رسم غلط تیراندازی در مراسم از گذشته تا به امروز / «نه به تیراندازی» را رونق دهیم‌

عادی‌انگاری رسم غلط استفاده از سلاح گرم در مراسم عروسی و عزا تبدیل به یک معضل جدی در مناطق شهری و روستایی استان لرستان شده و  بعضاً اتفاقات تلخ و حوادث خونباری را به دنبال داشته است.

مجالس سوگواری و ترحیم در فرهنگ مردم ایران در میان اقوام، گروه‌ها و اقلیت‌ها به اشکال و تشریفات خاصی برگزار می‎شود، این آیین‌ها و رسم‌ها، مبتنی ‎بر اعتقادات و دستورات دینی و مذهبی و متأثر از باورهای بازمانده از ادیان و مذاهب پیشین هستند که متأسفانه بنا به دلایلی ما شاهد هستیم برخی از رسم‌های غلط نیز به این‌گونه مراسم اضافه شده که نیازمند فرهنگ‌سازی در این زمینه هستیم.

با وجود اینکه آداب و رسوم ازدواج و آیین سنتی عروسی در لرستان زیبایی‎های خاصی دارد، اما متأسفانه خیلی از آنها به دست فراموشی سپرده شده و طی سال‌های اخیر شاهد هستیم رسم غلط تیراندازی در عروسی‌ها دوباره احیا شده و این در حالی‌ است که این رسم غلط در حال قوت گرفتن در مراسم ترحیم نیز است که جا دارد متولیان فرهنگی و امنیتی چاره درست و منطقی برای مقابله با این رسم نابهنجار اتخاذ کنند.

از گذشته‌های دور رسم تیراندازی در آیین‌های عروسی عشایر استان وجود داشته و با توجه به اینکه در آن روزگاران تیراندازی بیشتر به‌صورت تک تیر و در محیط وسیع و دور از مکان زندگی انجام می‎شد تا حدودی آزاردهنده نبود، اما متأسفانه سال‌های اخیر ما شاهد هستیم نوع اسحله از برنو به کلاشینکف و ژسه و شلیک از تک تیری به رگباری تغییر پیدا کرده است که با توجه به افزایش مراسم عروسی و عزا هستیم و اینکه روحیه مردمان امروزی نسبت به مردم قدیم نیز در حد زیادی کاهش یافته و لازم است تدابیری برای برخورد با این قبیل کارها که مخل نظم و امنیت است و با اعصاب و روان مردم بازی می‌کند و در عین حال خسارات جانی را نیز به دنبال دارد، انجام شود.

حجت‌الاسلام روح‌الدین دریکوند، نائب‌ رئیس شورای هیئت‌های مذهبی کشور در گفت‌و‌گو با ایکنا با اشاره به گسترده شدن تیراندازی در مراسم سنتی لرستان، گفت: این رسم غلط متأسفانه با تلفات جانی فراوانی مواجه است و بارها عروسی‌ را به عزا بدل کرده است کمااینکه عده‌ای این کار غلط را موجب تفاخر می‌دانند.

به‌ جای تیراندازی در مراسم ترحیم و تشییع نهالی بکاریم

وی با اشاره به اینکه یکی از دلایل مهم گسترش این رسم، وجود اسلحه در دست مردم است که باید نسبت به جمع‌‌آوری آنان تدبیری اندیشیده شود، افزود: باید اهرم فشار نیروی انتظامی قوی‌تر باشد و اگر کسی در حین مراسم مرتکب چنین کاری شد دستگیر شود نه اینکه با وساطت چند نفر آزاد شود به معنای دیگر هیچ‌گونه مماشاتی در این خصوص نباشد.

دریکوند با اشاره به اینکه تیراندازی در مراسم به جز اینکه یک هیجان یا کمبود شخصیتی است، هیچ‌گونه پشتوانه منطقی، عقلی و دینی ندارد، ادامه داد: عده‌ای در مراسم تشییع، تیراندازی کرده و کار اشتباه خود را نوعی احترام به فرد متوفی می‌دانند اما این کار از پایه اشتباه است.

نایب‌رئیس شورای هیئت‌‌های مذهبی کشور بهره‌گیری از ظرفیت‌های اجتماعی مانند بزرگان، ریش‌سفیدان، روحانیت و هیئت‌های مذهبی را از راهکارهای برچیده شدن رسم غلط تیراندازی در مراسم سنتی دانست و با اشاره به اینکه این رسم مختص لرستان نیست و در بسیاری از استان‌های دیگر مرسوم است، گفت: برای حل این مشکل نیازمند تعامل و همکاری دو طرفه نیروی انتظامی و ظرفیت‌های فرهنگی و اجتماعی است.

وی با اشاره به این‌که تیراندازی در مراسمات نه‌ تنها تکریم به خانواه‌های مصیبت ‌دیده یا ابراز شادی در مراسمات عروسی نیست بلکه برای این خانواده‌ها استرس‎آور است، افزود: کسی که می‌خواهد به فرد متوفی احترام بگذارد می‌تواند به یادش درختی بکارد یا برایش صدقه‌ای داده یا قرآنی تلاوت کند.

دریکوند با اشاره به اینکه در ماده 168 قانون مجازات اسلامی برای حمل اسلحه غیرمجاز مجازات‌هایی چون حبس در نظر گرفته شده است که این قانون باید در مقام عمل اجرایی شود، یادآور شد: در مجموع برای حل این مشکل باید در جلساتی مانند شورای فرهنگ عمومی، تدابیری مصوب و اجرایی شود کمااینکه هیئت‌‌های مذهبی آمادگی کامل برای فرهنگ‌سازی برداشته شدن رسم غلط تیراندازی در مراسم سنتی لرستان را دارد.

تیراندازی در مراسم عزا و عروسی به مسابقه تسلیحاتی تبدیل شده است

امیر علی‌حیدر امیری، مدرس حوزه و دانشگاه در گفت‌‌وگو با ایکنا، با اشاره به کثرت تیراندازی‌ها با اسلحه‌ در مراسم عزا و شادی در استان لرستان، اظهار کرد: این رسم نامناسب بدون داشتن هیچ‌گونه سابقه و پشتوانه همه‌ ساله موجب خسارات مادی و معنوی فراوانی به مردم می‌شود.

وی با اشاره به این‌که عده‌ای معتقد هستند این رسم سبب احترام به زوجین یا فرد متوفی می‌شود، ادامه داد: رسم تیراندازی در مراسمات عروسی و عزا در بین عشایر لر، لک، عرب، بختیاری و کرد مشاهده می‌شود و در یک معنا می‌توان گفت این رسم در بین عشایر سلسله جبال زاگرس اتفاق می‌افتد.

امیری با بیان اینکه رسم تیراندازی در مراسم عزا و شادی هیچ‌گونه ریشه تاریخی ندارد و اجداد ما در مراسم عزا و عروسی تیراندازی نمی‌کردند، اضافه کرد: متأسفانه این رسم به یک مسابقه تسلیحاتی تبدیل شده و یک مسئله حاد اجتماعی نامناسب است که بعضاً در مراسم سنتی ما تلفات جانی نیز به همراه دارد.

این مدرس حوزه و دانشگاه با تأکید بر لزوم ریشه‌یابی و جلوگیری از رسم ناهنجار تیراندازی در مراسم عزا و عروسی، گفت: یکی از دلایل تیراندازی در مراسم را می‌توان ناشی از هیجانات قومی و قبیله‌ای در اثر سکونت در جبال ارتفاعات دانست، چراکه عشایر ساکن در ارتفاعات به دلایل ناامنی، داشتن دام، وجود درندگان وحشی و سارقان از اسلحه استفاده می‌کنند.

وی با بیان اینکه وجود اسلحه‌‌های مجاز و غیرمجاز در دست مردم باعث تسری ناامنی و استفاده غیرمجاز از آن در مراسم سنتی می‌شود، افزود: عشایر به سبب سبک خاص زندگی کوچ‌نشینی برای تامین امنیت اسلحه در اختیار دارند اما نباید از آن استفاده غیرمجاز کنند این در حالی‌ است که برخی مجوزهای حمل اسلحه که برای شکار داده می‌شود، نیز به استفاده غیرمجاز در مراسمات دامن می‌زند و دادن مجوزها با تعامل و دقت بیشتری انجام شود.

امیری با تأکید بر لزوم توسعه و اشاعه فرهنگ «نه به تیراندازی» در مراسم عروسی و عزا، گفت: بزرگان، ریش‌سفیدان، معتمدان، سران عشایر، سادات، شیوخ و نخبگان اقوام و ایلات فرهنگ نه به تیراندازی را ترویج داده و آن را گسترش دهند.

این مدرس حوزه و دانشگاه با بیان اینکه تیراندازی در مراسم عروسی نه ریشه در دین و نه ریشه در ملیت دارد، ادامه داد: فرهنگ تیراندازی در مراسمات سنتی موجب خسارات مادی و معنوی، ایجاد دلهره در بین کودکان، فرزندان، زنان، سالخوردگان و بیماران می‌شود که در این راستا باید با جمع‌آوری اسلحه‌ها و فرهنگ‌سازی نه به اسلحه به صورت یک فرهنگ عام درآید.

وی با بیان این‌که آمار و ارقام زیادی از تلفات تیراندازی در مراسمات عزا و عروسی وجود دارد، ادامه داد: این رسم غلط علاوه‌ بر این‌که باعث از دست رفتن جان انسان‌ها می‌شود گاهی یک فرد را تا آخر عمر دچار نقص عضو و معلولیت می‌کند، لذا همه باید برای از بین بردن این رسم ناهنجار تلاش کنیم.

استفاده از سلاح گرم برای نمایش قدرت و خودنمایی

فرهاد طهماسبی، از اساتید دانشگاه در گفت‌وگو با ایکنا، با بیان اینکه استفاده از سلاح گرم و تیراندازی در لرستان یک ریشه تاریخی دارد که بدون توجه به این ریشه تاریخی نمی‌توان در این باره قضاوت کرد، گفت: استفاده از سلاح گرم به شیوه و نوع زندگی و امرار معاش لرستانی‌ها در گذشته برمی‌گردد که اغلب ساکنان این منطقه کوچ‌رو بودند و به شغل رمه‌گردانی اشتغال داشته‌اند لذا نیاز داشتند اسلحه نگهداری کنند تا بتوانند از خود، خانواده و گله‌هایشان در برابر دزدها و یا حیوانات وحشی مثل گرگ و خرس و... محافظت کنند.

وی با بیان اینکه ریشه تاریخی یک‌جانشینی در لرستان به 54 هزار سال قبل برمی‎گردد و متأسفانه در برهه‌ای از تاریخ ساکنان لرستان مجبور به کوچ‌نشینی شدند، افزود: در دوره صفویه ما شاهد هستیم که از عظمت و اقتدار لرستانی‌ها کاسته می‎شود و این قوم در اوج فلاکت و ورشکستگی قرار می‎گیرند و با توجه به این‌که حکومت وقت حمایتی از لرستان ندارد لذا شاهد ایجاد یک نوع خودسری در این استان هستیم و ساکنان این خطه از روی ناچاری به سمت کوچ‌روی روی می‎آورند و با توجه به ضعیف بودن حکومت، استفاده از سلاح گرم از الزامات زندگی کوچ‌نشینان لرستان می‌شود.

این جامعه‌شناس لرستانی ادامه داد: استفاده از سلاح گرم که در برهه‌ای از زمان وجودش برای لرستانی‎های کوچ‌رو لازم بود به مرور زمان به صورت یک سنت و آداب اجتماعی به نسل‌های بعد انتقال یافت و امروزه ما شاهد هستیم متاسفانه نسل‌های فعلی از اسلحه برای نمایش قدرت و خودنمایی استفاده می‎کنند.

این کارشناس فرهنگی با بیان این‌که علی‌رغم این‌که امروزه قدرت‌نمایی به علم، دانش، فکر و اندیشه است ولی برخی از مردم لرستان از سلاح گرم برای قدرت‌نمایی استفاده می‎کنند این در حالی‎ است که داشتن سلاح نه افتخار می‎آورد و نه قدرت و نه این تصور در دیگران ایجاد می‎شود که فرد اسلحه‌دار توانمند و قوی است.

طهماسبی با بیان این‌که استفاده از اسلحه و تیراندازی کردن در مراسم عزا و عروسی اصلاً نیاز نیست و این رسم نابهنجار نیازمند برخورد عقلانی است، گفت: حکومت و دولت وظیفه دارد فرهنگ‌سازی در این زمینه را به مؤسسات مردم نهاد واگذار کند چراکه در بحث گروه‌های جهادی در کشور و استان موفق عمل شده پس بدون شک در بحث فرهنگ‌سازی رسم غلط تیراندازی در مراسم نیز استفاده از ظرفیت مؤسسات مردم‌نهاد می‌تواند موفقیت‌آمیز باشد.

وی اضافه کرد: دستگاه‌های فرهنگی مثل تبلیغات اسلامی، ارشاد اسلامی، حوزه هنری نیز باید در این زمینه فرهنگ‌سازی لازم را داشته باشند و با شناسایی سازمان‌های مردم نهاد امکانات لازم را برای مقابله با این معضل قرار دهند.

طهماسبی به ضعف در قانون اشاره کرد و افزود: هر جایی ضعفی داریم این ضعف به ضعف در قانون مربوط است و ضرورت دارد در بحث استفاده از سلاح گرم و تیراندازی در مراسمات نیز ضعف‌های قانونی حل و فصل شود و مجازات‌های سنگینی ازجمله جبس، پرداخت جریمه نقدی و نفی‌بلد برای افراد متخلف در نظر گرفته شود چراکه مجازات‌ها باید تنبیه کننده باشد تا افراد خطاکار جرئت خطا کردن نداشته باشند.

این جامعه‌شناس لرستانی با بیان این‌که متأسفانه برخوردها با متخلفان مربوط به سلاح گرم و تیراندازی توسط پلیس یکسان نیست و در پاره‌ای از موارد شاهد هستیم برخوردی که با افراد طایفه‌دار و زورگو در مقابل افراد بی‌کس و کار و ضعیف اعمال می‎شود یکسان نیست، گفت: لازم است آدم‌های باانگیزه، شجاع و قوی به عنوان مجریان قانون به کار گرفته شوند تا این افراد با شدت و بدون اغماض قوانین را اجرا و با متخلفان برخورد قانونی لازم را داشته باشند چراکه ما شاهد هستیم برخی از افرادی که مجری قانوان هستند از برخورد با خاطیان ممانعت و حتی بارها خود نیز در چنین مراسماتی حضور دارند و با مشاهده تیراندازی سکوت کرده و حتی جرئت یک تذکر لسانی را هم ندارند.

قطعاً بهترین راهکار مقابله با  معضل تیراندازی و نگهداری غیر مجاز اسلحه، فرهنگ‌سازی مناسب است و این فرهنگ‌سازی فقط با مشارکت کلیه نهادهای فرهنگی، نخبگان، بزرگان و ریش‌سفیدان و... محقق  می‌شود که در این راستا می‌طلبد کمپین‌های مختلفی راه‌اندازی و آگاهی‌بخشی لازم در این رابطه به مردم ارائه شود.