چگونگی مدیریت ذهن در زمان بحران

روح‌الله عباسی، متخصص روانشناسی سلامت و مسئول کانون مشاوره و روانشناسی آستان رضوی بروجرد، در گفت‌وگو با ایکنا از لرستان، در رابطه با راهکارهای جلوگیری از ایجاد استرس و تشویش در خانواده‌ها و کودکان و نوجوانان در زمان‌های بحرانی، با اشاره به اینکه در شرایط اینچنینی مهمترین راهکار این است که خانواده‌ها از تکرار مکرر خبر جلوگیری کنند، اظهار کرد: از بازگو کردن اخبار و شاید تحلیل آن و اینکه هر فردی نظراتی می‌دهد، در محیط خانواده به ویژه در کنار کودکان و نوجوانان و حتی افراد سالخورده باید پیشگیری شود.

وی ادامه داد: همچنین یک سری افراد در جامعه هستند که آنها نیز ممکن است نظر و دیدگاهی داشته باشند که باید این افراد را به کودکان و بزرگسالان معرفی کرد که نظرات آنها غیرتخصصی بوده و ممکن است آسیب‌هایی همراه داشته باشد.

عباسی افزود: راهکار دیگر این است که از اخبار کنار بکشیم و برای کودکان سرگرمی‌هایی را در خانه به وجود بیاوریم، چراکه اکنون اخبارهای درست و غلط از فضای مجازی و تلویزیون در حال انتشار است بنابراین باید کودکان، نوجوانان و بزرگسالان را سرگرم و از این اخبار دور کنیم. می‌توانیم کودکان را به کارهایی مانند نقاشی و به صورت موقت بازی‌های رایانه‌ای سرگرم کنیم که می‌تواند کودکان و حتی نوجوانان را از این فضا کنار بکشد.

این متخصص روانشناسی سلامت با اشاره به اینکه یک سری تمرین‌ها وجود دارد که می‌توانیم به‌جای خواندن مکرر اخبار آنها را انجام دهیم، تصریح کرد: برای نمونه یک تمرین داریم تحت عنوان ۹ ثانیه‌ای یعنی 9 ثانیه چشم‌ها بسته می‌شود، 9 ثانیه بدن و ماهیچه و عضله‌های بدن ریلکس می‌شود و 9 ثانیه تنفس عمیق دم و بازدم داشته باشیم و 9 ثانیه دیگر شل‌سازی تمام عضلات بدن است که در طول روز و در جاهای مختلف می‌توانیم از این تکنیک استفاده کنیم، به این شرط که تمرین شود و نگذاریم برای مواردی که بحران و خطر است.

وی ادامه داد: از دیگر راهکارها می‌توانیم اذعان کنیم که خود سیاستمداران بهتر می‌توانند نظر و راهکار بدهند و ما از نظر روانی و فکری مدیریت کنیم، مردم عادی که نمی‌توانیم جلوی پرتابه و شلیک دشمن را بگیریم ولی می‌توانیم مدیریت ذهن داشته باشیم که این راهکارهای ضمنی بوده یعنی باید آموزش بدهیم و گفته بشود تا به آن عمل شود.

عباسی بیان کرد: از دیگر موارد اینکه در زمان پرتاب‌ها و دیدن و شنیدن اخبار والدین از ترس هجمه‌ها واکنش خاصی نشان ندهند چون آن لحظه برای کودکان ماندگار است و حتی بعد از جنگ نیز این لحظات باقی می‌ماند، باید سعی کنیم با آرامش و صحبت در یک جای ایمن مستقر شویم.

مسئول کانون مشاوره و روانشناسی آستان رضوی بروجرد با اشاره به اینکه تفکیک‌سازی که کدام خبر دروغ و کدام خبر راست است به عهده والدین است و یاد دهیم که از یک نفر تبعیت شود، تصریح کرد: اینکه در زمانی که هیچ خبری نیست چون حوصله‌ها کم است، یاد بگیریم با آرامش و تن صدای آرام به دور از خشم صحبت کنیم، یک راهکار بسیار مهم است که ذهن عادت کرده و می‌تواند خودش را مهار کند. ابزار دیگر محبت کردن است که باعث ترشح هورمون‌هایی در بدن برای ایجاد آرامش در انسان می‌شود.

وی بیان کرد: از دیگر راهکارها این است که افراد به‌ویژه افراد متأهل رابطه عاطفی خود را باید محکم‌تر و قوی‌تر کنند، چون همین هرمون‌ها باعث می‌شود آرامش در کل بدن تزریق شود و این آرامش والدین معمولاً به دیگران منتقل می‌شود.

عباسی افزود: به کسانی که وسواس دارند آموزش دهیم که دنبال خبر نباشند، یک سری اخبار کلی را لازم است که بدانیم اما تفسیر و تحلیل خبر و زوم شدن روی آنها درست نیست، چیزی که در جنگ مردم را اذیت می‌کند و از ترکش بمب، تیر و خمپاره بیشتر اثر دارد همین حالت برزخ بودن است که نمی‌دانی چه اتفاقی می‌افتد، این حالت برزخ بودن با آنالیز خبرها بیشتر ملتهب می‌شود.

این متخصص روانشناسی سلامت ادامه داد: در جنگ ایران و عراق فضای مجازی نداشتیم و شاید همین امر باعث آرامش بیشتر مردم شده بود، چون رسانه ما برای دریافت اخبار تلویزیون بود که هر چند ساعت خبررسانی انجام می‌شد و در عین حال خبرها آنالیز نمی‌شد.

وی تأکید کرد: باید یاد بگیریم هر چیزی را نباید به خورد ذهن بدهیم و این موضوع را باید به افراد خانواده آموزش دهیم، اکنون بین گزینه‌ها گیر کردیم و باید گزینه عالی‌تر انتخاب شود. همه اینها باعث می‌شود حال ما بهتر و خوب‌تر شود.

عباسی بیان کرد: با حالت‌های طنزگونه می‌توانیم مسائل را به کودکان آموزش دهیم، موضوع ما صرفاً فقط آگاهی دادن نیست، رادیو و تلویزیون به ما آگاهی می‌دهد اما همراه با اضطراب و دلهره و این هنر و خلاقیت ماست که بتوانیم این آگاهی‌ها را خرد کرده و با عدم تکرار و عدم مکرر گویی آگاهی همراه با آرامش را داشته باشیم. 

مسئول کانون مشاوره و روانشناسی آستان رضوی بروجرد تأکید کرد: در شرایط کنونی باید اضطراب را مدیریت کنیم، چون زمان درمان نیست، می‌خواهیم به بهترین نحو مدیریت ذهن داشته باشیم و بدانیم که ذهن را چگونه مدیریت کنیم که تمام خانواده‌ها باید این نوع مدیریت را رعایت کنند.