آیا سهام‌یار ربوی است؟ + صوت
عضو هیئت علمی دانشگاه جامع امام حسین(ع) گفت: سهام‌یار ارتباطی با ربا ندارد، بلکه این اوراق نوعی بیمه محسوب شده و با قرارداد تکافل معنا و تفسیر میشود.
سازمان بورس و اوراق بهادار اخیراً به منظور حفظ ارزش دارایی سهام‌داران خرد و بازگرداندن آرامش به بازار سهام و کاهش ریسک سرمایه‌گذاری اقدام به طرح بیمه سهام یا سهام‌یار کرده است. طبق اعلام سازمان بورس، سبد سهامی که ارزش کمتر از یکصد میلیون تومان دارند با خرید یک اوراق سهام‌یار به ارزش اسمی یک ریال بیمه خواهند شد و سازمان بورس سود 20 درصدی به اضافه حفظ اصل سرمایه را طی مدت اعتبار سهام‌یار بیمه خواهد کرد.
به همین منظور برخی از فقها و اساتید اقتصاد اسلامی معتقدند تضمین سود 20 درصدی و اصل سرمایه همانند رباست و مشابه این کار را بانک‌ها هم انجام می‌دهند، درصورتی‌که سازمان بورس خلاف آن را مطرح کرده و می‌گوید سهام‌یار نوعی بیمه سهام محسوب میشود و شرکت بیمه‌گر با در نظر گرفتن ریسک و راه‌های کاهش آن اقدام به پوشش ریسک سهام کرده است.
محمدرضا مهدیار اسماعیلی، عضو هیئت علمی دانشگاه جامع امام حسین(ع) در گفت‌وگو با ایکنا، پیرامون موضوع ربوی بودن یا نبودن سهام‌یار گفت: سهام‌یار ارتباطی با ربا ندارد، بلکه این اوراق نوعی بیمه محسوب شده و با قرارداد تکافل معنا و تفسیر میشود.
سهام‌یار نوعی بیمه اعتباری
وی افزود: سهام‌یار را باید از زاویه بیمه مورد بررسی قرار داد و به نوعی بیمه اعتباری تلقی میشود. دراصل بیمه اعتباری منابع کم‌حجم و پرتعداد بازار را که عمدتاً در اختیار افرادی هستند که تخصص بازارگردانی ندارند تضمین کرده، زیرا اگر اینها نگران شوند، نگرانی‌شان به کل بازار لطمه وارد می‌کند.
کارشناس مسائل اقتصادی با بیان اینکه آرامش این دسته از سهام‌داران موجب خیر و برکت برای کل بازار خواهد شد، عنوان کرد: بنابراین سهام‌یار را باید نوعی عقد عقلایی دوجانبه تلقی کرد که هم آرامش فردی صاحب منابع و سهام را به همراه خواهد داشت و هم از قبال آرامش او، کل بازار آرامش پیدا می‌کند و خیر و برکتش همه را منتفع خواهد کرد.
بیمه اعتباری در زمره مشارکت مدنی
اسماعیلی ادامه داد: در بیمه اعتباری، تسهیلات بیمه می‌شوند و وقتی این تسهیلات بیمه شدند نوعی ضمانت برای تسهیلات‌گیرنده و تسهیلات‌دهنده صادر خواهد شد تا اگر زمانی تسهیلات‌گیرنده در پرداخت اقساط تسهیلات ناتوان بود شرکت بیمه به جای تسهیلات‌گیرنده اقساط تسهیلات‌دهنده را پرداخت کند و علاوه بر آن منابع تسهیلات‌دهنده هم بیمه خواهد شد. بیمه اعتباری را باید در زمره مشارکت مدنی تفسیر کرد و وقتی این توافق انجام میشود و با وجود اینکه عددش کاملاً مشخص است، مشکلی به وجود نخواهد آمد.
بیشتر بخوانید:
وی بیان کرد: البته ناگفته نماند در اینجا پرسشی به وجود می‌آید و آن پرسش این است که آیا در بیمه اعتباری تغییری در اقساط، رقم میخورد یا خیر؟ در بازار سرمایه آنچه که مشخص نیست قیمت سهام است و هرلحظه احتمال تغییر قیمت سهام وجود دارد و لذا بیمه‌گر ریسک نوسانات قیمت سهام را میپذیرد تا بتواند سبد سهام سهام‌داران را بیمه کند، پس تغییری در پرداخت اقساط وجود نخواهد داشت.
عضو هیئت علمی دانشگاه جامع امام حسین(ع) افزود: طبق سهام‌یار یا بیمه سهام سود 20 درصدی برای سهام‌داران تضمین شده و اگر در پایان یک سال نماد بیمه‌شده بیش از 20 درصد سوددهی داشته باشد، 20 درصدش به سهام‌دار پرداخت میشود و مابقی آن برای صندوقی که مخصوص سهام‌یار در نظر گرفته شده واریز خواهد شد و این اقدام ریسک شرکت بیمه را تا حدودی پوشش می‌دهد. این 20 درصد عدد توافقی است و سرجمع آن یک ریالی هم که به عنوان هزینه خرید سهام‌یار از سوی سهام‌دار پرداخت شده برای تأمین هزینه‌هایی که باید به برخی افراد پرداخت شود مورد استفاده قرار می‌گیرد.
سهام‌یار و محاسبات آکچوئری
اسماعیلی تأکید کرد: اگر عدد سود را براساس میزان متوسط تغییر شاخص کل مشاهده کنیم و در واقع یک حاشیه‌ای برای سود شرکت بیمه نسبت به شاخص کل در نظر بگیریم از لحاظ محاسبات آکچوئری (معنای لغوی آكچوئری در بيمه به معنای محاسبات فنی بيمه‌ها است) عدد حق بیمه باید طوری دریافت شود که از سرجمع محاسبات آکچوئری بیمه و بعد از پرداخت تعهدات، مخارج شرکت بیمه تأمین شود و هم سود معقول را شرکت بیمه به دست آورد. به طور کلی سرجمع و حساب سرانگشتی این محاسبه به این شکل است که اگر ما عدد را طوری تعیین کنیم که با شاخص کل هم‌خوانی داشته باشد احتمال زیان کاهش می‌یابد. در اصل همه سهام‌داران که زیان نمی‌کنند و سرجمع سود و زیان سهام‌داران ریسک بیمه‌گر را هم پوشش خواهد داد.
وی با اشاره به بیمه اتکایی گفت: از سوی دیگر کارکرد و ماهیت بیمه اتکایی به این خاطر است که اگر یک درصد احتمال غلط بودن محاسبات شرکت متولی سهام‌یار وجود داشته باشد و زیان کند، بیمه اتکایی خودش این هزینه‌ها را پوشش می‌دهد و به کمک شرکت پوشش‌دهنده بیمه سهام می‌آید و دوباره منطق بیمه برقرار میشود.
سهام‌یار و مصلحت ارجح
کارشناس اقتصادی با بیان اینکه در قضیه سهام‌یار شاهد مصلحت ارجح و بالاتری هستیم، عنوان کرد: این مصلحت ارجح همان ایجاد آرامش خاطر برای سهام‌داران خرد و پرتعدادی است که ارزش سهامشان در کل بازار چشم‌گیر نیست ولی رفتارشان به بازار لطمه وارد می‌کند، زیرا اضطراب و نگرانی‌شان و خروج یکباره‌شان از بازار همه را متضرر خواهد کرد و اگر اینها در بازار آرامش داشته باشند و بمانند همه ازجمله خودشان سود می‌برند. منطق بازار سرمایه این است که همه باید صبور باشند و با اندک نوسان از بازار خروج نکنند.
اسماعیلی در پایان گفت: سهام‌یار همانند صندوق‌های درآمد ثابت هستند که حداقل سود را تضمین کرده و اطمینان خاطر را برای سهام‌دار به وجود آورده است و لذا سهام‌یار ایراد شرعی ندارد. اگر قرار باشد به سهام‌یار ایراد شرعی وارد کنیم در اصل این ایراد به کل شرکت‌های بیمه و صندوق‌های درآمد ثابت وارد خواهد شد، درصورتی‌که اینها از مصادیق اقتصاد اسلامی هستند و در کشورهای اسلامی کاربرد دارند.
