معنادهی به زندگی و نشاط درونی، مهم‌ترین کارکردهای فردی دین است

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین مسلم محمدی، متخصص کلام اسلامی و دانشیار شیعه‌شناسی پردیس فارابی دانشگاه تهران، 9 مرداد ماه در نشست علمی «بازخوانی تجربیات فعالیت‌های کلامی در داخل و خارج کشور»، در جمع طلاب کرمانشاه با بیان اینکه بنده فعالیت‌های تبلیغی زیادی در داخل و خارج کشور برای دانشجویان داشته‌ام و عمدتا هم مباحث کاربردی را در رشته کلام و اخلاق بیان می‌کنم، گفت: امروز وقتی از مؤلفه‌های مهم در کشورها سخن گفته شود سیاست، اقتصاد و فرهنگ، اصل است و در بین این سه مقوله، فرهنگ، ام‌الارکان است مثلا فرهنگ تعریف می‌کند کجا سیاست، کجا اقتصاد و کجا ابزار نظامی به کار رود. به عنوان نمونه اسلام می‌گوید اگر در جنگ پیروز شدید با افراد پیر، کودکان و زنان و سرزمین‌های کشاورزی کاری نداشته باشید.

نویسنده فرهنگ اصطلاحات کلامی با بیان اینکه جهاد تبیین، واجب است، تصریح کرد: الان مشکلی که در بین بچه‌های مذهبی داریم این است که آنها با والدینشان هم‌راستا نیستند یعنی آنقدر برخی مواقع خوب عمل نکرده‌ایم که ممکن است بچه ما از اینکه بگوید بابای من فردی مذهبی است احساس خوشایند نداشته باشد ولی اگر حداقل بر روی خانواده خودمان کار فرهنگی کنیم بچه‌ها چنین احساسی نخواهند داشت.

محمدی با بیان اینکه معتقدم در سفرهای تبلیغی در داخل و خارج کشور ابتدا باید سراغ بچه‌ها برویم، اضافه کرد: بنده سفری به آستانه، پایتخت قزاقستان داشتم و ابتدا برای بچه‌های آن جمع برنامه اجرا و قصه‌های قرآنی برای آنها تعریف کردم و تأثیر زیادی هم داشت.

دانشیار پردیس فارابی دانشگاه تهران، گفت: باید در انتقال مباحث دینی و کلامی خلاقیت به خرج داد و حتی اگر بتوانیم رگ کودکی افراد بزرگ را پیدا کنیم، با ما همراه می‌شوند.

لزوم برقراری ارتباط مؤثر

وی ادامه داد: در پردیس فارابی کلاس معارف داشتم که به نظر بنده جزء سخت‌ترین دروس است زیرا کلاس معارف برای دانشجویان حیاط خلوت و ارتباط‌گیری با آنها دشوار است به ویژه اینکه مدرس، روحانی هم باشد ولی باید راه حل‌هایی برای این ارتباط برقرار کنیم تا بتوانیم در انتقال معارف موفق باشیم.

محمدی ادامه داد: پیامبر(ص) وارد مسجد شدند و دیدند گروهی گرد یکنفر جمع شدند و پرسیدند ماجرا چیست و گفتند این فرد، عالم علم انساب است و ایشان فرمود: «العلم ثلاث: آیة محكمه ، فریضة عادله أو سنة قائمه»؛ برخی معتقدند که اخلاق در رأس این علوم است زیرا پیامبر(ص) با اخلاق خودشان دنیا را متحول کردند و برخی می‌گویند در جایگاه دوم است.  

استاد پردیس فارابی دانشگاه تهران با بیان اینکه اوج فشار دشمنان به مباحث کلامی و اعتقادی است، اظهار کرد: هندوها با اینکه می‌دانند گاوپرست و ... هستند ولی در این کار غلطشان بسیار اعتقاد محکمی دارند و حتی اگر یک گاو ماده در خیابان نشسته باشد حق ندارید او را برانید. دانشجویی در هند از بنده پرسید چه فرقی بین اسلام و هندو وجود دارد و اینکه همه قصد دارند به خدا برسند ولی روش آنها متفاوت است. این سؤالی است که همین الان هم در جامعه ما مطرح است و برخی می‌گویند ما دین انسانی را قبول داریم.

محمدی افزود: بنده معتقدم راه موفقیت همیشه جواب‌دادن و انفعال نیست و باید فعالانه برخورد کنیم، یعنی در برابر سؤال، سؤال بپرسیم؛ بنده به این دانشجوی هندی گفتم شما مگر وارد دانشگاه نشدی که علم یاد بگیری؟ چرا در دانشگاه محله و شهر خودت نماندی تا علم یاد بگیری یعنی اگر این دین و آن دین یکی است چه فرقی بین علمی است که در یک دانشگاه سطح پایین بیاموزیم یا یک دانشگاه سطح بالا؟ اگر همه خیاط‌ها یکی هستند چرا سراغ برخی افراد می‌رویم؟

استفاده از تمثیل و مطالب ساده برای انتقال دین

محمدی تصریح کرد: گاهی لازم نیست خیلی فلسفی بحث کنیم بلکه می توان پاسخ‌های ساده، تمثیلی و نقطه‌زنی داشته باشیم که نمونه بارز آن آقای قرائتی است؛ برخی می‌پرسند چطور ممکن است امام زمان(عج) اینقدر عمر کند؟ آقای قرائتی جواب داده که چطور ما موهای سرمان را هر دو هفته یکبار باید بزنیم ولی موی ابرو را در طول عمر نمی‌زنیم؟

وی با بیان اینکه پرپیچ و خم‌کردن پاسخ‌ها خودش مانعی برای مباحث کلامی است، اظهار کرد: مرحوم شهید بهشتی که مرکز اسلامی هامبورگ را به دستور آیت‌الله بروجردی  ایجاد کرد، نقل کرده است که فردی به مسجد آمد و این سؤال ریاضی را از بنده پرسید که کدام عدد بر دو تا 9 بخش‌پذیر است؟ ایشان گفته بود امام علی(ع) به این سؤال جواب داده است. یعنی روزهای سال(360) را باید ضرب در روزهای هفته(7) کنیم و همین جواب سبب شد تا آن فرد مسلمان شود.

محمدی با بیان اینکه عقل دانش کلام کلی و فلسفی است، اظهار کرد: ولی عقل قرآنی، جزئی است، می‌فرماید آیا در خلقت شتر و آسمان و ... تدبر نمی‌کنید؟ معتزلی‌ها که روشنفکران زمان خودشان بودند و البته الان هم هستند، نسبت به امامت چالش درست می‌کردند و یاران امام صادق(ع) در جواب، پاسخ‌های خیلی ساده‌ای می‌دادند.

دین را فلسفی نکنیم

استاد دانشگاه تهران تأکید کرد:  الان  در کلاس‌های دانشگاه استاد با براهین مختلف و در چند جلسه قصد دارد خدا را ثابت کند ولی ممکن است دانشجو چیزی متوجه نشود و دینی را هم که دارد از دست بدهد زیرا اشتباه ما این است که دین را خیلی فلسفی کرده‌ایم؛ مخصوصا در دنیایی که بشر خسته و کم حوصله، فراری و گرفتار بحران اطلاعات است.

وی افزود: اسلام سخنان زیبای زیادی دارد ولی باید ببینیم چقدر در انتقال آن موفق هستیم؟ مشکل ما در بسته‌بندی مطالب است. بنده حضوری از پرفسور لگن هاوزن، سؤال کردم که چه شد شما شیعه شدید و گفت من در کلاس درس بودم و یک دانشجوی ایرانی نهج‌البلاغه به بنده داد و مطالعه کردم و ایشان الان استاد برجسته در قم است.

محمدی تأکید کرد: یکی از کارکردهای مهم دین، معنابخشی به زندگی است؛ کشورهای اسکاندیناوی از جمله سوئد از نظر رفاه اجتماعی از همه دنیا جلوتر است ولی در همین کشور آمار خودکشی بالاست زیرا معنای زندگی  برای خیلی‌ها به درستی  بیان نشده است.

استاد دانشگاه تهران افزود: بچه مسلمان‌های سوئد برای بنده تعریف کردند که در اینجا امکانات زیاد است ولی همه چیز با دوربین کنترل می‌شود؛ ما دوست داریم فرزندانمان را طوری تربیت کنیم که بدون دوربین هم اخلاقی باشند.

دین؛ عامل انسجام اجتماعی

وی با بیان اینکه کارکرد دیگر دین در بُعد فردی پاسخ به عطش جاودانگی و مقوله صبر است، تصریح کرد: الان عجله مشکل بسیاری از جوامع مخصوصا ایران است و دین می‌تواند با صبر به افراد کمک کند؛ وحدت، کارکرد اجتماعی دین است؛ دورکیم می‌گوید به نظر بنده دین فقط یک کارکرد دارد و آن اتحاد اجتماعی است؛ اگر دیدید یک جامعه از هم پاشیده است بدانید نیاز به دین دارند.

محمدی با تأکید بر اینکه نشاط و پویایی از دیگر کارکردهای مهم دین است، بیان کرد: الان این مسئله مطرح است که آیا عزاداری باعث افسردگی جامعه است؟ ما معتقدیم که اگر نشاط را فقط در خنده ظاهری تعریف کنیم بله عزاداری با آن در تضاد است ولی اگر نشاط را با لذت درونی و بشاش‌بودن ذهن و روح تعریف کنیم در این صورت عزاداری‌ها باعث آرامش انسان و تقویت نشاط درونی است. 

محمدی افزود: محال است جوانی دو رکعت نماز با صفا بخواند و به سمت عرفان‌های جدید و انحرافی برود؛ برخی می‌گویند علت گرایش به دین ترس و جهل و ... است؛ شهید مطهری گفته است مهم‌ترین دلیل گرایش به دین فطرت انسان است و این مسئله جوابی جدی به شبهات برخی افراد است.

محمدی با تأکید بر اینکه اخلاص نقشی مهمی در موفقیت فعالیت‌های فرهنگی دارد، بیان کرد: یکی از مشکلات در تبلیغ دین و اعتقادات، اعمال سلیقه است؛ خوارج هم نیت بدی نداشتند و فکر می‌کردند کار خوبی می‌کنند ولی روش آنها باطل بود لذا از تکنیک‌های مؤثر، احترام به دیگران و پرهیز از افراط و تفریط است؛ اسلام خیلی از افراط و تفریط آسیب دیده است و انقلاب هم همین‌طور؛ کسانی را شاهدیم که در ابتدای انقلاب تندرو بودند و امروزاز راه خود برگشته‌اند و اعتدال مورد تأکید اسلام است. 

وی با بیان اینکه برخی فکر می‌کنند جهاد تبیین فقط دفاع از جمهوری اسلامی است، گفت: ما باید مشکلات و ضعف‌ها و همچنین نقاط قوت را بیان کنیم.