وقتی هنر خوشنویسی در خدمت کتابت قرآن قرار می‌گیرد + فیلم

به گزارش خبرنگار ایکنا، آیین رونمایی از دومین مصحف شریف به قلم محمدعلی قربانی، ۲۳ بهمن ماه با حضور جمعی از فعالان قرآنی در مرکز طبع و نشر قرآن جمهوری اسلامی ایران برگزار شد.

این قرآن که به دست محمدعلی قربانی کتابت شده، دومین تجربه کتابت قرآن توسط این کاتب قرآنی است که امروز از آن رونمایی شد.

وقتی مقوله قدسی با یک عامل قدسی همراه می‌شود ارزش آن قابل بیان نیست

سیدعلی سرابی، قائم مقام مرکز طبع و نشر قرآن کریم ضمن خیر مقدم و گرامیداشت ایام انقلاب اسلامی و ابراز خرسند از این رویداد فرهنگی در این مراسم بیان کرد: این زحمت طاقت فرسا و در عین حال مسرت‌بخشی است که به دست استاد قربانی کتابت شده؛ هنر یک مقوله قدسی است و وقتی که این مقوله قدسی با یک عامل قدسی همراه می‌شود، ارزش آن قابل بیان نیست.

وی ادامه داد: وقتی خوشنویسی در خدمت کتابت قرآن قرار می‌گیرد، ارزش آن از حد بیرون است و قابل بیان نیست. همانطور که در قرائت قرآن یک قاری برای نگاه داشت، شأن قرآن دائم خود را محدود می‌کند تا نکاتی که برای شنونده مهم است شنیده شود؛ در خوشنویسی هم اینطور است که کاتب سعی می‌کند برای خوانا شدن قرآن، از هنر بسیار بپرهیزد و تعادل را رعایت کند تا اصل مطلب در حاشیه نرود. ایجاد تعادل در بعد خوانایی و هنری نکته بسیار مهمی است که باید به آن توجه داشت.

سرابی افزود: اثری که امروز رونمایی می‌شود، از جهات ذکر شده دارای نکات قابل توجهی است. استاد قربانی با هیچ چشمداشت مادی، با عشق این کار را انجام داد و امیدواریم که این توفیق باشد تا باز هم در خدمت این استاد برای کتابت قرآن باشیم.

هنر خط جزئی از نورانیت قرآن است

سیدمهدی سیف، عضو هیئت علمی مهد قرآن نیز در این مراسم، بیان کرد: خط باید به گونه‌ای باشد که وقتی چشم به قرآن می‌افتد، از زیبایی آن لذت برد، سپس به خوانایی آن توجه کرده تا بتوانند آن را راحت بخوانند. من هنر خوشنویسی را جزئی از نورانیت قرآن می‌دانم.

وی ادامه داد: آقای قربانی تازه جا افتادند و خداوند روزی داده است که تاکنون دو قرآن نوشته‌اند و بعد از این ان‌شاءالله نوبت قرآن سوم است. قدم دوم، ویژگی‌های جدید داشت که قابل توجه است.

سیف افزود: خط زیبای استاد قربانی را وقتی در جلسات عمومی، در بالای سر آقا می‌بینم، لذت میبرم و برای او دعا می‌کنم که خداوند به او توفیق دهد؛ من آرزو دارم که استاد، کتابت سوم خود را با امتیازات بالاتر انجام دهند.

آثار زیبا و نفیس قرآنی کم نیست

ایرج نعیمایی، استاد خوشنویسی در رابطه با ابعاد فنی این مصحف شریف بیان کرد: نمی‌توان مباحث فنی مربوط به خط را در یک جلسه بیان کرد اما به صورت اجمالی در اصول خوشنویسی، ۱۲ اصل را بیان کردند که اگر کسی این ۱۲ اصول را داشته باشد، به استادی می‌رسد. میرعماد این اصول را بیان کرده که ۱۰ اصل اول، فنی است. اما دو اصل دیگر به نام «صفا» و «شأن» به آن اضافه شده است.

وی ادمه داد: «صفا» خطی است که بیننده از دیدن آن لذت ببرد. چه بسا آدمی باشد که حتی سواد خواندن ندارد اما با دیدن یک خط زیبا، از آن لذت ببرد. ما می‌بینیم که در خطوط کامپیوتری و چاپی این صفا وجود ندارد.

نعیمایی در رابطه با «شأن»ريال بیان کرد: مرحله بعد که مرحله کمالی استريال شأن است که بیان حقیقت دیگری است. خط نشان از حق است‌ . شما از خط به خداوند می‌رسید و اگر از خط کسی، خدا را ببیند، به شأن رسیده است. کسی که از مراحل شأن و صفا گذشته باشد، خط او برای همگان زیبا است. هنرمند درون خود را بروز می‌دهد و اثری که از دل برخیزند، لاجرم بر دل می‌نشیند و به همین علت لازمه کسب صفات حمیده مهم است.

وی با اشاره به تاریخ خوشنویسی، گفت: خطوط شکسته و نستعلیق همه از نسخ برگرفته شده است که بیگانه از قرآن نیست. اولین کسی که دیگر خطوط رو از خط کوفی استخراج کرده، «ابن مقلع» از وزیران اهل بیضای فارس دربار عباسی بود که افتخار او کتابت قرآن بوده است. قدیمی‌ترین قرآنی که به شکل نسخ به جا مانده، قرآنی به خط «ابن بواب» است که او نیز از وزیران دربار عباسی بوده است. خط مدیون این دو نفر یعنی «ابن مقلع» و «ابن بواب» است که هر دو نیز شیعه هم بودند و به جرم شیعه بودن کشته شدند.

نعیمانی ادامه داد: زیبایی هنر قرآن به قواعد خاصی است که در زبان عرب به وجود آمده و زیبایی ادبی قرآن لازمه‌اش زیبایی دیگری نیز است که هنرمندان به این بخش توجه داشتند. هنرمندان، آثاری را در طول این هزار و 400 سال به وجود آوردند که شبیه به معجزه است و هرکدام دارای صفات برجسته‌ای است. 

وی با بیان اینکه آقای قربانی مقبول طبع تمام افراد صاحب هنر هستند، افزود: ایشان انصافاً از اساتیدی است که هم حسن خلق و هم حسن کتابت دارد و بین قرآن اولی با دومی او بسیار فاصله افتاده است و امیدواریم که نسخه سومی هم بنویسند و ان‌شاءالله نه تنها سه قرآن، بلکه صدها قرآن کتابت کنند.

محمدعلی قربانی، کاتب دومین مصحف شریف در این نشست بیان کرد: بیشتر خوشنویسان اهل کتابت هستند و اهل کلام نیستند. خدا را شاکرم بابت اینکه قرآن دوم هم کتابت شد و عمری داد تا قرآن را کتابت کنم. قبل از هرچیزی می‌خواهم از پدر مرحومم یاد کنم که در نوبت اولی که قرآن را کتابت کردم و رونمایی شد، حضور داشتند و در ابتدای کتابت دومین مصحف نیز حضور داشتند.

وی با بیان اینکه از مجموعه نهاد رهبری و مرکز طبع و نشر قرآن کریم تشکر می‌کنم که همواره به من امید می‌دادند و روحیه بخش بودند، بیان کرد: در رابطه با با جنبه‌های هنری، فنی و کاربردی اشاره شد که تلفیق این سه موضوع بسیار مهم است و با سه الی چهار بار کتابت نیز به دست نمی‌آید بلکه نیازمند سال‌ها کار و تجربه است. در این چند سال آثار قابل توجهی کتابت شده که نشان از حضور کاتبان بسیار خوب دارد.

کتابت، مهم‌ترین قالب خوشنویسی است

کاتب دومین مصحف شریف در رابطه با قالب کتابت، بیان کرد: کتابت، مهم‌ترین قالب خوشنویسی است. یکی از ویژگی‌های مهم این قالب دوری از خودنمایی است؛ همچنین این قالب تاثیرات ویژه‌ای بر روی کاتب می‌گذارد. تجربه دوم کتابت من به خاطر شوق و اشتیاقی بود که در دور اول کتابت قرآن داشتم و این کار را دوباره انجام دادم تا یادآور آن شور و اشتیاق باشد؛ امیدوارم خدا توفیق دهد تا دوباره این اتفاق بیافتد.

در انتهای این مراسم از دومین مصحف شریف کتابت شده توسط محمدعلی قربانی رونمایی شد.