عرفان اصیل اسلامی نشئت گرفته از وجود امام علی(ع) و قرآن است

سیدرضا جزایری، مدرس دانشگاه لرستان، در گفت‌وگو با ایکنا از لرستان، در پاسخ به اینکه سیره امیرالمؤمنین(ع) در فرهنگ دینی و اجتماعی ایران چه نقشی دارد، گفت: از مجموعه تعاریفی که در رابطه با فرهنگ از دانشمندان مختلف غرب و شرق شده مجموعه آداب و سنن مردم هر منطقه است، با توجه به این فرهنگ ایران به دو قسمت قبل و بعد از اسلام تقسیم‌بندی می‌شود.

وی ادامه داد: طبیعتاً بعد از گسترش اسلام در ایران، فرهنگ رنگ و بوی اسلامی گرفت و منشأ آثار پر برکتی در حوزه‌های مختلف علی‌الخصوص معماری شد و همچنین در نوشته‌های دانشمندان ایرانی مسلمان قابل مشاهده است، رنگ و بوی اسلام کاملاً در فرهنگ ایران ممزوج شده است.

جزایری تصریح کرد: علوم اجتماعی جنبه‌های مختلفی دارد و به حوزه‌های مختلف دسته‌بندی می‌شود که باز هم می‌توان گفت رنگ و بوی بسیاری از فرهنگ غنی اسلام گرفته‌اند.

این مدرس دانشگاه لرستان با اشاره به اینکه ایرانیان شیعه امیرالمؤمنین علی(ع) هستند و پذیرش تشیع توسط آنان پیشینه تاریخی دارد، تصریح کرد: اسلام ایرانیان اسلام علوی است یعنی ولایت علی بن ابیطالب(ع) را پذیرفتند و فرهنگ و آداب و سنن مردم ایران اسلامی علوی شد و بیشتر از هر چیزی از امام علی(ع) نقش پذیرفت و با وجود ایشان آمیخته شد. 

وی در پاسخ به این سؤال که آیا ردپای فرهنگ علوی را در فرهنگ اجتماعی ایران در جاهای مختلف می‌توان دید، اظهار کرد: برای نمونه ورزش یکی از حوزه‌های مهم در جامعه است، یکی از ورزش‌هایی که در قرن هفتم در ایران به وجود آمد ورزش زورخانه‌ای است که امروز ورزش باستانی به آن اطلاق می‌شود، که با قیام سربداران خراسان در ایران بنیانگذاری شد و پایه و مایه اصلی آن آموزه‌های جوانمردی و وام گرفتن از علی بن ابیطالب(ع) است تا جایی که در سردر زورخانه‌ها نیز جمله «لَا فَتَی إلّا عَلِیّ وَ لَا سَیْفَ إلّا ذُوالْفَقَارِ» نوشته شده است.

جزایری با اشاره به اینکه در زمینه ادبیات که فرهنگ مردم است، آئین‌نامه‌ها و فتوت‌نامه‌هایی وجود دارد، گفت: اصناف مختلف در طی تاریخ فتوت‌نامه‌ها و شیوه‌نامه‌هایی برای کار خودشان داشتند که همه از وجود مقدس امیرالمؤمنین(ع) نشئت گرفته بود یعنی می‌خواستند اخلاق عیاران، پهلوانان و جوانمردان را پیاده کنند. در این زمینه می‌توانیم به فتوت‌نامه‌های مختلفی که در تاریخ ایران در کتابخانه‌های قدیمی و آثار خطی وجود دارد مراجعه کنیم.

این مدرس دانشگاه لرستان در پاسخ به این سؤال که نقش امیرالمؤمنین(ع) در فرهنگ اجتماعی و دینی و در عرفان اسلامی چه بود، افزود: عرفان و شناخت خداوند تبارک و تعالی آموزه‌های مختلفی در سراسر جهان دارد و قبل از اسلام نیز عرفان‌های مختلفی مانند هندو، یونانی و ... وجود دارد ولی با وجود امام علی(ع) عرفان نیز رنگ و بویی از ایشان گرفت و فرقه‌های عرفانی درست شد که خودشان را به حضرت علی(ع) نسبت می‌دهند، البته انحرافاتی نیز وجود دارد که در اثر جهل به مسئله است و چون حضرت علی(ع) را کامل نشناختند برخی مسائل را داخل عرفان خود وارد کردند اما نمو و تبلور عرفان اصیل اسلامی که نشئت گرفته از وجود امام علی(ع) و قرآن کریم است همان عرفانی است که در بین علمای اسلام و حوزه‌های علمیه افرادی مانند آیت‌الله بهجت و سید علی آقا قاضی و آیت‌الله حسن‌زاده آملی نشئت گرفته که پیرو آموزه‌های امام علی(ع) هستند.

وی افزود: دیگر موضوعی که باعث شد جامعه ایرانی از لحاظ دینی و اجتماعی به شدت تحت تأثیر امیرالمؤمنین(ع) باشد بحث حق‌طلبی ایشان است، در حدیثی پیامبر اکرم(ص) می‌فرماید: «عَلِیٌّ مَعَ الْحَقِّ وَالْحَقُّ مَعَ عَلِیٍّ» حضرت را همراه با حق توصیف کرده بنابراین حق‌طلبی را نیز حضرت علی(ع) در بین اجتماع شیوع داده تا جایی که انقلاب اسلامی ایران و همه قیام‌ها بر ضد استکبار و استعمارها در طول تاریخ به نام مقدس امام علی(ع) شکل گرفته است، چون حضرت علی(ع) دادخواه و حق طلب بوده هرکس نیز که خواسته دادخواهی و حق‌طلبی کند به نحوی خود را به ایشان گره زده است. جرج جرداق مسیحی نیز در این زمینه کتابی تحت عنوان «الامام علی صوت العدالة الانسانیة» دارد که امام علی(ع) را به عنوان بشر کامل ستوده است.

جزایری گفت: فرهنگ، آداب و سنن ایران بعد از اسلام در همه زمینه‌ها صد درصد با علی بن ابیطالب(ع) آمیخته شده و ما شیعیان بر حق آن حضرت هستیم.