارهایم عاجز شوم؛ و به کاری که مصلحت من در آن است، برنخیزم؛ و اگر مرا به بندگانت واگذاری، با ترش‌رویی به من بنگرند؛ و اگر به پناه خویشانم فرستی، محرومم سازند؛ و اگر عطا کنند، عطایی اندک و پر دردسر دهند؛ و بر من منت بسیار گذارند و بیش از اندازه نکوهش کنند» از خدا می‌خواهد او را به بندگانش واگذار نکند.

این مدرس حوزه علمیه با بیان اینکه امام سجاد(ع) در این دعا توجه بالاتر نسبت به شخص خدای متعال دارد چراکه دلسوزتر از خدای متعال کسی وجود ندارد و خدا عطایش را با منت توام نمی‌کند، گفت: آیه 44 سوره غافر «فَسَتَذْكُرُونَ مَا أَقُولُ لَكُمْ وَأُفَوِّضُ أَمْرِي إِلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ بَصِيرٌ بِالْعِبَادِ؛ پس به زودى آنچه را به شما مى‏‌گويم به ياد خواهيد آورد و كارم را به خدا مى‏‌سپارم خداست كه به [حال] بندگان [خود] بيناست» نیز به این موضوع اشاره دارد.

اعوانی به بند پنجم دعا «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ خَلِّصْنِي مِنَ الْحَسَدِ، وَ احْصُرْنِي عَنِ الذُّنُوبِ، وَ وَرِّعْنِي عَنِ الْمحَارِمِ، وَ لَا تُجَرِّئْنِي عَلَى الْمَعَاصِي، وَ اجْعَلْ هَوَايَ عِنْدَكَ، وَ رِضَايَ فِيما يَرِدُ عَلَيَّ مِنْكَ، وَ بَارِكْ لِي فِيما رَزَقْتَنِي وَ فِيما خَوَّلْتَنِي وَ فِيما أَنْعَمْتَ بِهِ عَلَيَّ، وَ اجْعَلْنِي فِي كُلِّ حَالَاتِي مَحْفُوظاً مَكْلُوءاً مَسْتُوراً مَمْنُوعاً مُعَاذاً مُجَاراً» اشاره کرد و افزود: امام سجاد(ع) در این بند دعا فرموده است: «خدایا! بر محمد و آلش درود فرست و مرا از حسد رهایی ده و از گناهانم بازم دار و از حرام‌ها پرهیز ده و بر گناهان دلیرم مگردان و میل و رغبتم را متوجه خود ساز و خشنودی‌ام را در آنچه از سوی تو به من می‌رسد، قرار ده؛ و مرا در آنچه روزی‌ام کرده‌ای و از روی بزرگواری به من بخشیده‌ای و احسان فرموده‌ای، برکت ده؛ و مرا در همه حالاتم، محفوظ، حراست شده، پوشیده، دست نایافتنی، پناه داده و امان یافته قرار ده».

این مدرس سواد رسانه با اشاره به اینکه امام سجاد(ع) در این دعا از خدا می‎خواهد که بر معصیت جرات نداشته باشد، اظهار کرد: متأسفانه برخی از افراد علی‌رغم اینکه متوجه هستند کاری که می‎خواهند انجام دهند گناه و معصیت است، اما مثل آب خوردن گناه می‎کنند که این را جرات داشتن بر گناه می‌گویند.

وی با بیان اینکه امام سجاد(ع) در این دعا به ما یاد می‌دهد ریشه تمام مشکلات به خاطر مصیبت‌هایی است که ما برای خودمان درست می‌کنیم، گفت: ما باید یاد بگیریم هم موقع آسایش و راحتی و هم به هنگام سختی و مشکل به یاد خدا باشیم.

اعوانی با یادآوری اینکه با توجه به آیات قرآن کریم رضا و خشنودی  خدا در رضایت و خشنودی بندگانش است، افزود: امام سجاد(ع) در این دعا رضا و خشنودی نسبت به حکم و قضای الهی را از خدا تقاضا می‌کند.

وی به بند هشتم دعا «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ ارْزُقْنِي الرَّغْبَةَ فِي الْعَمَلِ لَكَ لآِخِرَتِي حَتَّى أَعْرِفَ صِدْقَ ذَلِكَ مِنْ قَلْبِي، وَ حَتَّى يَكُونَ الْغَالِبُ عَلَيَّ الزُّهْدَ فِي دُنْيَايَ، وَ حَتَّى أَعْمَلَ الْحَسَنَاتِ شَوْقاً، وَ آمَنَ مِنَ السَّيِّئَاتِ فَرَقاً وَ خَوْفاً، وَ هَبْ لِي نُوراً أَمْشِي بِهِ فِي النَّاسِ، وَ أَهْتَدِي بِهِ فِي الظُّلُمَاتِ، وَ أَسْتَضِي‌ءُ بِهِ مِنَ الشَّكِّ وَ الشُّبُهَاتِ» اشاره کرد و ادامه داد: امام سجاد(ع) در این بند از دعا فرموده است: «خدایا! بر محمد و آلش درود فرست و برای آخرتم میل و رغبت در عمل، آن‌ هم عمل برای خودت، روزی‌ام کن؛ تا جایی که درستی این عمل را از قلبم بیابم و به گونه‌ای که بی‌رغبتی نسبت به دنیایم بر من چیره شود و به صورتی که از سر شوق خوبی‌ها را به جا آورم و از بیم و ترس از عذاب، از بدی‌ها در امان مانم؛ و نوری به من بخش که به وسیله آن در میان مردم زندگی کنم و در تاریکی‌ها با فروغش راه یابم و به سبب آن از شک و شبهه‌ها، رهایی یافته، روشنی ایمان و اعتقاد محکم و استوار به دست آورم».

این مدرس حوزه علمیه با بیان اینکه حضرت در دعاهای قبلی آسایش و امنیت را برای ارتباط بیشتر با خدا طلب می‎کرد و در بند هشتم این دعا «وَ ارْزُقْنِي الرَّغْبَةَ فِي الْعَمَلِ لَكَ لآِخِرَتِي» نیز به این موضوع اشاره کرده است، افزود: از نگاه امام سجاد(ع) این دنیا گذرا و پُلی برای رسیدن به آخرت است و اگر از خدای متعال آسایش و امنیت را طلب می‎کند برای این است از سر شوق خوبی‌ها را به جا آورد و از بیم و ترس از عذاب، از بدی‌ها در امان بماند این در حالی است که در آیه 20 سوره شوری «مَن كَانَ يُرِيدُ حَرْثَ الْآخِرَةِ نَزِدْ لَهُ فِي حَرْثِهِ وَمَن كَانَ يُرِيدُ حَرْثَ الدُّنْيَا نُؤتِهِ مِنْهَا وَمَا لَهُ فِي الْآخِرَةِ مِن نَّصِيبٍ؛ كسى كه كشت آخرت بخواهد براى وى در كشته‏اش مى‏افزاييم و كسى كه كشت اين دنيا را بخواهد به او از آن مى‏‌دهيم و[لى] در آخرت او را نصيبى نيست فضای ذهنش دنیا باشد در آخرت نصیبی نیست» به این موضوع اشاره شده است.

وی با بیان اینکه اگر انسان برای آخرت کار کند دنیا و آخرتش آباد می‌شود، اظهار کرد: امام علی(ع) در مورد انسان‌های متقین فرموده است: این‌ها نسبت به بهشت جوری هستند که انگار در بهشت هستند و دارند بهشت را می‌بینند و از نعمت‌هایش هم بهره‌مند می‌شوند.

این کارشناس مذهبی به بند 9 دعا «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ ارْزُقْنِي خَوْفَ غَمِّ الْوَعِيدِ، وَ شَوْقَ ثَوَابِ الْمَوْعُودِ حَتَّى أَجِدَ لَذَّةَ مَا أَدْعُوكَ لَهُ، وَ كَأْبَةَ مَا أَسْتَجيِرُ بِكَ مِنْهُ» اشاره کرد و گفت: امام سجاد(ع) در این دعا فرموده است: «خدایا! بر محمد و آلش درود فرست و ترس و اندوهِ عذاب و اشتیاق پاداش وعده داده شده را روزی‌ام، کن تا لذت آنچه تو را به خاطر آن می‌خوانم و دشواری چیزی که از آن به تو پناه می‌آورم، بیابم».

اعوانی با اشاره به اینکه حضرت امام سجاد(ع) در این دعا یقین و ایمان بالا را از خدای متعال طلب می‌کند تا همه جوره در این دنیا لذت آن چیز را وجدان کند و همیشه اندوه را در وجود خودش داشته باشد، گفت: امام سجاد(ع) در بند 12 دعا اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ ارْزُقْنِي سَلَامَةَ الصَّدْرِ مِنَ الْحَسَدِ حَتَّى لَا أَحْسُدَ أَحَداً مِنْ خَلْقِكَ عَلَى شَيْ‌ءٍ مِنْ فَضْلِكَ، وَ حَتَّى لَا أَرَى نِعْمَةً مِنْ نِعَمِكَ عَلَى أَحَدٍ مِنْ خَلْقِكَ فِي دِينٍ أَوْ دُنْيَا أَوْ عَافِيَةٍ أَوْ تَقْوَى أَوْ سَعَةٍ أَوْ رَخَاءٍ إِلَّا رَجَوْتُ لِنَفْسِي أَفْضَلَ ذَلِكَ بِكَ وَ مِنْكَ وَحْدَكَ لَا شَريِكَ لَكَ» فرموده است: «خدایا! بر محمد و آلش درود فرست و سلامت سینه از حسد روزی‌ام کن؛ تا به هیچ یک از بندگانت برای ذره‌ای از احسانت که به آن‌ها عطا کردی، حسد نورزم؛ و تا جایی که هیچ نعمتی از نعمت‌هایت را بر احدی از بندگانت، در دین یا دنیا یا سلامت یا تقوا یا فراخی یا راحت نبینم؛ جز آن‌که برتر از آن را به لطف تو و از سوی تو برای خود آرزو کنم، یگانه‌ای و شریکی برایت نیست».

وی با بیان اینکه بند 12 دعا نکات مهمی در رابطه با حسد دارد، افزود: اگر کسی نسبت به کسی حسد بورزد معنای آن این است که نسبت به فعل خدا مشکل دارد و اراده خدا را در مورد خودش کم می‌بیند لذا بر خدا اشکال می‌گیرد.

این مدرس حوزه علمیه با تأکید بر اینکه انسان باید نسبت به فعل خدا در مورد خوددش و دیگران راضی باشد، حسد را ناخرسندی و ناخشنودی نسبت به فعل خدا دانست و با بیان اینکه در روایت است حسد ایمان را می‌خورد مثل آتش که چوب را می‌خورد، اظهار کرد: مرحوم شیخ کلینی در اصول کافی از امام جعفرصادق(ع) روایت کرده که فرموده است: «هر کس دوست دارد وقتی کارش به شدت می‌خورد دعایش مستجاب شود وقتی در حال آسایش است خدا را زیاد بخواند».