تفرقه‌افکنی؛ اهرم سلطه استکبار/ ۴۸ آیه قرآن به استکبار اشاره دارد
گروه اجتماعی: استکبار از صفات رذیله و ریشه تمام بدبختی‌ها است. در قرآن کریم واژه استکبار همراه با مشتقات آن ۴۸ بار ذکر شده، از نظر قرآن، تفرقه‌افکنی بارزترین اهرم سلطه مستکبر بر مردم است.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از لرستان، استکبار یکی از صفات رذیله و زشت است که ریشه تمام بدبختی‌ها و صفات زشت انسانی ناشی از آن است. امروزه نیز بلاى بزرگ بشریت همین استکبار است و زشتى آن از بدیهیات است. در واقع، بخش مهمى از مسئله حقوق بشر که به‌وسیله جمعى از متفکران غیر مذهبى تنظیم شده، ناظر به مسئله مبارزه با استکبار است.
استکبار به‌معناى برترى‌خواهى، امتناع از پذیرش حق از روى عناد و تکبّر و خود بزرگ‌بینى دروغین است در اصطلاح دینی و قرآنی، کِبر، تکبّر و استکبار قریب‌المعنی هستند؛ کبر حالتی است که انسان نفس خویش را بزرگتر از آنچه هست ببیند، و کبر کفار این است که از گفتن «لا إِله إِلَّا اللهُ» استکبار ورزند؛ این یعنی شرک به خدا؛ پس بزرگترین تکبّر برای خداوند است، به سبب امتناع از پذیرش حق؛ به‌عبارتی استکبار یعنی امتناع از قبول حق از روی عناد و تکبّر(بزرگ بینی خویش».
واژه «استکبار» با مشتقات آن 48 بار در قرآن آمده است این واژه در قرآن در برابر استضعاف به‌کار رفته است و قرآن دو خط را تبیین می‌کند، یک خط مؤمنان و اهل تقوا و کسانی‌که اطاعت از خدا دارند، به همین گروه هم در چند جا تعبیر به مستضعف شده است. البته مستضعف در مقابل مستکبر نه مستضعف به‌معنای استضعاف مالی بلکه به‌معنای ضعیف نگه داشته شده، منظور است.
قرآن در مقابل این خط، که خط استکبار است تعابیری هم که دارد تقریباً از واژه کبر، متکبر، ملع یا کافر و یا گردن‌کش و طاغوت استفاده شده است و اساساً این دو خط را در داستان‌های پیامبران بسیار برجسته کرده است یعنی عده‌ای را می‌گوید مؤمنین هستند و اهل تقوا هستند که در برابر حق خاضع هستند و عده دیگری هستند که اطراف طاغوت، به‌صورت ملأ هستند و مقابل خط مؤمنین هستند.
از نگاه قرآن نشانه اصلی استکبار در همین واژه است که به همان کبر و خودبرتر بینی برمی گردد یعنی حق‌ناپذیری و تسلیم نشدن در برابر حق و گردن‌فرازی در برابر حقوق دیگران را مورد توجه قرار می‌دهد، در این مورد آیات متعددی است.
دوستی با مستکبر و تکیه کردن به او ممنوع است
با توجه به آیات قرآن از جمله آیه یک سوره ممتحنه با این مضمون «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَتَّخِذُوا عَدُوِّی وَعَدُوَّکُمْ أَوْلِیَاء تُلْقُونَ إِلَیْهِم بِالْمَوَدَّةِ وَقَدْ کَفَرُوا بِمَا جَاءکُم مِّنَ الْحَقِّ یُخْرِجُونَ الرَّسُولَ وَإِیَّاکُمْ أَن تُؤْمِنُوا بِاللَّهِ رَبِّکُمْ إِن کُنتُمْ خَرَجْتُمْ جِهَادًا فِی سَبِیلِی وَابْتِغَاء مَرْضَاتِی تُسِرُّونَ إِلَیْهِم بِالْمَوَدَّةِ وَأَنَا أَعْلَمُ بِمَا أَخْفَیْتُمْ وَمَا أَعْلَنتُمْ وَمَن یَفْعَلْهُ مِنکُمْ فَقَدْ ضَلَّ سَوَاء السَّبِیلِ» دوستی با مستکبر و تکیه کردن به او ممنوع است.
خداوند متعال در این آیه فرموده است: «اى کسانى‌که ایمان آوردهاید دشمن من و دشمن خودتان را به دوستى برمگیرید [به‌طورى] که با آنها اظهار دوستى کنید و حال آن‌که قطعاً به آن حقیقت که براى شما آمده کافرند [و] پیامبر [خدا] و شما را [از مکه] بیرون مىکنند که [چرا] به خدا پروردگارتان ایمان آوردهاید اگر براى جهاد در راه من و طلب خشنودى من بیرون آمدهاید [شما] پنهانى با آنان رابطه دوستى برقرار مىکنید در حالى‌که من به آنچه پنهان داشتید و آنچه آشکار نمودید داناترم و هر کس از شما چنین کند قطعاً از راه درست منحرف گردیده است».
همچنین خداوند متعال در آیه 87 سوره بقره در رابطه با استکبار فرموده است: «وَلَقَدْ آتَیْنَا مُوسَى الْکِتَابَ وَقَفَّیْنَا مِن بَعْدِهِ بِالرُّسُلِ وَآتَیْنَا عِیسَى ابْنَ مَرْیَمَ الْبَیِّنَاتِ وَأَیَّدْنَاهُ بِرُوحِ الْقُدُسِ أَفَکُلَّمَا جَاءکُمْ رَسُولٌ بِمَا لاَ تَهْوَى أَنفُسُکُمُ اسْتَکْبَرْتُمْ فَفَرِیقًا کَذَّبْتُمْ وَفَرِیقًا تَقْتُلُونَ؛ و همانا به موسى کتاب [تورات] را دادیم و پس از او پیامبرانى را پشت سر هم فرستادیم و عیسى پسر مریم را معجزههاى آشکار بخشیدیم و او را با روح‌القدس تایید کردیم پس چرا هر گاه پیامبرى چیزى را که خوشایند شما نبود برایتان آورد کبر ورزیدید گروهى را دروغگو خواندید و گروهى را کشتید».
در آیه 31 سوره جاثیه نیز آمده است: «وَأَمَّا الَّذِینَ کَفَرُوا أَفَلَمْ تَکُنْ آیَاتِی تُتْلَى عَلَیْکُمْ فَاسْتَکْبَرْتُمْ وَکُنتُمْ قَوْمًا مُّجْرِمِینَ؛ و اما کسانى‌که کافر شدند [بدان‌ها مىگویند] پس مگر آیات من بر شما خوانده نمىشد و[لى] تکبر نمودید و مردمى بدکار بودید».
همچنین، در آیات قرآن از قارون، هامان، بنی‌اسرائیل، اشراف مدین، قوم عاد، قوم ثمود، مشرکان و اشراف قریش و عرب، کفار و منافقان و خاندان فرعون و سران قوم و سپاهیانش به‌عنوان نمونه‌هایی از استکبار یاد شده است.
مال و ثروت فراوان؛ زمینه‌ساز استکبار
یکی از عواملی که زمینه استکبار را فراهم می‌کند مال و ثروت فراوان است چنان‌که در آیه 51 سوره زخرف در این رابطه آمده است: «وَنَادَى فِرْعَوْنُ فِی قَوْمِهِ قَالَ یَا قَوْمِ أَلَیْسَ لِی مُلْکُ مِصْرَ وَهَذِهِ الْأَنْهَارُ تَجْرِی مِن تَحْتِی أَفَلَا تُبْصِرُونَ؛ و فرعون در [میان] قوم خود ندا درداد [و] گفت اى مردم [کشور] من آیا پادشاهى مصر و این نهرها که از زیر [کاخ‌هاى] من روان است از آن من نیست پس مگر نمىبینید».
تفرقه‌اندازی؛ بارزترین اهرم سلطه مستکبر بر مردم
تفرقه‌اندازی، بارزترین اهرم سلطه مستکبر بر مستضعف است چنان‌که خداوند متعال در آیه چهار سوره قصص در این رابطه فرموده است: «إِنَّ فِرْعَوْنَ عَلَا فِی الْأَرْضِ وَجَعَلَ أَهْلَهَا شِیَعًا یَسْتَضْعِفُ طَائِفَةً مِّنْهُمْ یُذَبِّحُ أَبْنَاءهُمْ وَیَسْتَحْیِی نِسَاءهُمْ إِنَّهُ کَانَ مِنَ الْمُفْسِدِینَ؛ فرعون در سرزمین [مصر] سر برافراشت و مردم آن‌را طبقه طبقه ساخت طبقهاى از آنان را زبون مىداشت پسران‌شان را سر مىبرید و زنان‌شان را [براى بهرهکشى] زنده بر جاى مىگذاشت که وى از فسادکاران بود».
از قدرت نامحدود الهی غافل نشویم
با نگاه به آیات قرآنی در رابطه با استکبار می‌توان نتیجه گرفت که قدرت نظامی و موقعیت سیاسی و اجتماعی، فقر فرهنگی و عدم استقلال فکری مستضعف، توهم برتری در افرینش، کفر، هوای نفس و خودپرستی، گناه و جرم‌پیشگی و غفلت از قدرت نامحدود الهی از عواملی است که می‌تواند زمینه را برای سیطره استکبار و ظلم به مستضعف فراهم آورد.
حجت‌الاسلام علی صالحی، امام‌جمعه موقت الشتر نیز در گفت‌وگو با ایکنا 13 آبان را نماد استکبارستیزی ملت ایران دانست و با بیان این‌که فرهنگ استکبارستیزی سدی مقابل توطئه‌های دشمنان است، اظهار کرد: این فرهنگ غنی، فرهنگ دفاع از مظلوم و مبارزه با مستکبران است.
فرهنگ استکبارستیزی؛ فرهنگی غنی
وی در ادامه سخنان خود در این زمینه گفت: فرهنگ استکبارستیزی، فرهنگی غنی است که سدی محکم در برابر توطئه‌های دشمنان است.
صالحی با اشاره به دیدگاه اسلام به فرهنگ استکبار ستیزی، بیان کرد: در دین مبین اسلام همواره مسلمانان به دفاع از حق و حقیت و دفاع از مظلوم دعوت شده‌اند.
امام‌جمعه موقت الشتر ادامه داد: در دین مبین اسلام به دفاع از مظلوم تأکید بسیار شده است و عنوان شده است: هرکجا مظلومی مورد ظلم قرار گیرد وظیفه سایر مسلمانان است که مظلوم را مورد حمایت قرار دهند.
وی با اشاره به این‌که دست استکبار امروز به خون مسلمانان آغشته است، اظهار کرد: وقایع رخ داده توسط استکبار در یمن، عراق و سوریه نشان از اهداف استکبار برای رسیدن به مطامع خود دارد.
صالحی با تأکید بر ضرورت انتقال این فرهنگ غنی به نسل جوان و نوجوانان، بیان کرد: بسیج دانش‌آموزی در نهادینه‌سازی این فرهنگ غنی نقش بسزایی دارد.
