صفارزاده فروغی برتر در شعر و دین‌مداری انقلابی بود
بیست و هفتم آبان، سالروز تولد طاهره صفارزاده، شاعر، نویسنده، محقق و تنها مترجم زن قرآن است. وی در عین تسلط بر زبان و ادبیات، بسیار فروتن و بی‌ادعا بود. اهالی ادب نظرات مختلفی درباره این مترجم و اندیشمند ایرانی داده‌اند.
بیست و هفتم آبان، سالروز تولد طاهره صفارزاده، شاعر، نویسنده، محقق و مترجم قرآن است. شاعر و مترجمی اندیشه‌محور و نوگرا که در ترجمه قرآن با شیوه‌های علمی نوین گام جدیدی برداشته و می‌تواند چراغ راه مترجمان دیگر باشد. گروه فرهنگی ایکنا در گزارش پیش رو به این شخصیت ادبی و علمی از نگاه دیگران پرداخته است.
سیدعلی موسوی گرمارودی، شاعر و مترجم نهج البلاغه
فروردین 1357 در مجله ادبی نگین مشغول فعالیت بودم که در آن زمان با نام صفارزاده آشنا شده و وی را فروغی برتر در شعر ایران دیدم. طاهره وجوه مختلفی داشت و وجه اول وی مترجمی قرآن کریم به سه زبان انگلیسی، فارسی و عربی است. صفارزاده برای رسیدن به زبان شعر ویژه امروز، بسیار و سخت کوشید. اگر قرار باشد در یک جمله شعر طاهره صفارزاده را تعریف کنیم باید بگوییم؛ طاهره شاعری معاصر است. نمانده است تا دچار رکود شود. راه شعر را تا چکادها پیموده و نه تنها به راه پیوسته، که خود در مقام راهبری است.
احمد تمیم‌داری، ادیب و زبان‌شناس
دکتر صفارزاده استاد زبان انگلیسی و تحصیل‌کرده امریکا بود. اما با وجود تحصیلاتی که در امریکا داشت، جاذبههای آنجا جذبش نکرد و همچنان کرمانی اصیل اهل عرفان و اهل قرآن بود. استاد معتقد بود که باید زبان انگلیسی را در راستای کسب دانش و انتقال علوم آموخت و اینکه ما در واقع نیاز داریم بفهمیم که مستشرقین و استادان خارجی، اسلام‌شناسان و ایران‌شناسان درباره ما چه گفته‌اند.
پروازهای ذهنی شاعر آنچنان است که تصورات بسیار دور را از نظر زمان و مکان به هم نزدیک می‌کند. از وطنش گرفته تا باختر و خاور. از سال‌های کودکی تا سال‌های رشد. اسامی شرقی و غربی و بومی و وطنی در شعر شاعر نشانه آن است که به چهره‌ها و شخصیت‌های اقوام توجه داشته و انتخاب هر نام در شعر شاعر بیان ملیت، بومیت، مذهب و بینش خاصی است. شاعر به دنبال درک و بیان تعبیر نوعی تفکر است که آزادی معنوی انسان را - دور از هر گونه اسارت مادی و طبیعی - تضمین کند. در شعر «سفر اول» در یکی از بندها گفته است؛ «در اتوبوس‌های نیویورک هرگز به انتها نمی‌رسیدیم.»
سیدعلی‌محمد رفیعی، نویسنده و منتقد
ترجمه قرآن یک اتفاق است. اگر به زبان فارسی باشد، یک اتفاق برای فارسی‌زبانان است و اگر به زبان انگلیسی باشد، یک اتفاق جهانی است. اگر مترجم زن باشد و بدانیم تاکنون هیچ زنی به زبان فارسی و نه به زبان انگلیسی ترجمه قرآن را به پایان نبرده است، باز چند اتفاق بزرگ خواهیم داشت. حتی اگر نداینم که این ترجمه برای خود حرف‌هایی تازه دارد و ترجمه‌های دیگر قرآن را به چالش می‌طلبد و حتی اگر نخواهیم افتخار کنیم که مترجم یک ایرانی است.
فاطمه راکعی، شاعر و پژوهشگر
عنوان شاعر انقلابی برازنده طاهره صفارزاده است، چرا که او عاشق مردم و کشورش بود و تمام ظرفیت‌های علمی و هنری‌اش را صرف انقلاب اسلامی کرد. صفارزاده به شکل ساده زندگی می‌کرد و حس رهایی داشت و به این دنیا دلبسته نبود. او نه تنها در شعر بلکه در تمامی حوزه‌ها از شخصیت‌های ممتاز انقلاب به شمار می‌رفت زیرا او شخصیتی هنری، علمی، فرهنگی و آموزشی و پژوهشی داشت. سنت‌شکنی در فرم و محتوا از ویژگی‌های شعری اوست. وی در سبک و زبان، صاحب سبک بود و از طنز و وارونگی زیادی در شعرش استفاده می‌کرد.
علیرضا قزوه، شاعر
صفارزاده معلم شعر و اعتراض انقلاب اسلامی است و حقش برای نوآوری و مدنظر داشتن اسلام و مسلمانی در شعر محفوظ است. وی اگر می‌خواست سکولار باشد و به شعر انقلاب و مسلمانی توجهی نداشته باشد، شاید امروز مشهورتر به نظر می‌رسید. او برای دین‌مداری‌اش بهای زیادی داد وگرنه در تفکر و اندیشه و زبان شعری دست کمی از فروغ فرخزاد نداشت و حتی در بسیاری موارد از او بالاتر بود. تسلط وی به زبان عربی و انگلیسی هم باعث شده بود اشعارش به زبان انگلیسی درست و محکم از آب درآید.
حکیمه دبیران، استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه خوارزمی
سعه وجودی شادروان طاهره صفارزاده، او را بانویی محترم، استادی متعهد، شاعری دردآشنا و قرآن‌پژوهی معتقد و متخلص به آداب اسلامی نشان می‌دهد.از بررسی احوال و آثار آن مرحوم، ارتقا به مدارج بالای علم و دین و روحیه نوع‌دوستی، اخلاقی و انقلابی مشاهده می‌شود. به ویژه پس از انقلاب اسلامی که در شعر و نثر و مجموعه آثار وی تحولی شگرف پدید آمد. این مترجم در ترجمه قرآن معتقد بود که نباید اسماء‌الله را در تمام آیات یکسان ترجمه کرد، بلکه ترجمه هر یک از این اسماء باید متناسب با مفاهیم آیاتشان انجام شود.
محسن دریابیگی، پژوهشگر فلسفه
ترجمه طاهره صفارزاده از نظر درصد بالای انسجام و شباهت متن مقصد به مبدأ در نحوه کاربست عوامل انسجام و انتقال مفاهیم موفق بوده است. البته جنبه تفسیری در ترجمه انگلیسی به مراتب کمتر از ترجمه فارسی اوست. ترجمه انگلیسی وی نسبت به ترجمه شاکر و آربری برتری دارد و در عین سادگی و روانی، از معادل‌های مصطلح در انگلیسی امروزی به خوبی استفاده کرده و ضمن رعایت ظرایف ادبی و بلاغی و پرهیز از واژه‌گزینی‌های عامیانه، با متن قرآن کریم مطابقت بیشتری دارد.
سیدعلی صالحی، شاعر، مترجم و نویسنده
طاهره شریف می‌گفت: «سید! رهای کن این امور دنیوی را. کانون را بگذار برای اهل کانون. تو فقط شعرت را دنبال کن!» هی... منِ نصیحت‌ناپذیر! آیا این زن بزرگ، مرا خواهد بخشید!؟ ناگهان بدون خداحافظی از او دور شدم. بی هیچ دلیل. خصلت بیهوده‌ای است این فرارهای بی‌هنگام و هزاره‌وار. به خودم قول دادم آن دنیا، اول کسی که به دیدارش خواهم رفت، طاهره باشد. یادت گرامی، خواهر خوب سال‌های بی‌پناهی من!
پی‌نوشت:
برگرفته از کتاب زندگینامه و خدمات علمی و فرهنگی مرحومه دکتر طاهره صفارزاده، انتشارات انجمن آثار و مفاخر فرهنگی
انتهای پیام
