راهکار‌های برون‌رفت حوزه از وضع کنونی؛ تحول یا کاهش سطح انتظارات

به گزارش ایکنا، نشست «آسیب‌شناسی عملکرد روحانیت در تداوم انقلاب اسلامی» شامگاه دوشنبه‌، 20 بهمن از سوی مؤسسه فقاهت و با حضور سهیل اسعد، مبلغ بین‌المللی و حجت‌الاسلام والمسلمین محمدتقی اکبرنژاد، تولیت مؤسسه فقاهت و حجت‌الاسلام والمسلمین یحیی جهانگیری مبلغ عرصه بین‌الملل برگزار شد.

حجت‌الاسلام والمسلمین محمدتقی اکبرنژاد، استاد حوزه در سخنانی در این نشست، گفت: عملکرد روحانیت در این 42 سال عملکرد مقبولی نبوده و اگر به مردم ایران مراجعه کنیم و قضاوت میدانی آنها را بپرسیم از عملکرد روحانیت ناراضی هستند، این عملکرد از سنخ آمار علمی نیست که در کتابخانه و پژوهش نظری ارائه شود بلکه عملکرد ما مانند عملکرد رئیس‌جمهور است که در زندگی عینی مردم مؤثر و قابل مشاهده است.

وی افزود: در مورد نظریات فلسفی و اصولی نمی‌توانیم به نظر مردم رجوع کنیم ولی با نگاه به حوزه عینی زندگی مردم، خواهیم دید که از عملکرد روحانیت در این 42 سال راضی نیستند، بلکه برخی شاکی و بعضاً عصبانی هم هستند.

اکبرنژاد با تأکید بر جنس ارتباط روحانیت با انقلاب، تصریح کرد: انقلاب با شعار دین و عینیت‌بخشی به احکام دین ایجاد شد لذا بیشترین نهاد مرتبط با این مسئله روحانیت است زیرا غیر از حوزه هیچ سنخ دیگری عهده‌دار انقلاب بر مبنای احکام و آرمان‌های دین نبوده و نخواهد بود لذا گرچه اکثر مسئولان روحانی نیستند ولی تبعات مسئولیت مسئولان بر دوش روحانیت است و مردم می‌گویند شما تئوری‌پرداز و ایجادکننده و مادر انقلاب بودید.

استاد حوزه علمیه با بیان اینکه اولین مسئولیت روحانیت برای انقلاب، ریل‌گذاری بود و انقلاب آمد تا ریل‌گذاری جدید کند، اضافه کرد: اینکه ما در سخنرانی و منبر شعار بدهیم کفایت‌کننده نیست درست مانند رئیس جمهوری که هنوز در ابتدای کار است و شعار می‌دهد و ناموفقیت‌ها را بر سر رؤسای جمهور قبل می‌کوبد ولی بعد از چندسال، دیگر نمی‌تواند شعار بدهد و باید پاسخگو باشد؛ امروز سال 57 نیست که از آرمان‌ها و شعارها حرف بزنیم بلکه مردم می‌گویند 42 سال از انقلاب گذشته و زمان زیادی هم بوده است و باید جوابگو باشید.

وی افزود: ما نباید مانند سال 57 فریاد بکشیم و آرمان مطرح کنیم بلکه باید گزارش عملکرد بدهیم. ما همه قبول داریم که رسانه، اقتصاد، سیاست‌ورزی و فرهنگ ما اسلامی نشده است؛ معنای این حرف آن است که قطار انقلاب دچار رکود شده است. شما یک کشور سرمایه‌داری را در دنیا نشان دهید که بورس آن اینقدر تلاطم داشته باشد که مردم را به خاک سیاه بنشاند، بانک‌ها اینقدر سود بگیرند، بازار آن اینقدر متلاطم باشد. خودروسازان ما ماشین‌های نامرغوب تولید می‌کنند و آن وقت منت بر سر  مردم می‌گذارند که با قرعه‌کشی ماشین به مردم بدهند در حالی که در برخی کشورها بهترین ماشین‌ها تولید می‌شود و در عین حال دنبال جذب مشتری هستند.

اکبرنژاد با تأکید بر اینکه قطار اقتصاد و فرهنگ ما ایستاده است، تصریح کرد: دین اگر در هیچ حوزه‌ای حرف برای گفتن نداشته باشد حداقل در تربیت حرف برای گفتن دارد ولی چند درصد روان‌شناسان ما از آورده‌های دینی در کار خود بهره می‌برند؟

تربیت نیرو برای انقلاب به قدر کافی صورت نگرفت

وی با بیان اینکه کارکرد دیگر روحانیت این بود که باید نیرو برای انقلاب تربیت می‌کرد، اظهار کرد: حوزه برای اجرای تئوری‌های خود باید نیرو تربیت می‌کرد که این هم صورت نگرفته است. روحانیت و حوزه یا باید قدر و اندازه خود را توسعه دهد و یا انتظارات مردم از خود را کاهش دهد و گزینه سوم هم راه موجود است. به نظر بنده گزینه نخست گزینه مطلوب عمده افراد است؛ یعنی روحانیت بپذیرد که باید متحول شود و با سرعت زیاد تحول در حوزه ایجاد شود.

اکبرنژاد با بیان اینکه تحولات نسلی به سرعت و  شدید در حال انجام است، اضافه کرد: نباید تعارف کرده و از بیان حقیقت بترسیم. 40 سال از انقلاب گذشته و ما تازه از این بحث می‌کنیم که اسلام، نظام دارد یا ندارد و یا به تازگی پژوهشکده فقه معاصر تأسیس می‌کنیم آن هم با افراد تکراری که قصد تحول ندارند و تبدل ماهیت صورت نمی‌گیرد.

وی افزود: تازه بعد از 42 سال افتخار می‌کنیم که چند درس خارج روز در حال برگزاری است که عمدتاً تغییر ظواهر است یا بدون اینکه حقیقت اقتصاد خرد را فهمیده باشیم آن را اسلامی می‌کنیم و بعد از چهاردهه از پیروزی انقلاب، هنوز نظام مرجعیت ما تغییر نکرده است.

نقد نظام مرجعیت فعلی

وی با بیان اینکه هر کسی به تشخیص خود می‌تواند مدعی مرجعیت شده و دفتر بزند که مرجع است، افزود: حوزه نتوانسته هنوز در درون خود نظام و سازمانی برای مرجعیت ایجاد کند لذا دیگران برای حوزه تعیین تکلیف خواهند کرد کما اینکه روزی رضاخان برای حوزه ممتحن تعیین کرد تا سطح علمی طلاب و روحانیون را بسنجند.

اکبرنژاد با بیان اینکه بعد از چهاردهه حوزه به تحول آموزشی تن نداده است، تصریح کرد: ما یا باید انتظارات از حوزه را کم کنیم و یا قدر خودمان را توسعه دهیم؛ هنوز ما با وجود اینکه رهبر انقلاب فرزند حوزه و فردی دلسوز هستند، نتوانسته‌ایم نسبت خود را با حکومت تعیین کنیم. این تعداد روحانی در حوزه درس می‌خوانند ولی در عمل نقشی در رفع مشکلات کشور مانند قانونگذاری و ... ندارند و چند فقیهی هم که در شورای نگهبان هستند با مشغولیت‌های متعدد چقدر می‌توانند فکر کنند.

تولیت مؤسسه فقاهت و تمدن‌سازی با بیان اینکه موقوفات حوزه بیش از موقوفات امام رضا(ع) است ولی نتوانسته‌ایم آنها را احیا کنیم، اظهار کرد: حوزه فضایی بسته دارد و اجازه تغییر نمی‌دهد و اگر حوزه به هر دلیل نمی‌تواند خود را متحول کند حداقل می‌تواند فریاد نزند و ادعای حداکثری نداشته باشد و سطح انتظارات را کاهش دهد.  خدا می‌داند دل من با گزینه اول است ولی وقتی بزرگان حوزه به تحول تن نمی‌دهند و حتی در سطح مرجعیت ما حاضر نیستیم در مشکلات کلان به فتاوای واحد برسیم حداقل سطح انتظار مردم را از دین و روحانیت بالا نبریم.

اکبرنژاد بیان کرد: بدحجابی و بی‌حجابی معصیت است ولی ایستادن در برابر این معصیت 80 درصد کار فرهنگی می‌خواهد و 20 درصد روش‌های دیگر ولی ما با اینکه چهار دهه است تریبون و امکانات داریم کار چندانی نکرده‌ایم و گاهی می‌گوییم با قیمت خون ریختن هم که باشد باید حجاب وجود داشته باشد؛ این روش باعث نفرت و لجبازی می‌شود. ما از دهانمان نمی‌افتد که آقا اقتصاد اسلامی، اقتصاد اسلامی ولی معتقدم این تعبیر را از دهانمان بیندازیم. من با همه وجود به دین معتقدم و تنها راه نجات بشر را دین می‌دانم ولی متواضعانه بگوییم اسلام، اقتصاد دارد ولی ما فقط بخش حقوقی و فقهی آن را بلدیم.

2 راه برای برون رفت حوزه از وضع کنونی

استاد حوزه علمیه گفت: ما با هزار حیله شرعی رباخواری را به بانک‌ها و مردم یاد می‌دهیم لذا این می‌شود وضع اقتصاد ما لذا نخستین راهکار این است که روحانیت و حوزه باید متحول شود و اگر نخواست و یا نتوانست باید سطح انتظارات را کاهش دهد تا هر مشکلی در کشور ایجاد می‌شود یقه روحانیت و دین را نگیرند و اگر این دو مسئله رخ ندهد نه تنها روحانیت بلکه دین‌گریزی هم ایجاد خواهد شد و اتحاد ملی بهم می‌خورد.

وی تأکید کرد: ما در موقعیت خطرناکی قرار داریم، من دنبال سیاه‌نمایی نیستم و نباید شعاری برخورد کنیم ولی واقعیات را که می‌شماریم سیاه است و راهکار یکی از این دو هست.