اهمیت حمد پیامبر(ص) در دعای دوم صحیفه سجادیه
حجت‌الاسلام محمدرضا اعوانی با بیان اینکه امام سجاد(ع) دعای اول صحیفه سجادیه را به حمد خدا و دعای دوم را به ستایش رسول خدا(ص) اختصاص داده است، گفت: امام سجاد(ع) در این دعا از پیامبر اسلام(ص) به‌عنوان نعمتی یاد می‌کند که خداوند متعال این نعمت را به اقوام گذشته نداده بلکه آن‌را به امت پیامبر(ص) داده است.
به گزارش ایکنا از لرستان، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدرضا اعوانی، مدرس حوزه و دانشگاه شامگاه دوشنبه، 18 تیرماه در سلسله نشست‌های آشنایی با معارف تربیتی صحیفه سجادیه که از سوی معاونت فرهنگی ـ تبلیغی مدیریت حوزه‌های علمیه خواهران استان لرستان ویژه طلاب لرستانی و به‌صورت مجازی برگزار شد، در شرح دعای دوم صحیفه سجادیه، گفت: دعای دوم امام سجاد(ع) به پیغمبر اکرم(ص) اختصاص دارد.
وی با بیان اینکه حضرت محمدمصطفی(ص) به گردن ما حق بزرگی دارد و امام سجاد(ع) در این دعا به این حق بزرگ توجه دارد، افزود: امام سجاد(ع) در این دعا بعد از حمد خدا به سراغ پیامبر اکرم(ص) می‌رود.
این مدرس حوزه علمیه اضافه کرد: در کتاب شریف «اصول کافی» و سایر کتب روایی در این رابطه مفصل بحث شده و در کتاب «الدعا» در باب اینکه چه کار کنیم دعای ما به استجابت نزدیک‌تر شود حضرات معصومین فرمایشات بسیاری دارند از جمله اینکه انسان ابتدا حمد و ثنای خدا را به‌جا بیاورد و بعد بر پیامبر اکرم(ص) و آل طاهرینش سلام و صلوات بفرستد و بعد شروع به دعا کند.
وی با بیان اینکه امام سجاد(ع) دعای اول صحیفه سجادیه را به حمد خدا و دعای دوم را به ستایش رسول خدا(ص) اختصاص داده است، ادامه داد: اگر رسول خدا نبودند و آن نکاتی که در باب هدایت بود را از جانب خدای متعال دریافت و به ما انتقال نمی‌دادند امروز اینجا نبودیم و چه‌بسا مثل حیوانات بلکه گمراه‌تر از آنها بودیم.
این مدرس سواد رسانه به آیه ۱۷۹ سوره اعراف با این مضمون «وَلَقَدْ ذَرَأْنَا لِجَهَنَّمَ كَثِيرًا مِّنَ الْجِنِّ وَالإِنسِ لَهُمْ قُلُوبٌ لاَّ يَفْقَهُونَ بِهَا وَلَهُمْ أَعْيُنٌ لاَّ يُبْصِرُونَ بِهَا وَلَهُمْ آذَانٌ لاَّ يَسْمَعُونَ بِهَا أُوْلَئِكَ كَالأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ أُوْلَئِكَ هُمُ الْغَافِلُونَ» اشاره کرد و گفت: خدای متعال در این سوره می‌فرماید: «و در حقيقت بسيارى از جنيان و آدميان را براى دوزخ آفريدهايم (چراكه) دل‌هايى دارند كه با آن (حقايق را) دريافت نمىكنند و چشمانى دارند كه با آنها نمىبينند و گوش‌هايى دارند كه با آنها نمىشنوند آنان همانند چهارپايان بلكه گمراهترند (آرى) آنها همان غافلماندگانند.»
حجت‌الاسلام اعوانی اضافه کرد: خدای متعال در آیه ۲۴ سوره انفال با این مضمون «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ اسْتَجِيبُواْ لِلّهِ وَلِلرَّسُولِ إِذَا دَعَاكُم لِمَا يُحْيِيكُمْ وَاعْلَمُواْ أَنَّ اللّهَ يَحُولُ بَيْنَ الْمَرْءِ وَقَلْبِهِ وَأَنَّهُ إِلَيْهِ تُحْشَرُونَ» فرموده است: «اى كسانى كه ايمان آوردهايد چون خدا و پيامبر شما را به چيزى فرا خواندند كه به شما حيات مىبخشد آنان را اجابت كنيد و بدانيد كه خدا ميان آدمى و دلش حايل مىگردد و هم در نزد او محشور خواهيد شد.»
وی افزود: باید مراقب باشیم مصداق آن افرادی نباشیم که قلب دارند ولی نمی‌فهمند، چشم دارند ولی نمی‌بینند، گوش دارند ولی نمی‌شنوند و این در گرو این است که ما خدا و رسول خدا و آل رسول را ستایش و حمد کنیم.
این کارشناس مذهبی با بیان اینکه به لطف وجود پیامبر اسلام(ص) است که ما از دایره حیوانیت خارج و وارد حوزه انسانیت شده‌ایم بنابراین ایشان حق بزرگی به گردن ما دارند، گفت: امام سجاد(ع) در دعای دوم صحیفه به‌خاطر وجود نعمتی که خدا به او داده یعنی رسول خدا، حمد خدا می‌کند، این در حالی است که امام جعفرصادق(ع) فرموده است: «اگر کسی خدا را بر یک نعمتی حمد کند در واقع خدا را شکر کرده است.»
این مدرس حوزه علمیه با اشاره به اینکه شکر خدا باعث فراوانی و دوام نعمت می‌شود و خدا از بندگان خواسته در برابر نعمت‌ها شکر را به‌جا بیاوریم، اظهار کرد: حضرت امام سجاد(ع) دعا را با این عبارت «وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي مَنَّ عَلَيْنَا بِمُحَمَّدٍ نَبِيِّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ دُونَ الْأُمَمِ الْمَاضِيَةِ وَ الْقُرُونِ السَّالِفَةِ، بِقُدْرَتِهِ الَّتِي لَا تَعْجِزُ عَنْ شَيْ‌ءٍ وَ إِنْ عَظُمَ، وَ لَا يَفُوتُهَا شَيْ‌ءٌ وَ إِنْ لَطُفَ» آغاز و می‌فرماید: «همه ستایش‌ها مخصوص خداست که نه بر امت‌های گذشته و زمان‌های سپری شده؛ بلکه بر ما به وجود محمد(ص) منت نهاد؛ با قدرتش که از هیچ چیز هر چند بزرگ باشد، ناتوان نمی‌شود؛ و هیچ چیز هر چند کوچک و ریز باشد، از دایره اختیار و عرصه اراده‌اش، بیرون نمی‌رود.»
این کارشناس مذهبی با بیان اینکه امام سجاد(ع) در این دعا از پیامبر اسلام(ص) به‌عنوان نعمتی یاد می‌کند که خداوند متعال این نعمت را به اقوام گذشته نداده بلکه آن‌را به امت پیامبر(ص) داده و به این خاطر خدا را حمد و ستایش می‌کند، ادامه داد: در میان همه انبیا و اولیای الهی حضرت رسول اکرم(ص) گُل سرسبد آنها بود بنابراین امت او هم چنانچه دعوت حضرت را اجابت کنند نسبت به امت‌های قبلی شرافت بیشتری خواهند داشت.
وی گفت: امام سجاد(ع) در قالب این دعا می‌خواهد بگوید اگر پیغمبر اکرم(ص) کارهایی را که انجام دادند، انجام نمی‌دادند و اگر زحمت‌هایی که متحمل شدند را متحمل نمی‌شدند ما اینجا نبودیم بنابراین نبی مکرم اسلام(ص) برای اقامه دین و هدایت امت بسیار زحمت کشیدند.
این مدرس حوزه علمیه با اشاره به بند سوم این دعا «اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ أَمِينِكَ عَلَى وَحْيِكَ، وَ نَجِيبِكَ مِنْ خَلْقِكَ، وَ صَفِيِّكَ مِنْ عِبَادِكَ، إِمَامِ الرَّحْمَةِ، وَ قَائِدِ الْخَيْرِ، وَ مِفْتَاحِ الْبَرَكَةِ» اظهار کرد: حضرت در این بند از دعا می‌فرماید: «خدایا! بر محمد درود فرست، آن وجود مبارکی که امین بر وحی‌ات و گزیده از آفریده‌هایت و انتخاب‌شده از بندگان توست؛ و او پیشوای رحمت و قافله‌سالار خوبی و کلید برکت است» و این بیانگر این است که کلید تمام برکات و مسائل به دست پیامبراسلام(ص) گشوده شده و ایشان مردم را به سمت خیرات رهنمون کرده‌اند.
اعوانی با بیان اینکه درود فرستادن بر پیامبراکرم(ص) بسیار مهم است و امام صادق(ع) در این رابطه فرموده است: «دعا پیوسته محجوب است یعنی بین دعا و استجابتش حجاب و پرده‌ای حائل است تا بر محمد و آلش صلوات فرستاده شود»، اضافه کرد: امام سجاد(ع) به‌خاطر حق بزرگی که پیغمبر اکرم(ص) دارند اول بر پیغمبر و آل طاهرینش صلوات می‌فرستند و بعد شروع به دعا می‌کند.
وی گفت: امام جعفرصادق(ع) فرمود: «در روایت است که در زمان پیامبر اکرم(ص) مردی وارد مسجد شد و دو رکعت نماز خواند بعد از نماز دست به دعا برداشت و از خدا مسئلت کرد رسول خدا تا حال این مرد را دیدند، فرمودند: این بنده نسبت به پروردگارش تعجیل کرد. مدتی گذشت باز هم مردی آمد دو رکعت نماز خواند بعد از نماز حمد و ثنای خدا گفت بعد بر پیغمبر و آلش درود فرستاد و بعد دعا کرد پیغمبر اکرم(ص) تا حال این مرد را دید فرمود: بخواه که به تو عطا خواهد شد.»
این مدرس سواد رسانه با اشاره به اینکه ما باید از صحیفه سجادیه الگوبرداری کنیم، اظهار کرد: امام سجاد(ع) در این دعا می‌فرماید: پیغمبر اکرم(ص) امام رحمت بود این در حالی است که آیه 21 سوره احزاب «لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِّمَن كَانَ يَرْجُو اللَّهَ وَالْيَوْمَ الْآخِرَ وَذَكَرَ اللَّهَ كَثِيرًا» می‌فرماید: «قطعاً براى شما در (اقتدا به) رسول خدا سرمشقى نيكوست براى آن‌كس كه به خدا و روز بازپسين اميد دارد و خدا را فراوان ياد مى‌كند» پس می‌طلبد ما هم به‌عنوان رهروان راه پیامبر اکرم(ص) برای همدیگر مایه رحمت باشیم.
این کارشناس دینی با یادآوری اینکه پیامبر اکرم(ص) هم تشریحاً و هم تکویناً امام رحمت بود و خدای متعال ایشان را این‌طور قرار داد و در آیه 107 سوره انبیا «وَمَا أَرْسَلْنَاكَ إِلَّا رَحْمَةً لِّلْعَالَمِينَ» فرموده است: «و تو را جز رحمتى براى جهانيان نفرستاديم» به اوصافی که امام سجاد(ع) برای پیامبر اکرم(ص) برمیشمرد اشاره کرد و گفت: حضرت در این دعا می‌فرماید: «خدایا پیامبر اکرم(ص) جانش را برای فرمانت به زحمت انداخت و بدنش را در راه وجود مقدست در معرض ناراحتی قرار داد و در دعوت به سوی تو، آشکارا با خویشان و نزدیکانش رو در رو قرار گرفت و در مسیر خشنودی‌ات با اشخاص خانواده‌اش جنگید و در راه برقراری دینت، از خویشاوندانش برید و نزدیک‌ترین بستگانش را به سبب انکارشان، از خود دور کرد و دورترین را به علت پذیرفتن دین تو، به خود نزدیک فرمود و با بیگانه‌ترین مردم، به خاطر تو دوستی ورزید.»
وی با بیان اینکه حضرت در این دعا اشاره می‌کند به اینکه پیغمبر اکرم(ص) چه‌قدر به زحمت افتاد تا این دین خدا اقامه شود، افزود: ما اجازه نداریم که با خویشاوندان خود حتی اگر کافر هم باشند قطع رحم کنیم، پیامبر اسلام(ص) چون در جهت اعتلای کلمه توحید حرکت می‌کرد بعضی از چیزهایی که برای ایشان است برای ما جایز نیست کمااینکه قطع رحم حرام است البته صله‌رحم هم به این معنا نیست که مدام کنار خویشاوندانت بنشینی منظور این است با خویشاوندانت قهر نباشی.
اعوانی در پایان گفت: امام سجاد(ع) در بندهای پایانی دعا می‌فرماید: «خدایا! به‌خاطر مشقت و زحمتی که در راه تو کشید، مرتبه او را به بالاترین درجه بهشت بالا بر. تا جایی که هیچ فرشته مقرب و پیامبر مرسل، در پیشگاه حضرتت در قدر و منزلت و درجه و مرتبت، با او یکسان و برابر و موازی نشود.»
انتهای پیام
