سوء استفاده معاویه از اجتهاد برای توجیه خطاها

به گزارش ایکنا از زنجان، آیت‌الله سیدمحمد حسینی‌زنجانی، مرجع تقلید شیعیان، شامگاه، 5 آذرماه در سخنرانی که از فضای مجازی پخش شد، اظهار کرد: بنای اجتهاد توسط پیامبر(ص) گذاشته شده است اما برخی از صحابه از مسئله اجتهاد به نفع خود استفاده کردند و می‌گفتند کسی که مجتهد است حق دارد با رأی و نظر پیامبر(ص) مخالفت کند.

وی تصریح کرد: پیامد این دیدگاه این است که عده‌ای در طول خلافت اسلامی، اموری را به نفع حاکمیت خود توجیه کردند و خطاهای خود را به دلیل مجتهد بودن در معذوریت قرار دادند. اگر در مورد وحی، نبوت و رسالت بحث را دقیق‌تر مطرح کنیم که امامت دنباله رسالت و نبوت است، مسئله روشن‌تر می‌شود. اصرار بر این است که اینها مقام الهی بوده و مردمی نیست.

مرجع تقلید شیعیان یادآور شد: یکی از اختلافات شعیان با اهل سنت در این است که آن‌ها می‌گویند امام منصوب مردم است در حالی که ما معتقدیم هستیم این یک مقام الهی است. پیامبر(ص) عترت را به‌عنوان جانشین خود معین کرد تا در جایگاه امام و رهبر مردم را به احکام الهی هدایت کنند.

وی با اشاره به آیه 36 سوره احزاب «وَمَا كَانَ لِمُؤْمِنٍ وَلَا مُؤْمِنَةٍ إِذَا قَضَى اللَّهُ وَرَسُولُهُ أَمْرًا أَنْ يَكُونَ لَهُمُ الْخِيَرَةُ مِنْ أَمْرِهِمْ ۗ وَمَنْ يَعْصِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ فَقَدْ ضَلَّ ضَلَالًا مُبِينًا» ابراز کرد: بر اساس این آیه مردم در مقابل حکم قطعی خداوند و رسول خدا اختیار ندارند و نمی‌توانند از آن سرپیچی کنند.

آیت‌الله حسینی‌زنجانی با تأکید بر اینکه در مقابل دستور خدا اجتهاد معنا ندارد، بیان کرد: اجتهاد در جایی کاربرد دارد که حکم خدا و پیغمبر(ص) نباشد. شیعیان معتقدند ما استنباط و اجتهاد می‌کنیم و در این بین ممکن است دچار خطا شویم. در مقابل برخی از اهل سنت عقیده دارند مجتهد چه خطا کند و چه خطایی نداشته باشد، راه صواب را رفته است و در واقع برای خود کار اجتهاد نیز یک ثواب در نظر می‌گیرند.

وی با اشاره به اینکه همه اعمال و کردار معاویه و جنگ‌های صفین و جمل را با این موضوع توجیه کردند، ادامه داد: این موضوع به نقطه کوری تبدیل شده و در واقع به نکاتی که در تاریخ اسلام اتفاق افتاده توجه نداریم و منشأ ظلم‌ها و بی‌عدالتی‌ها شده است.

مرجع تقلید شیعیان با اشاره به آیه 59 سوره نساء «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنوا أَطيعُوا اللَّهَ وَأَطيعُوا الرَّسولَ وَأُولِي الأَمرِ مِنكُم ۖ فَإِن تَنازَعتُم في شَيءٍ فَرُدّوهُ إِلَى اللَّهِ وَالرَّسولِ إِن كُنتُم تُؤمِنونَ بِاللَّهِ وَاليَومِ الآخِرِ ۚ ذٰلِكَ خَيرٌ وَأَحسَنُ تَأويلًا» اظهار کرد: در آیه می‌گوید اگر در مسئله‌ای دچار اختلاف شدید حق ندارید مستقیم قضاوت کنید بلکه باید رد به آیات محکمات و سنت جامع رسول کنید.