کامل‌ترین مرحله ایمان از نگاه امام سجاد(ع)
حجت‌الاسلام والمسلمین محمدرضا اعوانی با اشاره به اینکه امام سجاد(ع) در دعای بیستم صحیفه سجادیه سجاد(ع) از خدا کامل‌ترین مرحله ایمان را تقاضا می‌کند و ما را به این مسیر رهنمون می‌کند، گفت: ایمان کامل در مقام تکوین و تشریح حاصل می‌شود اول انسان باید ایمان کامل را از خدا بخواهد چراکه داشتن ایمان کامل یک توفیق برای انسان است.
به گزارش ایکنا از لرستان، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدرضا اعوانی، مدرس حوزه و دانشگاه شامگاه دوشنبه، پنجم آذر‌ماه در سلسله نشست‌های آشنایی با معارف تربیتی صحیفه سجادیه که از سوی معاونت فرهنگی ـ تبلیغی مدیریت حوزه‌های علمیه خواهران استان لرستان ویژه طلاب لرستانی و به‌صورت مجازی برگزار شد، در شرح «دعای بیستم صحیفه سجادیه»، گفت: این دعا از دعاهای امام سجاد(ع) است که در آن براى كسب اخلاق نیک و انجام كارهاى پسنديده و همچنین دوری از رذائل اخلاقی از خدا درخواست یاری می‌شود.
وی با بیان اینکه این دعا آن‌قدر مهم است که علما و بعضی از بزرگان جداگانه آن را ترجمه، شرح و توضیح داده‌اند و حضرت در این دعا به نکاتی که در این دنیا مورد توجه است و انسان باید از آن پُلی برای عالم آخرت ایجاد کند، توجه داده است، افزود: درخواست‌های این دعا شامل اخلاقیات در دو محور اخلاق فردی و اخلاق اجتماعی است و امام سجاد(ع) در این دعا به موانع رشد انسان و راه‌های نجات او از شر القائات شیطان اشاره کرده است.
این مدرس سواد رسانه با اشاره به اینکه امام سجاد(ع) در این دعا آنچه که لازمه رسیدن انسان به کمال است را تبیین فرموده است، اظهار کرد: حضرت(ع) در بند اول دعا «وَ بَلِّغْ بِإِيمَانِي أَكْمَلَ الْإِيمَانِ، وَ اجْعَلْ يَقِينِي أَفْضَلَ الْيَقِينِ، وَ انْتَهِ بِنِيَّتِي إِلَى أَحْسَنِ النِّيَّاتِ، وَ بِعَمَلِي إِلَى أَحْسَنِ الْاَعْمَالِ» با سلام و صلوات بر پیامبراکرم(ص) از خدای متعال می‌خواهد ایمانش را به کامل‌ترین ایمان و یقینش را برترین یقین و نیتش را به بهترین نیت‌ها و عملم را به بهترین اعمال پایان دهد.
اعوانی با یادآوری اینکه دعای بیستم صحیفه سجادیه به دلیل در برداشتن تعالیم انسان‌ساز برای کسب اخلاق و انجام كارهاى پسنديده، دعای «مکارم الاخلاق» نامیده شده است، افزود: ایمان به این معنا است که انسان خدا و رسول خدا(ص) را باور کند و به آن چیزی که رسول خدا از جانب خدای متعال آورده اقرار و به آن باور داشته باشد این در حالی است که آدم‌های زیادی این سه را داشتند اما زمین خوردند پس اگر ایمان ارتقا و رشد پیدا نکند و به کمال خودش نرسد انسان زمین می‌خورد.
وی با بیان اینکه برخی افراد هستند که به دلیل ضعف ایمان عاقبت به شر می‌شوند که نمونه آن را در جریان حادثه کربلا شاهد بودیم بنابراین امام سجاد(ع) از خدا کامل‌ترین مرحله ایمان را تقاضا می‌کند و ما را به این مسیر رهنمون می‌شود، ادامه داد: ایمان کامل در مقام تکوین و تشریح حاصل می‌شود اول انسان باید ایمان کامل را از خدا بخواهد چرا که داشتن ایمان کامل یک توفیق برای انسان است اینکه امام زمان(عج) در سن پنج سالگی به مقام امامت رسید و از دوران کودکی از کمالات لازم برخوردار بود این توفیق و رحمتی از سوی خدا به ایشان بود.
به رحمت خدا امیدوار باشیم
این مدرس حوزه علمیه با تأکید بر اینکه ما باید به رحمت خدا طمع و همه جوره به رحمت خدا امیدوار باشیم، اضافه کرد: چگونگی رسیدن به کامل‌ترین مرحله ایمان را میتوان در آیات 62 و 63 سوره یونس «أَلا إِنَّ أَوْلِيَاء اللّهِ لاَ خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلاَ هُمْ يَحْزَنُونَ، الَّذِينَ آمَنُواْ وَكَانُواْ يَتَّقُونَ» جست‌وجو کرد که می‌فرماید: «آگاه باشيد كه بر دوستان خدا نه بيمى است و نه آنان اندوهگين مىشوند، همانان كه ايمان آورده و پرهيزگارى ورزيدهاند.»
وی با اشاره به اینکه امام علی(ع) در انتهای خطبه 129 نهج‌البلاغه نیز به چگونگی رسیدن به کامل‌ترین ایمان اشاره کرده و فرموده است: «خدایا هیچ وقت کسی نمی‌تواند به آن مرحله از رضایت و خشنودی تو مگر اینکه تو را اطاعت و فرمان کند»، گفت: امام سجاد(ع) هم در این دعا فرموده است: «خدایا! من هیچ وقت به نهایت رضایت و خشنودی تو نمی‌رسم، هیچ وقت به ایمان کامل و همه خوبی‌ها نخواهم رسید مگر به اطاعت و فرمان تو و اینکه فضل و رحمت تو شامل حال من شود.»
اعوانی با یادآوری اینکه امام سجاد(ع) در این دعا به دنبال رسیدن به کامل‌ترین مرحله ایمان است، ادامه داد: امام سجاد(ع) در بند سوم دعا می‌فرماید: «خدایا! بر محمد و آل محمد درود فرست و مرا از آنچه توجه به آن دچار سرگرمی و مشغولیت می‌کند، باز دار؛ و در اموری به کار گیر که فردای قیامت در ارتباط با آن از من بازپرسی می‌کنی؛ و روزگارم را در اهدافی که مرا به خاطر آن به وجود آوردی پایان ده؛ و مرا توانگر کن و روزیت را بر من بگستران و مرا به چشم‌داشت نسبت به آنچه در دست این و آن است دچار مکن و ارجمندم ساز؛ و مرا به سرکشی و گردن‌کشی، گرفتار مساز؛ و بر مدار بندگی‌ات قرار ده و عبادتم را به خودپسندی تباه مکن و خیر و نیکی را به دست من برای تمام مردم جاری ساز و آن را با آلوده شدن به منت نابود مکن و اخلاق شریفه و بلند مرتبه به من ببخش و از فخرفروشی نگاهم دار» کمااینکه در آیه 36 سوره اسرا «وَلاَ تَقْفُ مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ إِنَّ السَّمْعَ وَالْبَصَرَ وَالْفُؤَادَ كُلُّ أُولئِكَ كَانَ عَنْهُ مَسْؤُولًا» در این رابطه آمده است: «و چيزى را كه بدان علم ندارى دنبال مكن زيرا گوش و چشم و قلب همه مورد پرسش واقع خواهند شد» و در آیه 24 سوره نور «يَوْمَ تَشْهَدُ عَلَيْهِمْ أَلْسِنَتُهُمْ وَأَيْدِيهِمْ وَأَرْجُلُهُم بِمَا كَانُوا يَعْمَلُونَ» نیز آمده است: «در روزى كه زبان و دست‌ها و پاهايشان بر ضد آنان براى آنچه انجام مىدادند شهادت مىدهند.»
این مدرس سواد رسانه با بیان اینکه امام سجاد(ع) در بند پنجم دعا «وَ عَمِّرْنِي مَا كَانَ عُمْرِي بِذْلَةً فِي طَاعَتِكَ» از خدا عمر طولانی می‌خواهد، گفت: حضرت امام سجاد(ع) در این بند دعا فرموده است: «خدایا! بر محمد و آل محمد درود فرست و مرا به هدایتی شایسته بهره‌مند ساز که آن را با روشی دیگر جابجا نکنم و راه حقی نصیبم کن که از آن منحرف نشوم و نیت استواری به من عنایت کن که در آن شک نورزم؛ و مرا زنده دار، مادامی که عمرم در طاعت تو به کار رود؛ و هنگامی که عمرم بخواهد چراگاه شیطان شود، جانم را بستان؛ پیش از آنکه دشمنی و نفرتت بر من پیشی گیرد، یا خشمت نسبت به من پابرجا و استوار شود.»
وی افزود: امام سجاد(ع) در بند 9 این دعا «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ سَدِّدْنِي لِأَنْ أُعَارِضَ مَنْ غَشَّنِي بِالنُّصْحِ، وَ أَجْزِيَ مَنْ هَجَرَنِي بِالْبِرِّ، وَ أُثِيبَ مَنْ حَرَمَنِي بِالْبَذْلِ، وَ أُكَافِيَ مَنْ قَطَعَنِي بِالصِّلَةِ، وَ أُخَالِفَ مَنِ اغْتَابَنِي إِلَى حُسْنِ الذِّكْرِ، وَ أَنْ أَشْكُرَ الْحَسَنَةَ، وَ أُغْضِيَ عَنِ السَّيِّئَةِ» فرموده است: «خدایا! بر محمد و آلش درود فرست و مرا به این اموری که از تو می‌خواهم پایدار و استوار دار: ایستادن در برابر کسی که به من خیانت کرده، با سلاح نصیحت و خیرخواهی؛ پاداش دادن به کسی که از من دوری جسته، با نیکی و خوبی؛ جزا دادن به کسی که مرا از عطایش محروم ساخته، با بذل و بخشش؛ تلافی کردن نسبت به کسی که با من قطع رابطه کرده، با صله و پیوند؛ مخالفت ورزیدن با کسی که از من غیبت کرده، با نیکو یاد کردن از او؛ به جا آوردن سپاس، در برابر خوبی و چشم‌پوشی از بدی.»
اعوانی با اشاره به اینکه امام سجاد(ع) توفیق را خدا می‌خواهد، افزود: مرحوم شیخ کلیتنی در اصول کافی در حدیث آخر از باب الشکر از امام سجاد(ع) نقل می‌کند: روز قیامت که می‌شود خدا به فلان بنده‌اش رو می‌کند و می‌گوید: آیا شکر بنده‌های من را به جا آوردی وقتی در حقت تفضل کردند از آنها تشکر کردی؟ آن بنده می‌گوید: خدایا! بلکه من تو را شکر کردم. خدا می‌گوید: اگر این کار را نکرده‌ای پس شکر من را هم به جا نیاورده‌ای.
این مدرس حوزه با بیان اینکه امام سجاد(ع) شکرگزارترین بندگان نسبت به خدا را آن کسی می‌داند که شکرگزار برای مردم باشد، اضافه کرد: امام سجاد(ع) در این دعا به بیان صفات انسان‌های صالح و متقی پرداخته و در بند 13 دعا «اللَّهُمَّ اجْعَلْ مَا يُلْقِي الشَّيْطَانُ فِي رُوعِي مِنَ الَّتمَنِّي وَ التَّظَنِّي وَ الْحَسَدِ ذِكْراً لِعَظَمَتِكَ، وَ تَفَكُّراً فِي قُدْرَتِكَ، وَ تَدْبِيراً عَلَى عَدُوِّكَ، وَ مَا أَجْرَى عَلَى لِسَانِي مِنْ لَفْظَةِ فُحْشٍ أَوْ هُجْرٍ أَوْ شَتْمِ عِرْضٍ أَوْ شَهَادَةِ بَاطِلٍ أَوِ اغْتِيَابِ مُؤْمِنٍ غَائِبٍ أَوْ سَبِّ حَاضِرٍ وَ مَا أَشْبَهَ ذَلِكَ نُطْقاً بِالْحَمْدِ لَكَ، وَ إِغْرَاقاً فِي الثَّنَاءِ عَلَيْكَ، وَ ذَهَاباً فِي تَمْجِيدِكَ، وَ شُكْراً لِنِعْمَتِكَ، وَ اعْتِرَافاً بِاِحْسَانِكَ، و اِحْصَاءً لِمِنَنِكَ» توجه ما را نسبت به شیطان خبیث جلب می‌کند و می‌فرماید: «خدایا! آنچه شیطان از آرزوی باطل و بدگمانی و حسد در دل من می‌اندازد، همه را یاد بزرگی‌ات و اندیشه در قدرتت و تصمیم و طرح علیه دشمنت قرار ده؛ و آنچه بر زبانم جاری می‌کند، از فحش و بدگویی یا ناسزا به ناموس مردم یا گواهی دادن باطل یا غیبت مؤمن غایبی یا دشنام به حاضری و آنچه شبیه اینهاست، همه را سخن به حمد و سپاست و مبالغه در ثنایت و فرو رفتن در تعظیمت و شکر نعمتت و اقرار به احسانت و شمردن نعمت‌هایت قرار ده.»
اعوانی در رابطه با چیزهایی که شیطان در ذهن انسان می‌اندازد به آیه 169 سوره بقره «إِنَّمَا يَأْمُرُكُمْ بِالسُّوءِ وَالْفَحْشَاء وَأَن تَقُولُواْ عَلَى اللّهِ مَا لاَ تَعْلَمُونَ؛ [او] شما را فقط به بدى و زشتى فرمان مىدهد و [وامىدارد] تا بر خدا چيزى را كه نمىدانيد بربنديد» اشاره کرد و افزود: امام سجاد(ع) همان‌گونه که دعا را با صلوات بر پیامبر و خاندان او آغاز می‌کند در پایان هم دعا را با صلوات ختم می‌کند و می‌فرماید: «اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، كَأَفْضَلِ مَا صَلَّيْتَ عَلَى أَحَدٍ مِنْ خَلْقِكَ قَبْلَهُ ، وَ أَنْتَ مُصَلٍّ عَلَى أَحَدٍ بَعْدَهُ، وَ آتِنَا فِي الدُّنْيَا حَسَنَةً وَ فِي الآْخِرَةِ حَسَنَةً، وَ قِنِي بِرَحْمَتِكَ عَذَابَ النَّارِ؛ خدایا! و بر محمد و آلش درود فرست، مانند برترین درودی که پیش از او بر یکی از بندگانت فرستادی و پس از او بر یکی از آفریده‌هایت می‌فرستی و ما را در دنیا و آخرت خیر و خوبی عطا کن و مرا به رحمتت از شکنجۀ آتش حفظ فرما.
این مدرس حوزه اظهار کرد: خداوند متعال در آیه 185 سوره آل‌عمران «فَمَن زُحْزِحَ عَنِ النَّارِ وَأُدْخِلَ الْجَنَّةَ فَقَدْ فَازَ وَما الْحَيَاةُ الدُّنْيَا إِلاَّ مَتَاعُ الْغُرُورِ» فرموده است: «اگر کسی آتش جهنم از او دور شد و این داخل بهشت شد این رستگار شده است» و امام سجاد(ع) از خدا رستگاری می‌خواهد این در حالی است که آخرین جمله امام حسین(ع) در دعای عرفه این است که: خدایا! من با تو صحبت کردم به پهنای صورتم اشک ریختم که از تو بخواهم گردن من را از آتش جهنم حفظ کنی.
انتهای پیام
