برکات بیماری و سلامت از نگاه امام سجاد(ع)

به گزارش ایکنا از لرستان، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدرضا اعوانی، مدرس حوزه و دانشگاه شامگاه دوشنبه، 23 مهرماه در سلسله نشست‌های آشنایی با معارف تربیتی صحیفه سجادیه که از سوی معاونت فرهنگی ـ تبلیغی مدیریت حوزه‌های علمیه خواهران استان لرستان ویژه طلاب لرستانی و به‌صورت مجازی برگزار شد، در شرح «دعای پانزدهم صحیفه سجادیه»، گفت: این دعای امام سجاد(ع) درباره دعا برای بیماری، اندوه، بلا و مریضی است.

وی با اشاره به اینکه زندگی انسان بالا و پایین‌های بسیاری دارد و می‎طلبد در مواجهه با سختی‌ها و گرفتاری‎ها و بیماری‎ها نوع نگاهمان مانند نگاه امام سجاد(ع) باشد، گفت: دعای پانزدهم صحیفه سجادیه برای تعریف و بیان کل صحیفه سجادیه کافی است و کسی که می‎خواهد این کتاب شریف را تبیین کند با خواندن همین یک دعا خواهد توانست به عمق آن پی ببرد.

اعوانی با بیان اینکه این دعا بیانگر نگاه متفاوت امام سجاد(ع) به امراض و بیماری‎هاست، افزود: با مطالعه دعای 15 صحیفه سجادیه نگاه ما به بیماری عوض خواهد شد و پی خواهیم برد صحیفه سجادیه فقط یک کتاب دعا نیست بلکه درس و زندگی است.

اعوانی ادامه داد: امام سجاد(ع) زمانی که بیمار می‎شدند یا یک گرفتاری و مشکل برایشان ایجاد می‎شد بابت آن بیماری و مشکل خدا را حمد و ستایش می‌کردند چرا که معتقد بودند آن مشکل، گرفتاری و مریضی نیز از جانب خداست بنابراین در بند اول دعا با این مضمون «اللَّهُمَّ لَكَ الْحَمْدُ عَلَى مَا لَمْ أَزَلْ أَتَصَرَّفُ فِيهِ مِنْ سَلَامَةِ بَدَنِي، وَ لَكَ الْحَمْدُ عَلَى مَا أَحْدَثْتَ بِي مِنْ عِلَّةٍ فِي جَسَدِي» می‎فرماید: «خدایا! تو را سپاس بر تندرستی بدنم که پیوسته از آن برخوردار بودم و تو را سپاس بر بیماری و مرضی که در جسمم پدید آوردی.»

این مدرس سواد رسانه با بیان اینکه امام سجاد(ع) در هر شرایطی ستایش و شکر را از آن خدای متعال می‎داند و در رابطه با چرایی حمد خدا در دعای اول صحیفه سجادیه مطالبی بیان شده است، اضافه کرد: انسانی که در هر شرایطی چه خوشی و چه ناخوشی و چه سلامت و چه بیماری خدا را حمد و ستایش می‌کند یعنی زیر سایه حمد خدا زندگی می‎کند به این شیوه بیان ‌می‎دارد که به فعل خدا در مورد خودش راضی و خوشنود است.

این مدرس حوزه علمیه اضافه کرد: در سجده زیارت عاشورا با این مضمون «اَللَّهُمَّ لَکَ الْحَمْدُ حَمْدَ الشَّاکِرینَ لَکَ عَلی مُصابِهِمْ؛ اَلْحَمْدُ للَّهِ عَلی عَظیمِ رَزِیَّتی» خدا را بر مصیبتی که به اهل‌بیت امام حسین(ع) رسیده حمد و شکر می‌گوییم چون این مصیبت هم از ناحیه خداست و اگر خدا اراده می‌کرد آن اتفاق‌ها نمی‌افتاد کمااینکه خدای متعال اراده کرد چاقویی که حضرت ابراهیم(ع) آن را به گردن اسماعیل(ع) کشید، کند شود و گردن این نیکو فرزند را نبرد.

اعوانی با بیان اینکه اراده خدا بر این تعلق گرفت که این حادثه و مصیبت برای امام حسین(ع) و اهل‌بیت ایشان اتفاق بیفتد به این معنا که حضرات معصوم(ع) نسبت به فعل خدا راضی بودند، ادامه داد: «أَحْدَثْتَ» در بند اول دعا به معنای آنچه برای انسان پسندیده‌تر است، آمده است و امام سجاد(ع) در بند دوم دعا «فَمَا أَدْرِي، يَا إِلَهِي، أَيُّ الْحَالَيْنِ أَحَقُّ بِالشُّكْرِ لَكَ، وَ أَيُّ الْوَقْتَيْنِ أَوْلَى بِالْحَمْدِ لَكَ» از قرار گرفتن بر سر دو راهی سخن به میان آورده و بیان می‎دارد: «ای خدای من! کدام یک از این دو حال، برای سپاس‌گزاری به درگاهت سزاوارتر و کدام یک از این دو وقت، برای سپاس و ثنا به پیشگاهت شایسته‌تر است؟.»

وی اضافه کرد: حضرت امام سجاد(ع) برای سلامتی یک‌سری چیزها را عنوان می‌کند و برای مریضی هم یک‌سری چیزها را بیان می‎کند که با این بیانات ما به امام سجاد(ع) حق می‎دهیم سر دو راهی قرار گرفته باشد.

اعوانی با بیان اینکه خدای متعال به واسطه همین گرفتاری‌ها و مریضی‌ها به انسان تفضل می‌کند، اظهار کرد: امام سجاد(ع) در بند سوم دعا «أَ وَقْتُ الصِّحَّةِ الَّتِي هَنَّأْتَنِي فِيهَا طَيِّبَاتِ رِزْقِكَ، وَ نَشَّطْتَنِي بِهَا لِابْتِغَاءِ مَرْضَاتِكَ وَ فَضْلِكَ، وَ قَوَّيْتَنِي مَعَهَا عَلَى مَا وَفَّقْتَنِي لَهُ مِنْ طَاعَتِكَ» اینگونه با خدای متعال صحبت می‎کند: «آیا زمان سلامت که روزی‌های پاکیزه‌ات را در آن برایم گوارا فرمودی و به سبب آن برای به دست آوردن خشنودی و احسانت به من نشاط دادی؛ و مرا همراه آن، بر آنچه که از اطاعتت توفیق دادی، نیرو بخشیدی؟.»

این مدرس سواد رسانه با اشاره به اینکه حضرت امام سجاد(ع) برای سلامتی سه مورد را مطرح کرده است که نشان می‌دهد انسان تا وقتی سالم است باید به این سه مطلب بپردازد، گفت: اول اینکه انسان در موقعی که سالم است باید از رزق طیب استفاده کند نه از محرمات، انسان تا سالم است باید از آن چیزی که استفاده کرده به‌دنبال رزق و روزی حلال برود و منتظر نماند دیگران چیزی را به او برسانند و سوم اینکه از رزق و روزی حلال خود برای اطلاعت فرمان خدا و نه در جهت معصیت خدا استفاده کند.

اعوانی با بیان اینکه از نگاه امام سجاد(ع) بیماری نوعی آزمایش الهی است، گفت: امام سجاد(ع) در بند چهارم دعا «أَمْ وَقْتُ الْعِلَّةِ الَّتِي مَحَّصْتَنِي بِهَا، وَ النِّعَمِ الَّتِي أَتْحَفْتَنِي بِهَا، تَخْفِيفاً لِمَا ثَقُلَ بِهِ عَلَيَّ ظَهْرِي مِنَ الْخَطِيئَاتِ، وَ تَطْهِيراً لِمَا انْغَمَسْتُ فِيهِ مِنَ السَّيِّئَاتِ، وَ تَنْبِيهاً لِتَنَاوُلِ التَّوْبَةِ، وَ تَذْكِيراً لِمحْوِ الْحَوْبَةِ بِقَدِيمِ النِّعْمَةِ» این‍گونه خدای متعال را مورد خطاب قرار داده است: «یا هنگام بیماری که مرا به وسیله آن از ناخالصی‌ها خالص ساختی و نعمت‌هایی که به من هدیه دادی، برای سبک کردن گناهانی که پشتم را گران و سنگین کرده و پاک کردن زشتی‌هایی که در آن فرو رفته‌ام و آگاهی دادن برای این که توبه را فراگیرم و به یاد آوردن نعمت‌های قدیم، برای محو کردن گناهان بزرگ از پرونده‌ام؟» که «مَحَّصْتَنِي» در زبان عرب به معنای جدا کردن خالصی از ناخالصی است.

وی با بیان اینکه امام سجاد(ع) معتقد است که خدای متعال انسان را با مریضی آزمایش و او را از ناخالصی‎ها خالص می‎کند، ادامه داد: انبیای الهی بیشترین مشکلات را در طول زندگی خود داشتند و بعد از ایشان، اوصای الهی بیشترین سختی‎ها را داشتند این در حالی است که امتحان و آزمایش انبیا و اوصیا الهی نیز از همه سخت‌تر است.

این کارشناس مذهبی با تأکید بر اینکه اگر یک مریضی یا گرفتاری آمد انسان نباید بلافاصله به خدا بدبین شود، اظهار کرد: حضرت امام سجاد(ع) در این دعا از نعمت‌هایی که خدای متعال در هنگام بیماری به او داده است، یاد می‎کند اینکه با بیماری بار گناهان انسان سبک‌تر می‌شود، انسان از گناه پاک می‎شود و دعای او مستجاب می‎شود کمااینکه در روایت است که: «مواظب باشید انسان مریض را عصبانی نکنید چون دعای او مستجاب است پس وقتی حاجتی دارید و نزد مریضی می‌روید از او بخواهید برای شما دعا کند چون دعایش به واسطه بیماری به اجابت نزدیک‌تر است.»

اعوانی با بیان اینکه امام سجاد(ع) در این دعا به آیه 222 سوره بقره «اللّهَ يُحِبُّ التَّوَّابِينَ» اشاره کرده است که می‎گوید: «خداوند توبه‏‌كاران را دوست مى‏‌دارد»، اضافه کرد: از نگاه امام سجاد(ع) وقتی انسان توبه کند محبوب خدا می‎شود و محبوب خدا شدن یک توفیق بزرگ است بنابراین امام سجاد(ع) از نعمت‌های قبلی که خدا به وی داده یاد می‎کند و می‎گوید: خدای متعال به واسطه همین نعمت‌های قبلی که یاد می‌کنم و یکی از آنها سلامتی است گناهان بزرگ من را می‌بخشد.

این مدرس حوزه و دانشگاه به بند پنجم دعای صحیفه سجادیه با این مضمون «وَ فِي خِلَالِ ذَلِكَ مَا كَتَبَ لِيَ الْكَاتِبَانِ مِنْ زَكِيِّ الْأَعْمَالِ، مَا لَا قَلْبٌ فَكَّرَ فِيهِ، وَ لَا لِسَانٌ نَطَقَ بِهِ، وَ لَا جَارِحَةٌ تَكَلَّفَتْهُ، بَلْ إِفْضَالًا مِنْكَ عَلَيَّ، وَ إِحْسَاناً مِنْ صَنِيعِكَ إِلَيَّ» اشاره کرد و گفت: حضرت در این بند دعا می‎فرماید: «و در اثنای آن بیماری، از جمله تحفه‌هایی که به من عنایت کردی این است که فرشتگان نویسنده بر عهده من اعمال پاکیزه‌ای نوشتند؛ اعمالی که نه دلی در آن فکر کرده و نه زبانی به آن گویا شده و نه عضوی در انجامش رنج برده؛ بلکه بخششی از جانب تو بر من و احسانی از ساختۀ تو به سوی من بود.»

وی با بیان اینکه اگر کسی مریضی‌اش ختم به مرگ شد خدا تفضل بزرگی به او کرده و او عاقبت به خیر شده است چرا که در حالی از دنیا رفته است که این دو ملک پشت سر هم اعمال پاک و پاکیزه برای او می‌نوشتند، افزود:  البته امام سجاد(ع) در آخر دعا «اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ حَبِّبْ إِلَيَّ مَا رَضِيتَ لِي، وَ يَسِّرْ لِي مَا أَحْلَلْتَ بِي، وَ طَهِّرْنِي مِنْ دَنَسِ مَا أَسْلَفْتُ، وَ امْحُ عَنِّي شَرَّ مَا قَدَّمْتُ، وَ أَوْجِدْنِي حَلَاوَةَ الْعَافِيَةِ، وَ أَذِقْنِي بَرْدَ السَّلَامَةِ، وَ اجْعَلْ مَخْرَجِي عَنْ عِلَّتِي إِلَي عَفْوِكَ، وَ مُتَحَوَّلِي عَنْ صَرْعَتِي إِلَى تَجَاوُزِكَ، وَ خَلَاصِي مِنْ كَرْبِي إِلَى رَوْحِكَ، و سَلَامَتِي مِنْ هَذِهِ الشِّدَّةِ إِلَى فَرَجِكَ» سلامتی را هم از خدای متعال می‌خواهد چراکه انسان در سایه سلامتی است که می‎تواند مشمول آن سه کار که حضرت در ابتدای دعا به آن اشاره کرد، شود.