ذات انسان با اسماء الهی بیگانه نیست

به گزارش ایکنا از قزوین، مسعود جان‌بزرگی، استاد روانشناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، در وبینار تحلیل روانشناختی دعای مجیر که شب گذشته، بیست‌وچهارم فروردین‌ ماه به همت گروه درمان چندبعدی معنوی خداسو از مرکز خدمات مشاوره و روانشناسی طلیعه سلامت برگزار شد، ضمن عرض تسلیت ایام شهادت امام علی (ع) گفت: امیدوارم که خداوند ‌ شناخت ائمه اطهار، دوست داشتن و پیروی از آن‌ها را به ما عطا کند.

وی با بیان اینکه امیدوارم شیعیان امام علی (ع) از شب‌های قدر نهایت بهره را برده باشند، افزود: در چند جلسه متوالی در خصوص تأثیر دنیای باطن بر ظاهر، اصالت دنیای باطن و خطاهای ادراکی که ممکن است انسان دچار آن شود و زمینه را برای آسیب رساندن به خود فراهم کند صحبت کرده‌ایم.

استاد روانشناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه بیان کرد: به نظر می‌رسد دعای مجیر با اسماء الهی، نظم و ساختاری که دارد، قدم به قدم ما را با وادی سلامت و تعالی آشنا می‌کند و هر قدمش حال انسان را بهتر می‌کند.

وی اظهار کرد: کنار هر کدام از این اسماء الهی که قرار می‌گیریم انرژی مثبت و حال خوبی از آن دریافت می‌کنیم و آن حال، حالتی است که نسبت به آن میل باطنی داریم. چراکه از خواص دعای مجیر اینگونه ذکر شده که غم را از دل می‌برد و اگر ارتباط خوب با این اسماء الهی برقرار کنیم، می‌توانیم از خواص آن بهره‌مند شویم.

بیشتر بخوانید:

• تجلی خداوند در شب‌ قدر با نام سلام
• «میل به کمال» با «تنفر از نقص» معنا پیدا می‌کند
• اسمای الهی معنای اصلی عالم هستند
• سرزنش، باطن انسان را آشفته می‌کند

جان‌بزرگی ادامه داد: همانطور که می‌دانید یک شبکه مفهومی بین اسماء الهی در دعای مجیر وجود دارد و به نظر می‌رسد که ارتباط با الله از طریق رحمان که معادل یکدیگر هستند وجود دارد که این ارتباط در قرآن نیز به وفور اشاره شده است. اگر ارتباط الله و رحمان، در ذات آدمی نهادینه شود، حال درونی ما به سمت رحمانیت، بخشندگی و رحیمی سوق پیدا می‌کند. اگر بخواهیم موضوع را بیشتر باز کنیم باید بگوییم که اسم رحیم و کریم ما را با فراروی آشنا می‌کند در نتیجه خواهیم دید که این‌ها در حین تمایزیافتگی ارتباطی با یکدیگر دارند. یعنی من نمی‌توانم به ویژگی‌هایی همچون کریم، رحیم، رحمان که در اسماء الهی وجود دارد، تحقق ببخشم، اما این تحقق بخشی زمانی ممکن است که به آن از نظر ذاتی نزدیک شوم.

وی تصریح کرد: در دعای مجیر وارد وادی سلام و قدوس شدیم که مرتبط با ثبات ادراک است و به تبع ثبات ادراک موضوعی است که قرار است به آن بپردازیم. پیش از این در خصوص دنیای ظاهر و باطن صحبت کرده‌ایم و مسائلی که روی آن تأکید کردیم این بود که ادراک در دنیای ظاهر قابل تغییر و بی‌ثبات است؛ اما در دنیای باطن ثبات پیدا می‌کند. البته این ثبات بدان معنا نیست که ما اگر بخواهیم اثر یک عمل ظاهر را از بین ببریم؛ نتوانیم این کار را بکنیم، چون اگر این چنین باشد ما دچار سرنوشت به شدت منفی خواهیم شد و امکان بازگشت از آن وجود ندارد.

ماهیت دنیای ظاهری ثبات ندارد

این روانشناس و استاد دانشگاه افزود: وقتی صحبت از خطای ادراکی و آنچه قابل تغییر است به میان می‌آید، منظور آن است که ماهیت دنیای ظاهری ما به ثبات گرایش ندارد با ماهیت درونی ما که به ثبات گرایش دارد، دچار تناقض است یعنی فکر می‌کنیم آنچه از بیرون به در دنیای باطن مان سفر کرده و به درون ما استقرار پیدا کرده؛ هرچند که با فطرت ما ناسازگار است؛ می‌تواند ثبات پیدا کند در حالی‌که این چنین نیست.

وی ادامه داد: موضوع را با این مثال باز کنم که ما معتقدیم زخم شمشیر، به راحتی فراموش می‌شود اما زخم زبان به راحتی فراموش نمی‌شود. یعنی زخم‌هایی که در باطن ما به وجود می‌آید به دلیل محافظت‌هایی که از آن می‌کنیم به یک سری ویژگی‌ها و سازه‌های ثابت تبدیل می‌شوند.

جان‌بزرگی با اشاره به اینکه، علاوه بر این ویژگی‌ها و سازه‌های ثابت درونی، ما یک سری فطریات داریم که آن‌ها همیشه پاک هستند، تصریح کرد: این ویژگی‌ها مربوط به تمام انسان‌هاست و ربطی به مؤمن یا کافر بودن انسان‌ها ندارد. بنابراین با توجه به این موضوع، اسماء الهی در درون انسان وجود دارد و بیگانه با ذات او نیست. یعنی از زمان حافظه باستانی، انسان عاشق تقدس و پاکی است.

وی بیان کرد: بر اساس نظریه کارشناسان و اساتید بزرگ، برخی از روانشناسان گرایش تمایلات انسان را امری قدسی می‌دانند. یعنی بر اساس همین تمایلات و گرایشات تمام انسان‌ها پدر و مادر خود را موجوداتی مقدس می‌دانند و همچنین تمایل دارند که ازدواج‌شان به عنوان یک امر مقدس یک ازدواج پاک باشد.

استاد روانشناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه اظهار کرد: زمانی که در مسیر زندگی دچار آسیب می‌شویم، اگر فطرت خود را تقویت نکنیم به گناه که یک عمل خود تخریب‌گر است می‌افتیم؛ گاهی تمایل داریم در میان رنج‌ها و آسیب‌هایی که خورده‌ایم، معنای امور را تغییر دهیم و خود را با شرایط وفق دهیم و از فطرت ذاتی خود دور شویم. بنابراین برای رهایی از چنین معضلاتی برخی شب‌های الهی بر انسان مورد رحمت قرار گرفته و یکی از آن‌ها شب قدر است که باید به سرعت و جدیت تمام در آن به پاکسازی درونی برسیم.

اسماء الهی تنها یک اسم نیستند

وی ادامه داد: اسماء الهی تنها یک اسم نیستند بلکه یک برنامه و راه روشنی برای مسیر زندگی انسان‌ها هستند. زمانی که گناهان و کارهایی که با باطن ما سازگار نیست در درون خود حفظ کرده‌ایم، برنامه‌ریزی ذهن خود را تغییر داده‌ایم؛ باید بدانیم که ذهن و درون ما قابل برنامه‌ریزی است و اگر ذهن خود را بر پایه اسماء الهی که مبتنی بر تقدس و پاکی است؛ برنامه‌ریزی نکنیم، ذهنمان از بیرون برنامه‌ریزی می‌شود.

جان‌بزرگی بیان کرد: امنیت درونی ارتباط مستقیم با تقدس دارد و زمانی که انسان از تقدس دور می‌شود دیگر برای خود امن نیست. در دعای مجیر نیز به آن اشاره شده است (الملک القدوس السلام) زمانی شما می‌توانید مالک دارایی‌های خود باشید که پاک باشید و پاکی و تقدس رمز بقا است.

وی ادامه داد: بر اساس فرمایش خداوند در آیه ۳۴ سوره نمل می‌فرماید «قَالَتْ إِنَّ الْمُلُوكَ إِذَا دَخَلُوا قَرْيَةً أَفْسَدُوهَا وَجَعَلُوا أَعِزَّةَ أَهْلِهَا أَذِلَّةً وَكَذَلِكَ يَفْعَلُونَ»، یعنی پادشاهان وقتی وارد شهری می‌شوند آن شهر را ویران می‌کنند، ذات پاکی ندارند و یا کسانی که دیگران را خورد و ذلیل می‌کنند ظالم هستند و از رحمانیت، رحیم، کریم، سلام و قدوسیت به دور هستند.

جان‌بزرگی با اشاره به اینکه، وقتی می‌گوییم خداوند از هر عیب پاک است به این معنا است که او نه عیب‌جو است و نه به دنبال عیب است. یکی دیگر از ویژگی‌هایی که تقدس به انسان می‌بخشد این است که ما پاکی خود را منتشر می‌کنیم. زمانی که انسان تمرین تقدس می‌کند، به این معناست که نباید عیب‌جویی کند. عیب‌جویی و عیب‌گویی امری ناپسند است که با توسل به شب‌ قدر می‌توانیم صبر خود را افزایش و نظام ادراکی خود را از عیب‌های خود نجات دهیم.

وی با بیان سُبْحَانَکَ یَا قُدُّوسُ تَعَالَیْتَ یَا سَلاَمُ أَجِرْنَا مِنَ النَّارِ، افزود: از خداوند می‌خواهیم که ما را برای تغییر ثبات ادراکی ظاهر کمک و یاری رساند و خداوند بارها به ما التماس کرده است که به سمت من بیایید و مطرح کرده که اگر می‌خواهید استجابت و دعوت کنم شما را، استجابت کنید من‌ را. شب قدر به خصوص شب بیست‌و‌سوم ماه مبارک رمضان فرصت مناسبی برای ثبات ادراکی است و نباید فراموش کنیم، کسی دارد از ما دعوت می‌کند که همه خوبی‌ها را برای ما می‌خواهد.

وی خاطرنشان کرد: خداوند دائما به انسان پیام سلامتی می‌دهد. اگر بخواهیم دعای شب بیست‌وسوم ماه مبارک رمضان را مرور کنیم، خواهیم دید که در دعا آمده است: يَا رَبَّ لَيْلَةِ الْقَدْرِ وَ جَاعِلَهَا خَيْراً مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ وَ رَبَّ اللَّيْلِ وَ النَّهَارِ وَ الْجِبَالِ وَ الْبِحَارِ وَ الظُّلَمِ وَ الْأَنْوَارِ وَ الْأَرْضِ وَ السَّمَاءِ. يَا بَارِئُ يَا مُصَوِّرُ يَا حَنَّانُ يَا مَنَّانُ يَا اللَّهُ يَا رَحْمَانُ يَا اللَّهُ يَا قَيُّومُ يَا اللَّهُ يَا بَدِيعُ يَا اللَّهُ يَا اللَّهُ يَا اللَّهُ‏ لَكَ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَى وَ الْأَمْثَالُ الْعُلْيَا وَ الْكِبْرِيَاءُ وَ الْآلاَءُأَسْأَلُكَ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَجْعَلَ اسْمِي فِي هَذِهِ اللَّيْلَةِ فِي السُّعَدَاءِ وَ رُوحِي مَعَ الشُّهَدَاءِ وَ إِحْسَانِي فِي عِلِّيِّينَ وَ إِسَاءَتِي مَغْفُورَةً وَ أَنْ تَهَبَ لِي يَقِيناً تُبَاشِرُ بِهِ قَلْبِي وَ إِيمَاناً يُذْهِبُ الشَّكَّ عَنِّي وَ تُرْضِيَنِي بِمَا قَسَمْتَ لِي‏ وَ آتِنَا فِي الدُّنْيَا حَسَنَةً وَ فِي الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنَا عَذَابَ النَّارِ الْحَرِيقِ‏ وَ ارْزُقْنِي فِيهَا ذِكْرَكَ وَ شُكْرَكَ وَ الرَّغْبَةَ إِلَيْكَ‏ وَ الْإِنَابَةَ وَ التَّوْبَةَ وَ التَّوْفِيقَ لِمَا وَفَّقْتَ لَهُ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّدٍ عَلَيْهِمُ السَّلاَمُ‏، دعا ما را با اسماء حسنی و الهی و به وعده استجابت کردن خداوند و استجابت شدن جذب می‌کند.

جان‌بزرگی با اشاره به خواص دعای بیست‌وسوم ماه مبارک رمضان بیان کرد: این دعا تنها مختص به شب بیست‌وسوم ماه مبارک رمضان نیست و باید در همه روزها به آن توجه داشت.  اگر من این یقین را داشته باشم که آنچه در درون من وجود دارد عفونی است و باید آن را بیرون بریزم، یک مرحله جلو رفته‌ایم.

وی یادآور شد: مسلمانان از یک امتیاز ویژه‌ به واسطه پیامبر اعظم(ص) برخوردار هستند که در روز قیامت، سایر اقشار انگشت حسرت به دهان می‌گذارند که ای کاش به واسطه پیامبر می‌توانستیم درک بهتری از پروردگار داشته باشیم.

این استاد روانشناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه  در پایان گفت: کسانی که در ماه مبارک رمضان از درک کافی برخوردار بودند، گام مثبتی به سمت تقدس برداشته‌اند. آنچه ما را به سمت رشد سوق می‌دهد دارایی انسان است و خداوند هرآنچه باعث رحمت انسانی شده در شب قدر فرستاده است که امیدوارم همه از آن فیض برده باشند.