منظومه فکری امامین انقلاب را از کتابخانه به سطح جامعه بیاوریم

به گزارش ایکنا؛ نشست حکمت قرآنی و حکمرانی امامین انقلاب عصر امروز، 31 فروردین‌ماه، در بخش «رهبر قرآنی» بیست‌ونهمین نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم و با سخنرانی حجت الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه، معاون علوم انسانی و هنر دانشگاه آزاد اسلامی و رئیس سابق مؤسسهٔ پژوهشی حکمت و فلسفه ایران برگزار شد.

خسروپناه در ابتدای صحبت‌های خود در این نشست با اشاره به اینکه حکمرانی امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری حکمرانی حِکمی به معنای قرآنی آن است، گفت: واژه حکمت در قرآن بارها به کار رفته است، در قرآن 15 بار واژه «الحکمة» آمده است و علاوه بر آن دو بار نیز «حکمت» ذکر شده است. واژه‌هایی همچون «حکم»، «حکیم»، «الحکم» و ... هم مکرر در قرآن استعمال شده که شامل 55 بار واژه «حکیم» و 42 بار هم واژه «الحکیم» است.

وی با اشاره به این سوال که حکمت چیست که با استناد به آن گفته می‌شود خداوند حکیم است و توصیه شده است انسان‌ها اهل حکمت باشند؟ گفت: در قرآن دو سوره وجود دارد که مصادیق حکمت را بیشتر از همه باز کرده‌اند. یکی از این سوره‌ها سوره مبارکه اسراء است. در آیه 39 این سوره می‌فرماید: «ذَلِكَ مِمَّا أَوْحَى إِلَيْكَ رَبُّكَ مِنَ الْحِكْمَةِ» یعنی سفارش‌هایی که از طرف پروردگار به عنوان وحی برای شما آمده است، حکمت است. در آیات 23 به بعد این سوره نیز توصیه‌هایی فرموده و در ادامه تمام موارد ذکر شده در این آیات را مصداق حکمت معرفی کرده است.

خسروپناه در ادامه به بیان مفاهیم به کار گرفته شده در آیات 23 به بعد سوره مبارکه اسراء پرداخت و افزود: در این آیات توصیه‌هایی ارائه شده و به عنوان مثال می‌فرماید؛ به والدین خود احسان کنید، با والدین خود کریمانه سخن بگوئید، با والدین در اوج تواضع حرف بزنید و به رحمت با آنها برخورد کنید. در ادامه هم می‌گوید سراغ تبذیر نروید که کار شیاطین است، اهل انفاق باشید، اما در این کار افراط نکنید و اعتدال داشته باشید، از ترس گرسنگی و فقر فرزندان خود را به قتل نرسانید چرا که قتل خطای بزرگی است و بسیاری توصیه های دیگر؛ در پایان همه این توصیه‌ها می‌فرماید: «ذَلِكَ مِمَّا أَوْحَى إِلَيْكَ رَبُّكَ مِنَ الْحِكْمَةِ» یعنی همه اینها حکمت است.

وی بیان کرد: از آنجه در مورد «حکمت» در سوره مبارکه اسراء آمده است، متوجه می‌شویم که حکمت هم یک سری نکات بیشنی، هم یک سری مسائل منشی و اخلاقی و هم یک سری توصیه‌های مربوط به کنش رفتاری است. یعنی از مسائل خانوادگی گرفته تا اجتماعی، سیاسی و اقتصادی و ... توصیه‌هایی ارائه داده است که همه این توصیه‌ها حکمت می‌شود.

خسروپناه در ادامه سوره لقمان را دومین سوره‌ای که خداوند در آن بیشتر به بحث حکمت اشاره کرده است معرفی و تصریح کرد: در این سوره می‌فرماید «وَلَقَدْ آتَيْنَا لُقْمَانَ الْحِكْمَةَ أَنِ اشْكُرْ لِلَّهِ وَمَنْ يَشْكُرْ فَإِنَّمَا يَشْكُرُ لِنَفْسِهِ وَمَنْ كَفَرَ فَإِنَّ اللَّهَ غَنِيٌّ حَمِيدٌ»، ما در روایت داریم که لقمان پیغمبر خدا نبوده است، او حکیم بوده اما پیامبر نبوده است. معلوم می‌شود کسانی هم که پیغمبر خدا نیستند می‌توانند به مقام حکمت برسند.

وی در ادامه به برخی توصیه‌های ارائه شده در سوره لقمان اشاره کرد و افزود: در سوره لقمان می‌فرماید ایشان اهل شکر بود. از اوصاف حکمت شکر الهی و رضایت در زندگی است. البته این به معنای تلاش نکردن انسان برای توسعه نیست، توسعه‌ای که همراه خود شکر و قناعت نداشته باشد رنج و درد است. یکی از بیچارگی‌های زمان ما این است که انسان هرچه نعمت دریافت می‌کند باز هم ناشکر هستند و همین باعث می‌شود از زندگی لذت نبرند.

خسروپناه همچنین به بخش‌هایی از توصیه های لقمان به فرزندش که در قرآن آمده است نیز اشاره کرد و گفت: از جمله توصیه هایی که لقمان به فرزند خود کرده است، احسان به پدر و مادر، توصیه به نماز خواندن و امر به معروف، توصیه به تواضع، توصیه به اجرای عدل و داشتن اعتدال و مسائلی از این دست بوده است. عمدتاً همان سفارش‌هایی که در سوره مبارکه اسراء آمده در سوره لقمان نیز تکرار شده که همان اعتقادات، اخلاقیات و اعمال درست است.

وی با اشاره به آیه 269 سوره مبارکه بقره، اظهار کرد: مطلبی در این آیه آمده است که باید بر قلب خودمان حکاکی کنیم. در این آیه می فرماید: «يُؤْتِي الْحِكْمَةَ مَنْ يَشَاءُ وَمَنْ يُؤْتَ الْحِكْمَةَ فَقَدْ أُوتِيَ خَيْرًا كَثِيرًا وَمَا يَذَّكَّرُ إِلَّا أُولُو الْأَلْبَابِ»، خداوند به هر کسی بخواهد حکمت می‌دهد و هر کس از خداوند حکمت دریافت کند خیر کثیر به او داده شده است؛ در ادامه این آیه می‌فرماید: کسانی این حکمت را می‌فهمند که صاحبان «لُب» یا اولوالالباب که صاحبان خرد ناب هستند، خواهند بود. معلوم می‌شود حکمتی که نصیب لقمان شده از عقل بوده است. لذا اگر انسان‌ها از تعقل و تکفر استفاده کنند، حکمت نصیب آنها می‌شود. یکی از دردهای جامعه ما همین موضوع است. اگر تفکر و تعقل در جامعه رشد کند حکمت هم در جامعه رشد پیدا می‌کند.

معاون علوم انسانی و هنر دانشگاه آزاد اسلامی بیان کرد: من از مجموع آیات قرآن در زمینه حکمت اینگونه برداشت می‌کنم که حکمت اولاً از سنخ معرفت است، دوماً حکمت معرفت عقلانی است و سوماً این معرفت عقلانی و مستدل علم نافع است. بنابراین تمام علوم حوزوی و دانشگاهی اگر علم باشد و عقلانی باشد، اما ثمره عملی نداشته باشد حکمت نیست.

خسروپناه در ادامه به طرح این سؤال از حوزه و دانشگاه که آنچه می‌خوانید چقدر برای جامعه مفید است؟ پرداخت و گفت: آیا این علم به اندازه‌ای که منفعت اجتماعی و ساخت اعتقادات صحیح جامعه، اخلاق صحیح و عمل صحیح جامعه را تحت تأثیر قرار دهد موثر است؟ اگر این تأثیر زیاد است پس حکمت وجود دارد. علمای ما حکمت را به حکمت نظری و عملی تقسیم کرده اند برای اینکه استمرار حکمت نظری در حکمت عملی است.

وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود در این نشست به بحث در مورد حکمرانی امامین انقلاب پرداخت و با طرح این سؤال که آیا این حکمرانی طی 43 سال گذشته قرآنی بوده است یا خیر؟ گفت: ابتدا باید چند ویژگی حکمرانی امامین انقلاب را بر اساس منظومه فکری امامین انقلاب بیان کنیم و در ادامه با تعریف حکمت تطبیق دهیم. نخستین ویژگی حکمرانی امامین انقلاب این است که مبتنی بر جهان‌بینی است. این جهان‌بینی شامل اعتقادات صحیح، نظام اخلاقی و نظامات اجتماعی و کاربردی است، یعنی حکمرانی امامین انقلاب هم جهان‌بینی اعتقادی دارد که از توحید تا معاد است و هم نظامات اخلاقی و نظامات اجتماعی دارد. نظامات اجتماعی باید مبتنی بر نظامات اخلاقی و جهان بینی دارد.

نویسنده کتاب منظومه فکری مقام معظم رهبری تصریح کرد: دومین ویژگی حکمرانی امامین انقلاب عقلانی – وحیانی بودن آن است. حکمت هم جنبه عقلانی دارد و هم وحیانی. در سوره اسراء بعد از اینکه آیات مختلف را بیان کرد به «ذَلِكَ مِمَّا أَوْحَى إِلَيْكَ رَبُّكَ مِنَ الْحِكْمَةِ» یعنی حکمت منشأ وحیانی نیز دارد.

خسروپناه با اشاره به اینکه رکن رکین حکمرانی امامین انقلاب توحید است، گفت: توحیدی که از عقیده به خلقیات انسان سریان پیدا کند و از آنجا به سیاست، اقتصاد، مدیریت و نظامات اجتماعی سریان پیدا کند. لذا یکی از نکاتی که هم امام و هم مقام معظم رهبری تأکید دارند این است که توحید به عرصه‌های اجتماعی سریان پیدا کند. اگر قرار است انتخاباتی داشته باشیم باید این نماد مردم‌سالاری بر اساس دروغ و دغل و ... نباشد. اگر اینگونه باشد دیگر توحید نیست بلکه عین شرک است. در زمان انتخابات می‌بینیم نامزدهای انتخاباتی هزینه‌های بسیار زیادی انجام می‌دهند تا بلکه پیروز شوند، سؤال ما این است که این افراد چنین هزینه‌هایی را از کجا تأمین می‌کنند. متاسفانه این امر در مجلس خبرگان نیز به چشم می‌خورد. چنین انتخاباتی توحیدی نیست و این را من نمی‌گویم بلکه رهبر انقلاب می‌گوید.

وی اظهار کرد: معنای روشنفکری همین است که آسیب‌های اجتماعی را دید و بیان کرد. مگر قرار بود منظومه فکری امامین انقلاب نوشته شود در گوشه کتابخانه بماند، باید این منظومه اجرا شود و نخستین کسانی که باید این را اجرا کنند، مجلس خبرگان، شورای نگهبان، روحانیت و دانشگاه و .. است. وقتی مسئولین نظام ساده‌زیستی داشته باشند حتما بقیه هم همین کار را خواهند کرد. چه معنایی دارد یک وزیر در کلام از تولید داخل حمایت‌کند، اما برای رفت و آمد از خورو خارجی استفاده کند.

سروپناه در بخش پایانی صحبت های خود، به بیان یک جمع‌بندی از صحبت‌های خود پرداخت و گفت: حکمرانی باید معرفت عقلانی و وحیانی داشته باشد و سریان اجتماعی پیدا کند. انقلاب تا زنده است امام زنده است. اینکه برخی می گویند چون الان مقام معظم رهبری است ایشان امام است پس از امام خمینی(ره) یاد نکنیم این دقیقا خلاف آن چیزی است که رهبری فرموده‌اند. روح این انقلاب امام خمینی(ره) است. من منظومه امامین انقلاب را که تمام کردم به این نتیجه رسیدم که تفصیل منظومه امام منظومه رهبری است. مقام معظم رهبری به هیچ وجه رضایت نمی‌دهد که بیایم از منظومه رهبری منهای منظومه امام سخن بگوئیم.

وی اظهارکرد: برخی نظام ما را به عصر امام حسن(ع) تشبیه می کنند و می گویند امام حسن(ع) به حرف خواص گوش کرد و صلح را پذیرفت. حکمرانی امام حسن(ع) اینگونه بود که نزدیک‌ترین افراد به او مانند «عبیدالله بن عباس» به او خیانت کردند. اصحاب امام حسن خوارج بودند اما اصحاب فعلی مقام معظم رهبری شهید قاسم سلیمانی و شهید حججی ها هست. ما الان در اوج عزت و اقتدار قرار داریم و حکمرانی جمهوری اسلامی حکمرانی مقتدرانه است. اما عده ای قبول ندارند و می گویند برویم دست بوس آمریکا و ایادی او شویم.