کد خبر: 4263877
تاریخ انتشار : ۱۶ بهمن ۱۴۰۳ - ۱۱:۴۴
مدرس حوزه و دانشگاه مطرح کرد

جایگاه تکریم پدر و مادر در کلام امام سجاد(ع)

حجت‌الاسلام محمدرضا اعوانی با اشاره به اینکه امام سجاد(ع) در دعای ۲۴ صحیفه سجادیه چگونگی دعا برای پدر و مادر را به ما یاد می‌دهد، گفت: هر کسی جایگاه پدر و مادرش را پاس بدارد و تکریم کند در واقع خودش را تکریم کرده، زیرا خود روزی پدر و مادر می‌شود.

حجت‌الاسلام والمسلمین محمدرضا اعوانی، مدرس حوزه و دانشگاهبه گزارش ایکنا از لرستان، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدرضا اعوانی، مدرس حوزه و دانشگاه شامگاه دوشنبه، 15 بهمن‌ماه در سلسله نشست‌های آشنایی با معارف تربیتی صحیفه سجادیه که از سوی معاونت فرهنگی ـ تبلیغی مدیریت حوزه‌های علمیه خواهران استان لرستان ویژه طلاب لرستانی و به‌صورت مجازی برگزار شد، در شرح «دعای بیست‌وچهارم صحیفه سجادیه»، گفت: دعای بیست‌وچهارم صحیفه سجادیه از دعاهای امام سجاد(ع) برای پدر و مادرش است.

وی با بیان امام سجاد(ع) دعا را با صلوات بر پیامبر اکرم(ص) و خاندان طاهرینش آغاز می‎کند و در بند دوم می‎فرماید: «وَ اخْصُصِ اللَّهُمَّ وَالِدَيَّ بِالْكَرَامَةِ لَدَيْكَ، وَ الصَّلَاةِ مِنْكَ، يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ؛ خدایا! پدر و مادرم را به گرامی داشتن نزد خود و درود از جانب حضرتت برگزین، ای مهربان‌ترین مهربانان!»، افزود: خدای متعال به عنوان رب، صاحب، پرورش و رشددهنده مخلوقاتش اهمیت ویژه‌ای را برای کسی که واسطه این پرورش قرار می‌گیرد، قائل است که در رأس آنها حضرات انبیا و ائمه معصوم به‌عنوان پدران معنوی امت‌‌ها، قرار دارند و بعد از آنها، پدران و مادرانی که انسان از وجود آنها پرورش می‎یابد نزد خدای متعال جایگاه خاصی دارند.

اعوانی با بیان اینکه هر کسی جایگاه پدر و مادرش را پاس بدارد و تکریم کند در واقع خودش را تکریم کرده چون او هم روزی پدر و مادر خواهد شد، ادامه داد: تکریم پدر و مادر آن‌قدر مهم است که خدای متعال در آیه 23 سوره اسرا «وَقَضَى رَبُّكَ أَلاَّ تَعْبُدُواْ إِلاَّ إِيَّاهُ وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا إِمَّا يَبْلُغَنَّ عِندَكَ الْكِبَرَ أَحَدُهُمَا أَوْ كِلاَهُمَا فَلاَ تَقُل لَّهُمَآ أُفٍّ وَلاَ تَنْهَرْهُمَا وَقُل لَّهُمَا قَوْلًا كَرِيمًا» می‎فرماید: «و پروردگار تو مقرر كرد كه جز او را مپرستيد و به پدر و مادر [خود] احسان كنيد اگر يكى از آن دو يا هر دو در كنار تو به سالخوردگى رسيدند به آنها [حتى] اوف مگو و به آنان پرخاش مكن و با آنها سخنى شايسته بگوى» و در آیه 14 سوره لقمان نیز در این رابطه آمده است: «وَوَصَّيْنَا الْإِنسَانَ بِوَالِدَيْهِ حَمَلَتْهُ أُمُّهُ وَهْنًا عَلَى وَهْنٍ وَفِصَالُهُ فِي عَامَيْنِ أَنِ اشْكُرْ لِي وَلِوَالِدَيْكَ إِلَيَّ الْمَصِيرُ؛ و انسان را درباره پدر و مادرش سفارش كرديم مادرش به او باردار شد سستى بر روى سستى و از شير باز گرفتنش در دو سال است [آرى به او سفارش كرديم] كه شكرگزار من و پدر و مادرت باش كه بازگشت [همه] به سوى من است.»

این پژوهشگر دینی با بیان اینکه ما حد نیکی به پدر و مادر را در کلام امام رضا(ع) آنجا که می‎فرماید: «بِرُّ الواِلدینِ واجِبُ وَ اِن کانا مُشرِکَینِ، و لا طاعَةَ لَهُما فی مَعصِیة الخالِقِ؛ نیکی به پدر و مادر واجب است، هر چند مشرک باشند. ولی در راه معصیت آفریدگار، اطاعتی از آن دو نیست» می‎بینیم، اظهار کرد: امام سجاد(ع) در بند سوم دعا «للَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ أَلْهِمْنِي عِلْمَ مَا يَجِبُ لَهُمَا عَلَيَّ إِلْهَاماً، وَ اجْمَعْ لِي عِلْمَ ذَلِكَ كُلِّهِ تَمَاماً، ثُمَّ اسْتَعْمِلْنِي بِمَا تُلْهِمُنِي مِنْهُ، وَ وَفِّقْنِي لِلنُّفُوذِ فِيما تُبَصِّرُنِي مِنْ عِلْمِهِ حَتَّى لَا يَفُوتَنِي اسْتِعْمَالُ شَيْ‏ءٍ عَلَّمْتَنِيهِ، وَ لَا تَثْقُلَ أَرْكَانِي عَنِ الْحَفُوفِ فِيما أَلْهَمْتَنِيهِ» می‎فرماید: «خدایا! دانش آنچه از حقوق ایشان بر من واجب است، به من الهام کن؛ و دانش همه آن حقوق واجبه را برایم فراهم آور؛ سپس مرا به آنچه در این زمینه الهام کرده‌ای به‌کار گیر و برای انجام آنچه به دانستنش بینایم می‌کنی توفیق ده تا به‌کار بستن چیزی که به من آموخته‌ای از دستم نرود و اندامم از خدمت کردن براساس حقوقی که به من الهام فرموده‌ای، سنگین نشود.»

اعوانی با بیان اینکه گاهی انسان به وظایف خود آشناست و می‎داند باید چه کاری انجام دهد اما تنبلی می‎کند، ادامه داد: امام سجاد(ع) در ابتدای بند 5  دعا «اللَّهُمَّ اجْعَلْنِي أَهَابُهُمَا هَيْبَةَ السُّلْطَانِ الْعَسُوفِ، وَ أَبِرَّهُمَا بِرَّ الْأُمِّ الرَّؤُوفِ، وَ اجْعَلْ طَاعَتِي لِوَالِدَيَّ وَ بِرِّي بِهِمَا أَقَرَّ لِعَيْنِي مِنْ رَقْدَةِ الْوَسْنَانِ» فرموده است: «خدایا! چنانم قرار ده که از پدر و مادرم مانند ترسیدن از پادشاه ستمکار بترسم و به هر دو همچون مادری مهربان نیکی کنم.»

این مدرس سواد رسانه با بیان اینکه اگر انسان با سلطان ستمگری مواجه شود قطعاً جرئت سرپیچی کردن از او را نخواهد داشت، گفت: انسان باید جایگاه پدر و مادرش را تا زمانی که خلاف فرمان خدای متعال نباشد پاس بدارد و در این‌جا «سلطان ستمگر» کنایه از اطاعت از آنهاست و چه‌بسا حضرت می‌خواهد با این کنایه اولاً جایگاه پدر و مادر را برای ما تبیین کند و در ثانی بگوید پدر و مادر نباید بچه‌های خود را لوس بار بیاورند چون اگر بچه لوس باشد از پدر و مادر حساب نمی‌برد البته این لوس بار نیاوردن به معنای کتک‌کاری و سخت‌گیری والدین نسبت به فرزند نیست.

محقق صحیفه سجادیه با اشاره به اینکه رفتار والدین با فرزندان هم باید هم سخت و محکم و هم صمیمانه باشد، ادامه داد: امام سجاد(ع) از خدا می‌خواهد به مانند یک مادر دلسوز نسبت به پدر و مادرش مهربان باشد و به آنها نیکی کند که این اطاعت دو نوع است یک موقع چون خدا گفته از آنها اطاعت کنید دیگر چاره‌ای نیست اطاعت می‌کنیم و حالت دوم این است که انسان علاقه‌مند به مهرورزی و رأفت نسبت به پدر و مادرش باشد و در این رابطه امام سجاد(ع) در ادامه بند 5 دعا می‎فرماید: «وَ اجْعَلْ طَاعَتِي لِوَالِدَيَّ وَ بِرِّي بِهِمَا أَقَرَّ لِعَيْنِي مِنْ رَقْدَةِ الْوَسْنَانِ، وَ أَثْلَجَ لِصَدْرِي مِنْ شَرْبَةِ الظَّمْآنِ حَتَّى أُوثِرَ عَلَى هَوَايَ هَوَاهُمَا، وَ أُقَدِّمَ عَلَى رِضَايَ رِضَاهُمَا وَ أَسْتَكْثِرَ بِرَّهُمَا بِي وَ اِنْ قَلَّ، وَ أَسْتَقِلَّ بِرّي بِهِمَا وَ اِنْ كَثُرَ؛ طاعت و نیکوکاری‌ام را به آنان، در نظرم از خواب خواب‌آلوده شیرین‌تر و برای سوز سینه‌ام، از شربت گوارا در ذائقۀ تشنه، خنک‌تر گردان تا خواسته هر دو را نسبت به خواسته خود بیشتر دوست داشته باشم و خشنودی آن‌ها را بر خشنودی خود پیش اندازم و نیکوکاری ایشان را در حق خود، هر چند اندک باشد، زیاد شمارم و نیکوکاری خود را درباره ایشان هر چند بسیار باشد، اندک به حساب آورم.»

این مدرس سواد رسانه با بیان اینکه اگر انسان رضای پدر و مادرش را بر رضای خودش ترجیح دهد خدا برایش جبران می‌کند، گفت: بعضی از ما وقتی لطفی در حق پدر و مادرمان می‌کنیم تصورمان این است خیلی کار بزرگی کرده‌ایم، افزود: امام سجاد(ع) در بند هشتم دعا «اللَّهُمَّ وَ مَا مَسَّهُمَا مِنِّي مِنْ أَذًى، أَوْ خَلَصَ إِلَيْهِمَا عَنِّي مِنْ مَكْرُوهٍ، أَوْ ضَاعَ قِبَلِي لَهُمَا مِنْ حَقٍّ فَاجْعَلْهُ حِطَّةً لِذُنُوبِهِمَا، وَ عُلُوّاً فِي دَرَجَاتِهِمَا، وَ زِيَادَةً فِي حَسَنَاتِهِمَا، يَا مُبَدِّلَ السَّيِّئَاتِ بِأَضْعَافِهَا مِنَ الْحَسَنَاتِ» می‎فرماید: «خدایا! آنچه از جانب من آزار به ایشان رسیده، یا کار ناپسندی از سوی من نسبت به آن‌ها رخ داده، یا حقی که از آنان بر عهده من ضایع شده، همه را موجب ریختن گناهانشان و بلندی مقامشان و افزونی خوبی‌هایشان قرار ده، ای تبدیل‌ کننده بدی‌ها به چندین برابرش به خوبی‌ها.»

وی با بیان اینکه امام سجاد(ع) در این دعا از خدا می‎خواهد نیکی‌های پدر و مادرش را اگر هم کم است زیاد ببیند، اظهار کرد: امام سجاد(ع) در بند 9 دعا «اللَّهُمَّ وَ مَا تَعَدَّيَا عَلَيَّ فِيهِ مِنْ قَوْلٍ، أَوْ أَسْرَفَا عَلَيَّ فِيهِ مِنْ فِعْلٍ، أَوْ ضَيَّعَاهُ لِي مِنْ حَقٍّ، أَوْ قَصَّرَا بِي عَنْهُ مِنْ وَاجِبٍ فَقَدْ وَهَبْتُهُ لَهُمَا، وَ جُدْتُ بِهِ عَلَيْهِمَا وَ رَغِبْتُ إِلَيْكَ فِي وَضْعِ تَبِعَتِهِ عَنْهُمَا، فَإِنِّي لَا أَتَّهِمُهُمَا عَلَى نَفْسِي، وَ لَا أَسْتَبْطِئُهُمَا فِي بِرّي، وَ لَا أَكْرَهُ مَا تَوَلَّيَاهُ مِنْ أَمْرِي يَا رِبِّ» می‎فرماید: «خدایا! آنچه را پدر و مادرم، در سخن گفتن با من، اگر از اندازه بیرون رفتند، یا در کاری نسبت به من زیاده‌روی کردند، یا حقی را از من به تباهی کشیدند، یا واجبی را نسبت به من کوتاهی کردند، همه را به آنان بخشیدم و همه آن‌ها را به هر دو نثار کردم و از تو می‌خواهم که وزر و وبال آن را از دوش آنان برداری؛ زیرا من آنان را نسبت به خود، در کوتاه آمدنشان از حقم متهم نمی‌کنم و آنان را در نیکوکاری‌شان درباره خود سهل‌انگار نمی‌دانم و از آنچه درباره‌ام انجام داده‌اند، ناراضی نیستم.»

اعوانی با بیان اینکه پدر و مادر هر چه برای تربیت فرزند سختی می‎کشند از گناهانشان کم می‌شود و در روایت داریم بچه وقتی مریض می‌شود چون پدر و مادر به سختی می‎افتند از گناهان آنها کم می‌شود، همچنین در روایت است که دعای پدر در حق فرزندش عین دعای پیامبر(ص) در حق امتش است، ادامه داد: امام سجاد(ع) در بند 13 دعا «اللَّهُمَّ لَا تُنْسِنِي ذِكْرَهُمَا فِي أَدْبَارِ صَلَوَاتِي، وَ فِي إِنىً مِنْ آنَاءِ لَيْلِي، وَ فِي كُلِّ سَاعَةٍ مِنْ سَاعَاتِ نَهَارِي» یک تعقیبات دیگر هم به تعقیبات نمازهای مستجبی و واجب اضافه می‎کند و آن دعا برای پدر و مادر است و می‎فرماید: «خدایا! یاد ایشان را در پی نمازهایم و در هر وقتی از اوقات شبم و در هر ساعتی از ساعات روزم، از یادم مبر.»

انتهای پیام
captcha