قاطعیت برخورد امام علی(ع) با بانیان جمل

حجت‌الاسلام محمدرضا خدایی، عضو هیئت علمی گروه معارف اسلامی دانشگاه لرستان در گفت‌وگو با ایکنا از لرستان در شرح خطبه ۲۲ نهج‌البلاغه «من خطبة له(ع) حين بلغه خبر الناكثين ببيعته و فيها يذم عملهم و يلزمهم دم عثمان و يتهدّدهم بالحرب: ذمّ الناكثين: أَلَا وَ إِنَّ الشَّيْطَانَ قَدْ ذَمَّرَ حِزْبَهُ وَ اسْتَجْلَبَ جَلَبَهُ، لِيَعُودَ الْجَوْرُ إِلَى أَوْطَانِهِ وَ يَرْجِعَ الْبَاطِلُ إِلَى نِصَابِهِ؛ وَ اللَّهِ مَا أَنْكَرُوا عَلَيَّ مُنْكَراً وَ لَا جَعَلُوا بَيْنِي وَ بَيْنَهُمْ نَصِفاً. دم عثمان: وَ إِنَّهُمْ لَيَطْلُبُونَ حَقّاً هُمْ تَرَكُوهُ وَ دَماً هُمْ سَفَكُوهُ؛ فَلَئِنْ كُنْتُ شَرِيكَهُمْ فِيهِ فَإِنَّ لَهُمْ لَنَصِيبَهُمْ مِنْهُ، وَ إِنْ لَئِنْ كَانُوا وَلُوهُ دُونِي فَمَا التَّبِعَةُ إِلَّا عِنْدَهُمْ، وَ إِنَّ أَعْظَمَ حُجَّتِهِمْ لَعَلَى أَنْفُسِهِمْ؛ يَرْتَضِعُونَ أُمّاً قَدْ فَطَمَتْ وَ يُحْيُونَ بِدْعَةً قَدْ أُمِيتَتْ. يَا خَيْبَةَ الدَّاعِي، مَنْ دَعَا وَ إِلَامَ أُجِيبَ؟ وَ إِنِّي لَرَاضٍ بِحُجَّةِ اللَّهِ عَلَيْهِمْ وَ عِلْمِهِ فِيهِمْ» اظهار کرد: این خطبه مذمت کسانی است که در همان اوایل حکومت امام علی(ع) بیعت خود را با آن حضرت شکستند و به بهانه قتل عثمان، جنگ جمل را به راه انداختند.

وی به قاطعیت برخورد امام علی(ع) با بانیان جمل بعد از عدم رضایت آنان به حکم الهی اشاره کرد و با بیان اینکه شیطان حزب خود و کسانی که گرد او جمع می‌شوند را تشویق می‌کند، افزود: شیطان نیروهای خود را سازماندهی می‌کند تا جور و ستم را گسترش و باطل را ترویج دهند.

خدایی با بیان اینکه امام علی(ع) حرکت و ماجرای بصره و جنگ جمل را طرحی ابلیسی می‌داند و از اینکه جمعی از صحابه پیامبر(ص) گرد شیطان را می‌گیرند تأسف می‌خورد، اضافه کرد: کسانی که فریفته وسوسه شیطان شدند، در مقابل امام علی(ع) ایستاده و می‌خواهند فساد و جور و نابسامانی اقتصادی را که در گذشته وجود داشت را دوباره برگردانند و باطل را نصب کنند.

عضو هیئت علمی گروه معارف اسلامی دانشگاه لرستان با اشاره به اینکه در این خطبه امام می‌فرماید: بانیان جمل از من منکر و خطایی ندیدند و باید پرسید به چه علتی این جنگ را راه می‌اندازند، تصریح کرد: بانیان جمل عدل و انصاف به در رفته‌اند و به ظلم و تعدی میل کرده‌اند و بعد از آنکه به حکم خدا راضی نشدند امام علی(ع) با قاطعیت با آنان برخورد کرد.

وی با اشاره به بهانه بانیان جمل، گفت: امام علی(ع) در این خطبه می‌فرماید: این‌ها قتل عثمان را بهانه کرده‌اند در حالی‌ که خود نقش‌آفرینان قتل عثمان بوده‌اند و بهانه آنان بر علیه ما بهانه درستی نیست.

خدایی با اشاره به اینکه امام علی(ع) در ادامه خطبه با پیمان‌شکنان جمل اتمام حجت می‌کند، افزود: بیعت‌شکنان و آتش‌افروزان جمل می‌خواهند دوباره به ناحق از بیت‌المال استفاده و به آن دست‌درازی کنند بدعتی را احیا کنند که از بین رفته است لذا امام علی(ع) به آنان می‌فرماید: ای دعوت‌کنندگان جمل بدانید امیدی در کار شما نیست، با کدام بهانه و حجت با مسلمین جنگ می‌کنید شما که از متهمان قتل عثمان هستید خونخواه او هستید، آیا کسی خود محکوم به قصاص است می‌خواهد خوانخواهی کند.

عضو هیئت علمی گروه معارف اسلامی دانشگاه لرستان با اشاره به اینکه بیعت‌شکنان و آتش‌افروزان جمل مقام و جایگاه می‌خواستند، افزود: این فرصت‌طلبان که خود از بانيان قتل عثمان بودند، به خونخواهى او برخاسته و در ميان صفوف مسلمانان تفرقه افکندند و گروهى، چشم و گوش بسته، به دنبال آنها افتاده و خود را در دنيا و آخرت گرفتار کردند. این گروه به منطق و حکم خدا راضی نشدند؛ بنابراین باید در مقابل کسانی که با قرآن و برهان راضی نشدند با صلابت ایستادگی کرد.