رستمی: برخی دنبال تضعیف دانشگاه فرهنگیان بودند / خنیفر: ایرانیان سابقه طولانی در تألیف کتب درسی دارند

به گزارش ایکنا، مراسم رونمایی از 5 کتاب درسی ویژه فرهنگیان با عناوین «تبیین فلسفه تربیت رسمی و عمومی»، «مراحل تحول تربیت دینی»، «سیره تربیتی پیامبر و اهل بیت(ع)» و «اخلاق حرفه‌ای تربیت و فلسفه تربیت اسلامی»، 14 تیرماه با حضور حجت‌‌الاسلام والمسلمین رستمی، رئیس نهاد نمایندگی رهبری در دانشگاه‌های کشور؛ حسین خنیفر، رئیس دانشگاه فرهنگیان؛ علی باقر طاهری‌نیا، معاون پژوهشی و فناوری دانشگاه و برخی دیگر از دست‌اندرکاران تألیف این آثار برگزار شد.

حجت‌الاسلام رستمی، رئیس نهاد نمایندگی رهبری در دانشگاه‌های کشور در این مراسم گفت: در دانشگاه فرهنگیان، 35 واحد درسی تعلیم و تربیت و معارف داریم که نقش کسب مهارت در انجام فرایند تربیت و نیز اهمیت تأمین محتوای مناسب را بیشتر روشن می‌کند. در تولید محتوا برای تعلیم و تربیت اسلامی، حوزه و مراکز علمی اقماری آن اهمیت دارند. پژوهشگاه حوزه و دانشگاه دارای کارنامه قابل قبولی در این عرصه است و استادان و تجارب خوبی دارد و 5 اثری که امروز رونمایی می‌شود جزء آثار فاخر و جدید است.

تضعیف دانشگاه فرهنگیان

رستمی با اشاره به جایگاه دانشگاه فرهنگیان، تصریح کرد: در مقاطعی برخی مدیران تلاش کردند تا دانشگاه فرهنگیان تضعیف شود؛ در دوره‌ای هم مراکز تربیت معلم در بدنه آموزشی کشور حل شدند و درصدد بودند که این وضع برای دانشگاه فرهنگیان هم رخ دهد، اما مهمترین حامی این دانشگاه رهبر انقلاب است. دانشگاه فرهنگیان مأموریت‌محور و رسالتش تربیت معلم است. لذا مهارت انتقال دانش از جمله ویژگی‌های این دانشگاه است، چون چه‌بسا افرادی دانش لازم را دارند، ولی داشتن خصیصه‌های معلمی به عنوان فعالیت مهم نباید فراموش شود، زیرا معلمی خوب است که هم دانشمند باشد و هم خصوصیات معلم را داشته باشد.

رستمی با بیان اینکه انتظارات از این دانشگاه با توجه به این مأموریت‌ها بالاست و نباید خود را هم‌تراز دانشگاه‌های دیگر ببیند، اظهار کرد: واحدهای درسی که برای تولید آن اقدام شده است، نشان‌دهنده توجه خاص به این دانشگاه در راستای تربیت معلمان شایسته است. باید معلمانی با باورمندی، صلاحیت‌های اخلاقی مناسب، خصوصیات شاگردپروری و امیدبخشی، با اعتماد به‌نفس و دارای قدرت انتقال مفاهیم آموزشی تربیت شوند. توجه به این مسئولیت بزرگ همواره باید نصب‌العین متولیان این دانشگاه از پایین‌ترین تا بالاترین سطح باشد.

ادعایی تاریخی درباره نامه پیامبر به خسروپرویز

در ادامه حسین خنیفر، رئیس دانشگاه فرهنگیان، گفت: در روایت بیان شده است که پیامبر(ص) وارد مسجد شدند و عده‌ای فقط عبادت و عده‌ای هم بحث فقهی می‌کردند. پیامبر(ص) فرمودند که من با گروهی که بحث علمی می‌کنند می‌نشینم و اختلاط می‌کنم. البته هر دو کار صوابی می‌کنند.

وی با بیان اینکه برای دانشگاه فرهنگیان برنامه پنج، ده و صد ساله طراحی شده است، افزود: 36 واحد درسی معارف اسلامی در دانشگاه داریم، ولی کتب درسی مانا نیستند و باید به تناسب نیازهای نسلی و تحولات و شرایط، غنی‌‍سازی شوند و تغییر کنند و ما هم پیگیر هستیم. ایرانیان در جریان تألیف کتب درسی سابقه‌ای طولانی دارند، از جندی‌شاپور گرفته تا قم که قبل از اسلام هم شهری مذهبی بود.

رئیس دانشگاه فرهنگیان اضافه کرد: طبق نقل‌ها، خسروپرویز نامه پیامبر(ص) را پاره کرد، ولی محققانی ثابت کردند که خسروپرویز هشت سال قبل از ارسال نامه مرده بود و وقتی نامه به فرزند او می‌رسد آن را می‌بوسد و می‌گوید که ما مردمان دینداری هستیم و بگذارید دین اسلام را مطالعه کنیم. تاریخ عباسی و اموی ایرانی‌زدا بود و بعید نیست که چنین مطالبی از سوی آنها جعل شده باشد. 190 کتاب مقتل در کتابخانه یکی از کشورهای غربی وجود دارد که برخی از آنها نزدیک به واقعه کربلاست و نام 25 ایرانی حاضر در صحنه کربلا در آنها ذکر شده است، ولی اجازه دسترسی ما به این آثار را نمی‌دهند و ما فقط چند مقتل مانند ابی‌مخنف و مقرم را داریم.

تکرار دانش‌آموز خلاق تربیت نمی‌کند

خنیفر بیان کرد: در دهه 60 در آمریکا دعوایی به راه افتاد. روس‌ها به فضا رفتند و آمریکایی‌ها، مسئولان نظام تعلیم و تربیت خود را بازخواست کردند. به دنبال آن اولین کارشان اصلاح معلم و محتوا بود، زیرا معلم با وجود محتوای تکراری، نمی‌تواند تحول ایجاد و دانش آموز خوب تربیت کند. سال‌هاست دانش‌آموزان در مدارس و حوزه‌ها عربی و انگلیسی می‌خوانند، ولی نمی‌توانند صحبت کنند.

وی با ذکر اینکه تا قرن 17 کتاب قانون ابن‌سینا در غرب جزو کتب پزشکی بود و هنوز تا حدودی مطرح است، افزود: دانشنامه علایی هم که ابن‌سینا به بهمنیار اهدا کرد، هنوز به عنوان اثر مرجع مطرح است. همچنین کتب درسی ژاپن و فنلاند جزء بهترین کتاب‌های دنیاست. شیباتا، اندیشمند ژاپنی، ده نکته را در مورد کتب درسی ژاپن گفته است. او گفته که بهترین کتب درسی، مهارتی است، یعنی ما بیشتر به تکنسین نیاز داریم تا دانشمند، وگرنه گرفتار تکرار علمی می‌شویم.

وی گفت: از دید شیباتا ارتقای کیفی مداوم، یعنی باقی نماندن در یک متن و تناسب حجم با اهداف، به گونه‌ای که ملال‌آور و بی‌محتوا نباشد و مخاطب‌محوری هم رعایت شود. همچنین در گروه تألیف باید هم خانم‌ها و هم آقایان حضور داشته باشند، زیرا مردانه‌نویسی در کتب زیاد است. همچنین تولید محتوای رقابتی و تسلسلی بودن مطالب در مقاطع مختلف بسیار اهمیت دارد؛ مثلا کتاب تاریخ امسال با سال قبل پیوستگی ندارد. 

خودشناسی علم حقیقی است

در ادامه جلسه، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی حکیمیان، رئیس پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، گفت: در سال 1360 وارد جلسه درس آیت‌الله بهاءالدینی شدم و ایشان آیه 31 بقره را به من آموختند. «وَعَلَّمَ آدَمَ الْأَسْمَاءَ كُلَّهَا ثُمَّ عَرَضَهُمْ عَلَى الْمَلَائِكَةِ فَقَالَ أَنْبِئُونِي بِأَسْمَاءِ هَؤُلَاءِ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ»؛ ایشان به ما یاد دادند که اگر انسان به انسانیت خود بازگردد و همان شود که خدا در نهاد او نهاده است، می‌تواند بر جهان آگاهی پیدا کند و همان درسی را فرابگیرد که موسی(ع) از خضر درخواست کرد.

وی با اشاره به این نکته که پیوند پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و فرهنگیان مقدس است، افزود: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه از سال 1390 با دانشگاه فرهنگیان همکاری می‌کند و این ارتباط در ایجاد سند تحول بنیادین آموزش و پرورش و سازمان پژوهش تألیف کتب درسی و تألیف چندین جلد کتب درسی وجود داشته است و این فعالیت‌ها در راستای اسلامی‌سازی علوم انسانی صورت می‌گیرد. 560 اثر را پژوهشگاه تولید کرده است و بزرگانی مانند آیت‌الله مصباح در این عرصه نقش داشته‌اند. پژوهشگاه 4 پژوهشکده از جمله؛ علوم رفتاری و علوم اجتماعی دارد و نیز پژوهشکده همکاری‌های حوزه و دانشگاه گروه‌هایی مانند ارتباطات و آینده‌پژوهی دارد.

جمع‌آوری اسناد تربیت معلم 100 سال اخیر

علی باقر طاهری‌نیا، معاون پژوهشی و فناوری دانشگاه فرهنگیان، نیز با تاکید بر اینکه تربیت و توانمندسازی دانشجومعلمان مأموریت اصلی این دانشگاه است تا به مرجعیت علمی در حوزه تعلیم و تربیت فرهنگیان در منطقه و جهان دست یابیم، گفت: دانشگاه‌ها عموما با رده‌های مختلف نشریاتی را منتشر می‌کنند و مطالعات آموزشی و آموزشگاهی، پژوهش در تربیت معلم، مطالعات کارورزی، فصلنامه آموزش‌پژوهی، پویش در آموزش علوم انسانی، پژوهش در آموزش علوم تربیتی و مشاوره اسلامی از جمله مجلات این دانشگاه از مجموع 31 نشریه‌ است. البته از سال 90 تا 96 فقط هشت نشریه منتشر می‌شد.

طاهری‌نیا بیان کرد: در حیطه انتشار کتب تخصصی هم کتب تجلیات معنوی هنر، توسعه منابع انسانی و سلامت همگانی، منتشر شده است. همچنین هر سندی در مورد تربیت معلم، که از سال 1297 تاکنون وجود داشته، در 5 جلد در آستانه انتشار است و یک دوره 31 جلدی تاریخ تربیت معلم در روزهای آینده رونمایی می‌شود؛ یعنی پیشینه تربیت معلم در هر استان در یک جلد منتشر می‌شود.

مراقب سرنوشت دروس معارف باشیم

حجت‌الاسلام والمسلمین محمود نوذری، ناظر محتوایی پروژه 5 کتاب، هم گفت: تألیف این کتب در راستای اجرای ماده 23 اساسنامه فرهنگیان است، یعنی تمامی برنامه‌های درسی باید مبتنی بر فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی باشد. در این دانشگاه 36 واحد در تعلیم و تربیت و معارف اسلامی وجود دارد که 19 واحد در حوزه تعلیم و تربیت و مابقی در حوزه معارف اسلامی است. رسالت دانشگاه فرهنگیان تولید دانشی است که به این امر کمک کند؛ تربیت معلمان کارآمد که ایمان در آنها شکل گرفته است و در این صورت خواهند توانست که بذر ایمان را در دل دانش‌آموزان بکارند.

نوذری بیان کرد: وقتی قرار شد که این پروژه به پژوهشگاه حوزه و دانشگاه واگذار شود، پژوهشکده تعلیم و تربیت اسلامی راه‌اندازی شد، ولی به دلیل مشکلات ساختاری تعطیل شد. ما برای تحقق تعلیم و تربیت دینی به چنین مرکزی نیاز داریم. چون دانشگاه فرهنگیان در تولید محتوا موظف بود که دروس را برای دانشجویان اجرا کند، محتوای الکترونیکی و کتابچه راهنمای اساتید منتشر و استادان آموزش داده شدند. هشت کتاب در دست تألیف قرار گرفت که امروز 5 کتاب رونمایی می‌شود. همچنین آموزش استادان در 5 دوره صورت گرفت و کتابخانه تعلیم و تربیت اسلامی هم راه‌اندازی شد.

وی در پایان ابراز امیدواری کرد درس‌های مصوب به دروس شب امتحان ختم نشود و به سرنوشت دروس معارف در دانشگاه‌ها دچار نشود، زیرا فلسفه وجودی این واحدها زیر سؤال خواهد رفت و تأکید کرد: حتی اگر کتب خوبی تهیه شود و معلمان خوبی پرورش یابند، تجربه تأسیس مدارس در صد سال اخیر و آموزش واحدهای تعلیم و تربیت نشان داده که این امر به تنهایی منجر به تربیت ایمانی نمی‌شود. ما روش‌های تربیت ایمان را در 120 منبع بین‌المللی و در نظریات غربی بررسی کرده‌ایم و 16 برنامه و اقدام اجرایی نوشته‌ایم تا طی ده سال به سوی وضع مطلوب پیش برویم.