به گزارش ایکنا، آیین رونمایی از مجموعه غزلیات «حروف نام تو» اثر تازه انتشاریافته حمیده پارسافر، شامگاه جمعه ۱۹ خرداد با حضور شاعران پارسیزبان کشورهای ایران، افغانستان، هند، پاکستان و تاجیکستان با مدیریت علیرضا قزوه و اجرای سید مسعود علویتبار به میزبانی گروه بینالمللی هندیران برگزار شد.
در ابتدای مراسم غلامعلی حداد عادل ضمن تبریک به خانم حمیده پارسافر به خاطر چاپ کتابش گفت: آشنایی چندین سالهای که با شعرهای این بانوی ارجمند دارم میتوانم بگویم که با انتشار این کتاب دفتر ارزشمند تازهای بر مجموعههای شعری زنان انقلاب اسلامی افزوده شده است.
گامهایی آرام ولی سنجیده
رضا اسماعیلی، شاعر و منتقد ادبی نیز در این جلسه بیان کرد: اگر بخواهیم در قاب و قالب یک جمله سلوک ادبی حمیده پارسافر را توصیف کنیم، باید بگوییم که او شاعری است که با گامهایی آرام ولی سنجیده و به دور از وسوسه شهرت، در وادی شعر و شاعری گام برمیدارد. به خاطر کسوت معلمی، رفتار ادبی پارسافر با زبان، رفتاری هموار، به هنجار و به دور از نارساییهای مفهومی و مضمونی است. حرکت شاعر در مسیر نوآوری نیز، حرکتی آهسته و پیوسته و به دور از افراطوتفریط است. از حنجره «حروف نام تو» صدای روشن و فروتن بانوی شاعری را میتوان شنید که در سایهسار مهربانی کلمات به آرامشی لطیف رسیده است. آرامشی که در پرتو آن میتوان عاشقانه صحیفه هستی را بازخوانی کرد و همچون حضرت سعدی به درک و دریافتی معرفتشناسانه از هستی نائل شد.
به جهان خرم از آنم که جهان خرم از اوست
عاشقم بر همه عالم که همه عالم از اوست
سید مسعود علویتبار، شاعر و فعال فرهنگی با بیان اینکه کتاب ««حروف نام تو» در قطع رقعی، و با دارا بودن سیوسه غزل بهتازگی توسط انتشارات شهرستان ادب به چاپ رسیده است اظهار کرد: یقیناً ویژگی شاخص غزلیات خانم حمیده پارسافر در کتاب «حروف نام تو» درهم تنیدگی تاروپود عشقی پاک و زلال در لابهلای مضمونهای متفاوت این اشعار است. در بزم معرفتی و شهودی دل و ذهن، هر غزل این مجموعه چه آیینی چه عارفانه و چه در دیگر مضامین، ساغری را میماند که لبالب از باده عشق در چرخش است.
علویتبار افزود: در این مجموعه غزل با اشعاری سهل و ممتنع از شاعر روبرو هستیم که با بهرهگیری از تخیل و تصویرآفرینیهای برجستهای، رسالت انتقال عشقی پاک، زلال و سیال را به دلهای خوانندگان بر عهده دارد. از این منظر میتوان ذهن و زبان شاعر را در مسیر سرودن با ذهن و زبان رودکی، فردوسی و علیالخصوص شیخ اجل سعدی همسو و همرنگ دانست.
غافلگیری با شعر
سیدمهدی طباطبائی، شاعر، پژوهشگر، و استاد دانشگاه شهید بهشتی نیز در سخنانی بیان کرد: یکی از معیارهای ارزیابی میزان موفقیت هر شاعر، تعداد ابیات و اشعاری است که در ذهن مخاطبش رسوب میکند و نگاه او را دوباره به سمت آنها میبرد و باید گفت که مجموعۀ شعر «حروف نام تو» در این زمینه موفق بوده است. نکته دیگری که در این مجموعه توجهم را به خود جلب کرد، برجسته بودن موتیفهای «درخت و تبر» در اشعار شاعر است که با توجه به حجم اشعار، محل اعتناست. دغدغههای آیینی شاعر و همچنین توجه به برخی اوزان خاص در غزل، از دیگر ویژگیهای این مجموعه شعر به شمار میرود.
تبر مباش! مخواه اینچنین که ساده بمیرم
درخت زاده شدم تا که ایستاده بمیرم!
سیدحکیم بینش، شاعر افغانستانی دیگر سخنران این محفل تصریح کرد: در مجموعه «حروف نام تو» در کنار نوآوریهایی که میبینیم و تصویرهای خوبی که مشاهده میکنیم، خواندن غزلهای این مجموعه مخاطب را وادار به تفکر میکند. گاهی با ابیاتی ازایندست غافلگیر میشویم. من با خواندن غزلهای «حروف نام تو» با یک شاعر خوب و باورمند روبهرو بودم. از بیت بیت اشعار ارادت به بزرگان دینی مشهود بود و شاعر دردمندانه حرفهایش بیان کرده است. این باورمندی و تعهد سرمایۀ بزرگی است که میتواند چراغ راه شاعر باشد.
چه میشد تکدرختی میشدم در مسجد کوفه
مرا میبرد نجاری که چوب منبرش باشم
اخلاق آهن، شاعر دوزبانه پارسی و اردو و استاد دانشگاه جواهر لعل نهرو دهلینو بیان کرد: من در میان شاعران جوان معاصر حمیدہ پارسافر را بهعنوان شاعر توانای امروز میبینم که در بیان خواستهها، آرزوها و احساسات شخصی و همچنین وضع اجتماعی و رنج درونی شخصی را به شیوه احسن بیان میکند. از لحاظ ساختار ظاهری، وزن طبیعی و ساده اشعار و همچنین سطور ساده شعری از ویژگیهای این مجموعه شعر است و نیز ارائه بیان تصویری و بهکارگیری رمزها، سمبلها و کنایهها از دیگر ویژگیهای مجموعه غزلیات «حروف نام تو» است. این آرایهها چه در فکر و اندیشه و چه در بیان عقاید مذهبی و گرایشهای دینی با استفاده از تعابیر اسطورهای و مذهبی بهصورت تلمیح و جهانمداری و سیاستمحوری رنگ و بوی خاصی به اشعار خانم پارسافر بخشیدهاند۔
مبتلا به صفا و مروه غم
زیبا فلاحی، شاعر و پژوهشگر، حمیده پارسافر را شاعر نوکلاسیک پس از انقلاب اسلامی دانست و افزود: خانم پارسا شاعری است که به شعر مبتلا شده است. مبتلا به درونگرایی خویش: پارسافر شاعری توانا، آزاداندیش و درعینحال مبتلا به صفا و مروه غم. وی نماینده شاعران موفق پس از انقلاب اسلامی است که به خود اجازه داده، اندیشههای فلسفی مردانه را مثل جبر و اختیار به شکل پراکنده در شعر خود مطرح کند.
وی افزود: شعر خانم پارسافر کاملاً جوششی و برخاسته از فطرت درونی خویش است. غزل وی سرشار از احساس و عاطفه زنانه است. وی شاعری شیعی و متعهد آیینی مولا علی (ع) است و نشان داده است در سرودههایش هرلحظه بخواهد زیباترین صور خیالها را برایش میآفریند. پارسافر در شمار شاعران صاحب سبک و نماینده بهترین شعر زنانه پس از انقلاب اسلامی در تراوش عاطفه و عیار آفرینشهای ادبی است.
جز بهپایخود به راه رنج نرفتیم
جز به دست خود غم و عذاب نداریم
قادر طراوت پور، شاعر، دیگر سخنران این نشست بیان کرد: در این مجموعه شعر سمفونی رنگ و ساختار نوین در جهان شاعر شوریدگی خاص و قابلاعتنایی ایجاد کرده است. بیتهای تصویری که فضای جهان بیرون را به درون شعر میآورند شعر را با التهاب و انبساط حماسی در یک تغزل ولرم توأم با اندوههای فروخورده شاعر و همزیست شده با دقایق غمناک زندگی پرآشوب با لحن زنانه روایت میکند. تخیل پویا و همساز با جهان بیرون، رمانتیک جسارتآمیزی به این غزلهای پر عاطفه داده است که حاکی از روحیه انعطافپذیری و توأم با اعتراض و گاهی با لحن ستیزنده شاعر است.
وی همچنین در بخش دیگری از سخنان خود به پارادوکسی کال موجود در برخی ابیات کتاب «حروف نام تو » اشاره کرد و گفت: این پارادوکسی کال فوقالعاده شگفتانگیزی که شاعر ارائه کرده است دلیلش این است که شاعر با شعر یکی شده و به وحدت رسیده است و جایی که میتواند در شعر معجزه ایجاد کند همین نقطه است.
آمدی ای عشق، شکلی تازه از من ساختی
کار آسانی نبود از آه، آهن ساختی
پاییز رحیمی، شاعر، ضمن اینکه حمیده پارسافر را دختری دانست مثل خود او از دیار کویر در رابطه با ویژگیهای اشعار کتاب او اظهار کرد: شعرهای این مجموعه در یک نگاه کلی به دور از پیچیدگیهای نحوی و غلطهای زبانی در سادهترین و محکمترین شکل زبانی بروز و حضور دارند و این موضوع البته با وجه معلم بودن و فرهیخته بودن پارسافر بیارتباط نیست. مورد دیگری که در شعرهای مجموعه «حروف نام تو» قابلتوجه است استفاده از عناصر معنوی است. معنوی یا به لحاظ مذهبی یا اسطورههای مثبت یا حتی عناصر عرفانی. کلمات یا عباراتی که نشان میدهد شاعر در دنیایی دور از دنیای ظاهری و مادی سیر میکند و میکوشد زندگیاش در پرتو اندیشیدن و سیر در آن دنیای متفاوت و ماورایی باشد.
رحیمی با بیان اینکه یکی دیگر از موارد موردتوجه در غزلیات «حروف نام تو» پرداختن به آرزوهای شاعر است، گفت: وقتی از این منظر شعرهای این مجموعه را بازنگری میکنیم با غزلهایی نه صرفاً عاشقانه که اشعاری با رنگ و بوی عارفانه مواجهیم و شاعر در گریز و بازگشت و رفتوآمد میان این دو حال عاشقانه و عارفانه در نوسان است. در تمامی غزلهای این کتاب آنچه به شعر رنگ و رو میدهد مفهوم عشق است اما ازآنجاکه شاعر محتواگر است در شعر خود از فرمگرایی صرف میپرهیزد و به دنبال معنا و حکمتی برای آن است.
خدایا لااقل گور مرا آنقدر وسعت بخش
که قدر آرزوهایی که با خود میبرم باشد
فاطمه ناظری، شاعر هم در این جلسه تصریح کرد: «حروف نام تو» مجموعه شعر خانم حمیده پارسافر یک مجموعه منسجم، متعهد و هنرمندانه است که میتوان رد پای احساسات شاعرانه و تبلور والای روح یک انسان کامل را در آن به نظاره نشست . آمیختن معانی عمیق آیینی و انسانی با کشفهای شاعرانه سبب ظهور شعرهای نابی از عمق جان شاعر شده است.
حلول در اشیا
غلامرضا کافی، شاعر و استاد ادبیات فارسی دانشگاه شیراز، به ویژگیهایی چند از کتاب «حروف نام تو» اشاره کرده و توضیح داد: غزلها در دیدگاه خواننده داستانکهایی هستند از برشهای زندگی شاعرانه یک عاشق، اما این روایتها، طَرَفی برای گفتوگو ندارند بلکه شاعر مثل یک نظارهگر و دانای کل در گوشهای ایستاده و روایت میکند. نهایت همکاری او با دیگران، نه حالت مناظره یا تخاطُب دیالوگ در پیشبرد حکایت یا داستان است، بلکه جمع بستن قافیه یا ردیف است تا از حالت مفرد به جمع درآید. هرچند باز همان شاعر است که روایت میکند. جالب اینکه معدود غزلهای گرایشی و متعهدانه مجموعه همچنین حالی دارند؛ بهگونهای که شاعر خود را در میان معرکه کربلا میبیند و ارتباط عاطفهمندی نیز با اشخاص، وقایع و عناصر عاشورا دارد.
وی طبیعتگرایی مضمونسازی را دیگر ویژگی اشعار حمیده پارسافر دانست و ادامه داد: جالب اینکه شاعر روایتپرداز، در مواجهه با عناصر طبیعت، بیش از روایتمندی، شیوه مضمونسازی با این پدیدهها دارد، هرچند از همراهی و حلول در عناصر طبیعت نیز غافل نیست. درضمن باید گفت لحظههای اوج نیز در این مجموعه حاصل حلول در اشیا و مضمونسازیهای بر بنیان اسلوب معادله در این غزلهاست.
عباسعلی وفایی، رایزن فرهنگی ایران در چین ضمن بیان نقشهای گوناگون زبان، اظهار کرد: اشعار خانم پارسافر غالباً توصیف عواطف اوست و بسیاری از آنها به من ِ شاعر برمیگردد و آینهای را میماند که انعکاس درونی و فکری وی را مینماید از احساسات سلبی و ایجابی تا ناهنجاریهای پیرامونی که شاعر از برخی از آن به رنج است. وی همه اینها را به زبانی برمیتاباند تا مخاطب بدون زحمت همراه شود. بخشی از اشعار حمیده پارسافر در تجلی ارادت وی به ائمه هدی است در اين اشعار نیز خانم پارسافر موفق است و به نیکی ارادت خود را نشان میدهد. برخی از اين اشعار از درجه والایی از زبان ادبی برخوردارند. این مسئله از میزان خلوص و ارادت وی نشئت میگیرد.
برخورد با صخرهها
مصطفی محدثی خراسانی، دیگر شاعر و سخنران این محفل بیان کرد: «حروف نام تو» مجموعه غزلهای شاعر نامآشنا خانم حمیده پارسافر جریانی زلال و صمیمی است که از آبشخوری شفاف و پاک سرچشمه گرفته و در مسیر خود با عبور از فرازوفرودها و حتی برخورد با صخرهها پا پس نمیکشد و متوقف نمیشود. این جریان با تمامی لحظات متفاوتش، سرچشمهای واحد دارد و همین موجب شناسنامه داشتن تمامی غزلها به نام شاعر و جان و جهان اوست.
علیرضا رجبعلیزاده کاشانی، شاعر نیز در بخشی دیگری از این مراسم گفت: در نگاه نخست با خواندن غزلهای مجموعه «حروف نام تو» اثر حمیده پارسافر، میتوان گفت؛ اساساً اگر نقش اندیشه و تخیل و احساس بدون در نظر داشتن تصویر عینی تا بدین اندازه برجسته شود که جای تصویرگرایی را بگیرد، آیا برقراری رابطه با جهان اندیشه و تخیل شاعر میتواند حتی در نخستین مواجهه با مخاطب، آن تأثیر آنی را بر او بگذارد؟ وقتی شاعر امروز در تمام مبانی کلام شاعرانه، گاهی تصرفاتی انجام میدهد، آیا میتوان گفت این جریان هر چه که باشد بازهم میتواند برای شعر به نقشی به همان پررنگی سدههای گذشته، باور داشته باشد یا شعر شاعر جوان امروز بدل به موضوعی تخصصیشده و قادر به ایفای نقش تاریخی خود نخواهد بود؟
احسان الله شکراللهی، شاعر و مدیر انتشاراتِ کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی در رابطه با اشعار کتاب «حروف نام تو» تصریح کرد: بسیاری از عناصر فنی تأثیرگذار در یک شعر خوب در این سرودها قابل رصد و شناسایی است. استفاده از ردیف بهعنوان عنصری استحکامبخش در غزلِ مقفای سنتی، بهرهمندی از موسیقی واژهها، و کاربرد فراگیر فنون و صنایع لفظی و معنوی، همچون مراعات نظیر، جناس، تلمیح، تشبیه، و استعاره، و استفاده از اصطلاحات کاربردی روز. همچنین دو گونه ریتم آرام و تند در تنوعبخشی به این مجموعهی موزون مؤثر بوده است.
شکرالهی افزود: سوای غزلواره ۱۳ بیتی، که در شرححال حضرت زینب (س) سروده شده ما در این مجموعه به واژگانی برمیخوریم که حال و هوای آیینی را در این سرودهها پررنگ میکند؛ نماز، دعا، سجده، استجابت، جمکران حمد و رکوع و ربنا، همه نشانه پررنگ بودن یک رابطه عبد و معبودی میان سراینده و آفریننده است. بهرهمندی از سنت قصهگویی کهن در قالب غزل، با اشاره به حکایات تاریخی و دینی از ویژگیهای شعر سرکار خانم پارسافر است. نیز بهرهمندی از مضامین شعری کلاسیک و نوین در این آفرینشهای هنری بهوضوح دیده میشود. خانم پارسافر در امر سرایش جدی است و تمام توجه و توانش را در هرچه بهتر گفتن شعر معطوف کرده است. او بهمانند بسیاری از شاعران معاصر غزل را برای بیان حالات شاعرانه خود برگزیده است، ولی تلاش کرده غزلش رنگ و بویی شخصی داشته باشد.
احمد شهریار، شاعر از کویته پاکستان گفت: مخاطبان شعر موقع مواجهشدن با اثر یک شاعر زن در دودسته تقسیم میشوند. دسته اول را آنانی شکل میدهند که دوست دارند شاعر زن حتماً باید زنانگی را در شعرش حفظ کرده باشد ولی افراد دسته دوم لزومی برای این کار نمیبیند. هرچند انتظار اشعار تماماً زنانه از یک شاعر زن انتظار درستی نیست، اما این را باید یک مزیت دانست که تنها یک شاعر زن میتواند از عهدهاش بربیاید که خانم پارسافر در برخی از ابیات خود به این نکته عنایت داشتهاند.
ابراهیم سنائی، شاعر آیینی تشریح کرد: حمیده پارسافر با زبان مردم عصر خویش شعر میگوید طوری که مخاطب عام مثل مخاطب خاص از سرودههای او لذت میبرد .آثار پارسافر علاوه بر نما و ظاهر زیبا دارای محتوایی محکم و عمیق است . وی مثل بعضیها گرفتار واژه نیست او واژهها را گرفتار خویشتن کرده است. زبان شعر پارسافر زبانی ساده و در عین سادگی فخیم است . عناصر خیال، استعاره، تشبیه و تصویرسازی در شعر پارسافر فراوان است اما آنچه مرا تا پایان مجموعه با خود برد احساس شاعرانه و عاطفهای بود که در شعر این شاعر نمود چشمگیری دارد و صمیمیت خاصی به آثار او بخشیده است.
زبان محکم و استخواندار
حسین سنگری، شاعر، دیگر سخنران این محفل بیان کرد: عاطفه سرشار در سراسر این مجموعه به همراه جسارت زنانه، «حروف نام تو» را به یکی از بهترین عاشقانهها در حوزهی شعر زنان تبدیل میکند. غالب غزلیات پارسافر در این مجموعه مردف هستند. ۲۸ غزل از ۳۲ غزل آن گواه این است که روح شاعر علاقهٔ بیشتری به شعرهای دارای ردیف نشان داده است. با توجه به اینکه ردیف در غزل، بیشتر اوقات شاعر را در ساخت مضمونهای تازه به چالش میکشد اما باید گفت که خانم پارسافر بهخوبی توانسته است از این چالش عبور کند و شاید دلیل آن این باشد که زبان شعری خود را تا جایی پرورش داده که حالا دارای شناسنامه است. زبان محکم و استخوانداری که مخاطب را از اولین ابیات تا آخرین ابیات به دنبال خود میکشاند. البته مردف بودن غالب غزلها نشانه این نیست که شاعر در شعرهای غیر مردف ضعیف عمل کرده است. اتفاقاً در شعرهای غیرمردف نیز شاهد مضمونپردازیهای عمیق و دقیق شاعر هستیم.
وی ادامه داد: پارسافر با اسطورهها و داستانهای ملی و مذهبی آشناست و از آنها در شعرهایش بهخوبی استفاده میکند، اگرچه بسیاری از شاعران دیگر نیز بهخوبی این اسطورهها را میشناسند اما استفاده درست و بهجا از آنها هنری است که تنها از شاعرانی برمیآید که شعر مثل خون در رگهایشان موج زده باشد.
پیراهنی نیامد هر قدر گریه کردم
در حقّ ِ چشمهایم، عمری قصور کردی
سینا دلشادی، شاعر نویسنده و مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان مرکزی، در بخشی از سخنان خود اظهار کرد: «اشک» یکی از پربسامدترین واژههایی است که به گونههای مختلف گونههای دفتر شعر «حروف نام تو» را خیس و نفیس کرده است. چه آنجا که عین واژه بهکاربرده شده و چه آنجا که کنایهمندانه «شمع» میشود و یا جایی دیگر که شاعر، تصویر «تَر» شدن گونه را میسازد یا در بیتی دیگر و شعری دیگر با نام یعقوب ِ نبی نگاهی تلمیحی به اشک دارد. پیوند «اشک» با «غم» و «اندوه» که اینها نیز واژگان پرتکرار غزلهای این دفتر هستند نگاه گلایهمندانه و دردمندانهی شاعر را از زمانهی خویش پررنگتر میکند.
وی افزود: این حس و حال و هوا وقتی در بسیاری از اشعار با «مرگ» و «قبر» قرین میشود بوی غزلهای «خداحافظی» را میدهد و خواننده را تا مرز پریشانی و نومیدی پیش میبرد و نامردی و نامرادی روزگار یا دقیقتر بگویم آدمهای بیوفا و ناراست این دوره و زمانه را به رسوایی میکشاند. اما نکته جالب این دفتر شعر این است که در میان افسردگیها و دل بریدنها به ناگاه شاعر با مصرعی، بیتی یا شعری نور امید را بر جسم و جانودل مخاطب میتاباند و اینجاست که هنر چینش اشعار در این کتاب بیشازپیش جلوهگر میشود. نقطه اوج این امیدآفرینی و جلوگیری از افتادن این کتاب در ورطه یأس و عدم، سروده مهدوی شاعر است که خواننده را با خود در جادهی جمکران همراه میکند. شاعر در اوج خستگی، راه نجات بشریت را نشان مخاطب میدهد و در یک سیر هنرمندانه مقوله انتظار را از دل خواستههای فردی به یک تمنای عمومی ارتقا و اعتلا میبخشد.
در این نشست که از ساعت ۲۱ آغاز و با استقبال فراوان اهالی فرهنگ و ادب تا ساعت ۲۴ به طول انجامید شاعران و هنرمندانی همچون؛ غلامعلی حداد عادل، علیرضا قزوه، رضا اسماعیلی، سید مسعود علویتبار، عباسعلی وفایی، ابراهیم سنایی، قادر طراوتپور، پاییز رحیمی، احمد اخلاق آهن، سرویش تریپاتی، احمد شهریار، علیرضا رجبعلیزاده کاشانی، محمدعلی یوسفی، سید مهدی بنیهاشمی لنگرودی، علیرضا حکمتی، حسین سنگری، محمود اکرامی فر، سینا دلشادی، محمدامین اکبری، ابوالفضل کرمی، نغمه مستشار نظامی، زهرا میران کرمی، فاطمه ناظری، صبا فیروزی، عاطفه جوشقانیان و زیبا فلاحی حضور داشتند.
پس از نام خدا
غزل عاشقانه «حروف نام تو» از کتاب
تقدیم به قطب عالم امکان حضرت صاحبالزمان عجل الله تعالی فرجه الشریف
حروف نام تو، جز آن که بر انگشترم باشد
بر آنم تا پس از نام خدا، در دفترم باشد
غم دلتنگیات با سوختن، پایان نخواهد یافت
پس از من، وارث اندوه تو خاکسترم باشد
نه یک روز و دو روز است عشق، از یاد تو میخواهم؛
که فروردین و مهر و بهمن و شهریورم باشد
لبخشک و زبان لال گویا نیست! میدانم
سخنگوی دل من باید این چشم ترم باشد
تو را هرگز نخواهم داشت، این را خوب میدانم
نمیخواهم ولی غیر از تو عشقی دیگرم باشد...!
قفس باز است و چشمت بسته راه آسمانم را
ندارم راه پرواز، ازچهرو بالوپرم باشد
خدایا! لااقل گور مرا آنقدر وسعت بخش!
که قدر آرزوهایی که با خود میبرم، باشد