مردی که قبل از شاعری انسان است/ مدیون محبتِ «محبت» هستیم

به گزارش خبرنگار ایکنا؛ گرامیداشت استاد محمدجواد محبت و آشنایی با شعر و شخصیت این شاعر پیشکسوت و رونمایی از تازه‌ترین مجموعه شعر وی با عنوان «با چشم‌هاى شرقى» شب گذشته ۱۴ آبان با حضور جمعی از شاعران و اهالی فرهنگ و ادب کشورهاى پارسى‌زبان به صورت مجازی در گروه بین‌المللی هندیران برگزار شد.

 

در این برنامه شاعران و اساتیدی همچون غلامعلى حدادعادل، سیدعلى موسوى گرمارودى، محمدرضا سنگرى، علیرضا قزوه، رضا اسماعیلی، عبدالجبار کاکایی، عبدالرحیم سعیدی‌راد، مصطفى محدثى خراسانى، ایرج قنبری، محمود اکرامى، محمدمهدی عبداللهی، سیدعبدالله حسینى، محمدحسین انصاری‌نژاد، عزیز آذین‌فرد، سیدمسعود علوی، على رضا حکمتى، نغمه مستشارنظامی، فاطمه نانى زاد، وحیده افضلی، مرضیه فرمانی، زیبا فلاحى، فاطمه ناظرى و ... و همچنین شاعران پارسی‌زبان خارجی از کشور‌های هند، پاکستان، افغانستان، تاجیکستان، کانادا و ... مانند سیده فاطمه بلقیس حسینی، اخلاق آهن، محبوب حسین، مهدی باقرخان، سیدحسن بنى طبا و ... حضور داشتند.

 

غلامعلی حدادعادل در این نشست استاد محبت را یکی از پیشگامان شعر انقلاب دانست و گفت: استاد را بیش از چهل سال است که می‌شناسم. وی در دهه شصت همراه با شادروان نصرالله مردانی در انتخاب و همچنین سرودن شعر‌های مناسب برای کتاب‌های درسی بسیار فعال و مؤثر بود. در آن سال‌ها من از شعر‌های لطیف و لطف و صفای روحی وی بهره بسیار بردم.  شعر محبت روان و دلنشین و صمیمی و در عین حال فصیح و محکم است. ویژگی‌های شعر او نیز هنوز چنانکه باید شناخته نشده است و جا دارد کار‌های پژوهشی خاصی درباره سبک و زبان شعرش انجام شود.  

 

محمود اکرامی‌فر نیز گفت: استاد و پهلوان محمدجواد محبت، اول انسان است بعد شاعر. انسانی بیست و چهار عیار و مهربان و خوش‌قلب. مصداق واقعی کلمه محبت. بیست و چند سال است ایشان را می‌شناسم از دور و نزدیک. خوش قلب و خوش زبان و گرم‌نگاه. من ندیدم و نشنیدم پشت سر کسی حرف بزند. در غیبت کردن از کسی شریک شود. عجز و ناله از وی ندیدم. پهلوان به معنی واقعی کلمه است. او و شعرش را دوست دارم و برای شخصیت شاعریشان هم به دلیل مضمون‌های ناب و انسانی حرمت ویژه‌ای قائلم.

 

محمدمهدى عبداللهى در ادامه این نشست گفت: محبت به معناى واقعى کلمه در رفتار، گفتار و مجموعه آثار استاد محبت، سارى و جاریست. وی معلمى بااخلاق و شاعرى بامحبت است. محبت را باید در شعرهایش جستجو کرد. وى همانند شعرهایش زلال و باصفا و صمیمى و نجیب است.  آیینگى در اشعارش موج مى‌زند.  شعرهاى بى‌نظیر آیینى محبت، نمونه طراز شعر آیینى و سرشار از عشق و محبت و ارادت وى به آستان مقدس حضرات معصومین(ع) است. خواندن و زمزمه کردن اشعار لطیفش روح انسان را جلا مى‌بخشد.  

 

وی با بیان اینکه شاید کمتر کسى از هم‌نسلان من باشد که از کودکى با شعرهاى زلال این استاد عزیز آشنا نباشد، شعری  را تقدیم استاد محبت کرد.

 

باید که همیشه بابصیرت باشیم

اهل ادب و علم و فضیلت باشیم

 

در عشق على و آل او ذوب شویم

مانند جواد بامحبت باشیم

 

در جان ادب همیشه حکمت جاریست

باران هنر، وفور نعمت جاریست

 

بر قله اشعار معاصر، امروز

اندیشه و آثار محبت جاریست

 

با یاد خدا از آسمان مى بارد

در مزرعه عشق، غزل مى‌کارد

 

استاد محبت است و، چون آیینه

در خلق محبت، ید طولى دارد

 

ما شاعر خاندان عصمت هستیم

یعنى که همیشه باطراوت هستیم

 

در باغچه شعر ولایى امروز

مدیون محبت محبت هستیم

 

حجت الاسلام محمدحسین انصارى‌نژاد نیز در بخش دیگری از این نشست گفت: از نخستین دیدارم با شاعر روشنی‌ها و زیبایی‌ها حدود بیست سال می‌گذرد.  بعد  ازآن دیدار، چندبار به خانه‌شان زنگ زدم و سؤال‌های ادبی‌ام را پرسیدم. چندنشست شاعرانه دیگرهم خدمتشان رسیدم.  وصف استاد محبت را باید از یاران دیرین وی، چون دکتر حدادعادل، استاد گرمارودی، اسفندقه و.. شنید و به وجد آمد.  استاد گرمارودی، در کتاب ارزنده غوطه در مهتاب، مقاله شورانگیزی درباره استاد محبت و سلوک شاعرانه و مرام انسانی‌اش دارد. اسفندقه هم غزل و قطعه بسیار زلال و زیبایی درباره وی سروده است.  

 

زیبا فلاحى با بیان اینکه قلم استاد محمدجواد محبت هیچگاه «سیاه» ننوشت، گفت: محبت در شعر و قصه؛ تاریخ پیش از انقلاب اسلامی و پس از آن را روایت می‌کند. در تمام این روایتگری‌ها «صلح» را در رگبار کلمات خود تقسیم می‌کند. وی خالق شعر خود و مبتکر تربیت انسان در گهواره طبیعت بالنده است. وی نماد‌ها‌ی شعر خود را از عناصر طبیعت دریافت می‌کند. شعر «کاجستان» وی سنبل تعهد و احترام به نوعدوستی، سال‌ها در کتاب‌های درسی کودکان معیار اخلاق و انسانیت بود.  

 

وی افزود: محبت با نفوذ در طبیعت، انسان را متوجه یک زندگی موازی با زندگی انسانی می‌کند که احساس مسئولیت را در وی ابدی و جاودانه می‌سازد و نسل‌های بعد از خود را با افکار و اندیشه‌های والا و الهی معطوف به خلق مهربان پیامبر(ص) پیوند می‌دهد.  

 

مصطفى محدثى خراسانى نیز در یادداشتی با عنوان «عمو جواد» استاد محبت را شاعری برای تمام فصول دانست و گفت: گروهی از شاعران هم‌روزگار ما شاعران بزرگی هستند. اما شاعرانه زندگی نمی‌کنند و بین حرف و عمل‌شان دنیایی فاصله می‌بینی و همین روی ذهن تو به عنوان مخاطب تأثیر می‌گذارد و اجازه نمی‌دهد آن حظ واقعی را از مطالعه آثار آن‌ها ببری. گروهی دیگر از شاعران هم‌روزگار ما شاعران بزرگی هستند و شاعرانه هم زندگی می‌کنند. اما با تعریفی که آن‌ها از شاعرانه زندگی کردن دارند که مثلاً باید ژولیده و بی‌نظم باشی و به قول و قرارهایت زیاد پایبند نباشی و بسیاری نشانه‌های دیگر که بهتر می‌دانید، باز آدم آرزو می‌کند ای کاش این بزرگان هم با او هم‌عصر نبودند تا بهتر می‌توانست از دریای تفکر و احساس آن‌ها بهره‌مند شود و دیدن این ناهنجاری‌ها مانع ارتباط شفاف او با آثار این بزرگان نمی‌شد.

 

وی افزود: گروه دیگری از شاعران هم‌روزگار ما که البته دیگر نمی‌شود گفت گروهی که باید گفت تعداد انگشت‌شماری، هستند که آدم از اینکه با آن‌ها هم‌عصر است به خود می‌بالد و با دیدن آن‌ها آرزو می‌کند ای‌کاش می‌توانست با تمامی شاعران بزرگ هم‌عصر باشد. کسانی هستند که اولاً شاعران بزرگی هستند، ثانیاً شاعرانه زندگی می‌کنند و ثالثاً این شاعرانه زندگی کردن تعریف چندان شاقی ندارد و برآیندی است از تمامی کمالات و کراماتی که می‌شود یک انسان در زندگی فردی و اجتماعی و آداب معاشرتی خود به آن‌ها نایل آید و محمدجواد محبت از این گروه انگشت‌شمار در بین شاعران هم‌روزگار ماست.

 

رضا اسماعیلى در ادامه این نشست ادبی گفت: استاد «محمدجواد محبت» که «تنش به نام طبیبان نیازمند مباد»، از رندان و قلندران عرصه شعر و ادب و از سوختگان و حکمت آموختگان مکتب «عشق» است. شاعری نازک خیال و زلال‌اندیش که با سیروسلوکی عارفانه و کشف و شهودی عاشقانه ـ فارغ از هرگونه هیاهوـ بیش از نیم قرن است که در وادی شعر و ادب، طی طریق می‌کند. این حنجره سپید عشق و روشنی، شاعری‌ست از جنس «مهربانی و محبت» که در محافل و مجامع ادبی، حلقه وصل دوستان است، و روشنی بوستان. نامی قابل احترام و معتبر و سرمایه‌ای بزرگ برای ادبیات معاصر ما، و صاحب آثار و اشعاری فاخر و مانا در حوزه‌های شعر انقلاب، دفاع مقدس و آیینی.

 

وی افزود: «محبت» فعالیت ادبی خود را در سال‌های ۳۹-۴۰ با قلم زدن در هفته‌نامه «توفیق» و با امضای «م. آدمیزاد» آغاز کرد. از سال ۴۷ به بعد آثارش را با نام مستعار «م. بخشنده مهر» به دست چاپ سپرد، اشعار و مقالاتی با مضامین سیاسی و اجتماعی. وی که حق‌خواهی و باطل‌ستیزی را از قیام حسینی آموخته بود، به خاطر فعالیت‌های بیدارگرانه خویش در عصر استبداد ستم‌شاهی، دوباره از زندان ساواک سردرآورد و در این دوران، تجربه پربار مبارزه سیاسی را آموخت.  

 

این شاعر دردآشنا و روشن‌اندیش، از فردای پیروزی انقلاب اسلامی تاکنون، با اعتقادی راسخ و باوری عمیق، در سنگر اندیشه، پاسدار ارزش‌های اصیل انسانی و اسلامی بوده است و با چاپ و انتشار آثار و اشعار رسالت مدار خود، در عرصه ادبیات انقلاب اسلامی، حضوری پویا، با نشاط، گسترده و تأثیرگذار داشته است. امروز نیز استوار و ثابت قدم، رهنمود این راه مقدس و روشن است.

 

یدالله عاطفی نیز در ادامه بیان کرد: قریحه شاعری و ذوق فطری جواد محبت، شاعر حساس و نازک‌خیال را بیشتر باید در قالب اشعار نوی او جستجو کرد که هرچه سروده نیکو بود؛ و زبان شعری مخصوصی دارد. یکی از بهترین اشعار نیمایی و لطیف و شورانگیز او منظومه بلند فصلی از یاد‌ها است. این منظومه در عین حال که بازگو کننده خاطرات گذشته شاعر است، ولی جای جای آن، اندیشه‌های اجتماعی و دید سیاسی و مبارزاتی مردم آمیخته‌است.

 

مهدی باقرخان از دهلی نو گفت: استاد محبت معلمی توانا و شاعری برجسته در هر سه قالب شعر کهن، شعر کلاسیک و غزل دارای ویژگی‌های خاصی است و در شعر نوجوان نیز صاحب سبک است به طوری که شعر‌های او در کتب درسی نیز به چاپ رسیده است.

 

عبدالجبار کاکایى شاعر پیشکسوت کشورمان در ادامه بیان کرد: شعر فارسی در ولایت کرمانشاه قدمت طولانی دارد. اما استحکام و تشخص و همطرازی آن با دامنه شعر فارسی ایران به دوران اخیر برمی‌گردد، رشید یاسمی و بهزاد و لاهوتی و سمیعی و پرتو از زمره نام‌آور‌ترین شاعران این خطه بودند که چراغ شعر و غزل فارسی را روشن نگاه داشتند. نقش تأثیرگذار ولایت کرمانشاه در انقلاب مشروطه و همجواری با عثمانی که کانون تحولات جدی اجتماعی و سیاسی بود و گرایش صوفیانه در فرق مذهبی و عرفانی این منطقه، زمینه توجه به ادبیات فارسی وبه ویژه غزل را در کرمانشاه تقویت کرد.

 

وی افزود: تأثیرپذیری از سبک شاعران عصر مشروطه و رواج ترجمه و برگردان شعر اروپایی و گرایش به رمانتیسم در غزل این منطقه موثر واقع شد و این مقدمات اسباب ظهور بهزاد، غزلسرای شهیر و شناخته شده کرمانشاهی بود با تحول انقلاب سال پنجاه و هفت از این منطقه شاعرانی ظهور کردند که دنباله رو اسلاف خود بودند، از جمله محمد جواد محبت و کیومرث قصری که اولی در قطعه‌سرایی و دومی در غزل رمانتیک تبحری مثال زدنی دارند، شعر جوان کرمانشاه با احمد عزیزی و محمد سعید میرزایی، شاهد ظهور نسل تازه‌ی شد که تحولی بنیادی در سبک شعر این ولایت ایجاد کرده است احمد عزیزی از زمره نوادر ذوق و طبع و احوال شاعری بود که سبب تسلسل رشته اسلاف خویش بود خدایش بیامرزاد.

 

عزیز آذین‌فرد محمد جواد محبت را تنها شاعری دانست که می‌توان بیشترین ردپای اشعار کودکان را در کتاب‌های دبستانی از او سراغ گرفت، افزود: کمتر خواننده جدی شعر را می‌توان یافت که «دو کاج» را یا پاره‌ای از آن را از حفظ نداشته باشد. خلاقیت در استفاده از زبان، کشف فضا، تصویر آفرینی‌های ناب و مهارت کم‌نظیر در بیان روایی متناسب با گروه‌های سنی «الف» و «ب» چهار شاخصه اصلی شعر گفتار‌های استاد محبت به شمار می‌روند. او از قبیله معلمان شاعری است که جز محبت نفس نمی‌کشد و به همین دلیل زبان زد همه آن‌هایی است که یا با او زیسته اند و یا با اشعارش. محمدجواد محبت با «چشم‌های شرقی» و «با گلوی سبز آواز انتظار»، «از کوچه باغ‌های آسمان» عبور کرده است و «از آن سوی چهره زرد خورشید» «با خاطرات سبز» فریاد می‌زند: «قلب را فرصت حضور دهید» تا «از خیمه‌های عاشورا» بوی جوانمردی و رستگاری به مشام زندگی انسان‌ها برسد.

 

نغمه مستشارنظامى نیز بیان کرد: استاد محمدجواد محبت نگاه شاعرانه به جهان هستی را به هم نسلان ما آموخت نگاهی توام با تأمل و همدلی، بعد از خواندن «دو کاج» استاد، در نگاه کودکانه‌ام همه درختان با هم سخن می‌گفتند، غنچه ها، گل ها، پرنده ها، پس گزافه نیست اگر بگویم من نیز مانند بسیاری از هم نسلانم عشق به شعر و ادبیات را مدیون استاد محبت هستم.

 

در ادامه این نشست ادبی شاعران شعر‌های خود را به استاد محمدجواد محبت تقدیم کردند.