امامی که در فرو خوردن خشم یگانه دوران بود

به گزارش ایکنا از لرستان، امام موسی بن جعفر(ع) در هفتم صفر سال 128 هجری قمری در «ابوا» محلی بین مکه و مدینه به دنیا آمد، کنیه امام هفتم(ع) «ابوالحسن» یا «ابوالحسن اول» است و به «ابو ابراهیم» نیز شهره بوده که البته کنیه مشهور، همان «ابوالحسن» است.امام کاظم(ع) را به‌دلیل راز و نیاز با معبود بی‌نیاز، عبادت فراوان و به‌ویژه شب زنده ‌داری بسیار، عبد صالح لقب نهادند و از القاب دیگر امام هفتم(ع) می‌توان به نفس زکیّه، وَفیّ، زَین المُتهَجِّدین، أمین، صابر و زاهر اشاره نمود. (تذکرة الخواص، ج2 ص459).

مشهورترین لقب امام هفتم(ع)، کاظم است؛ امام(ع) در فروخوردن خشم، حلم، بردباری و تحمل سختی‌های روزگار و شکیبایی بر دشواری‌ها و آزارهای دشمنان، یگانه دوران بوده و از میان ویژگی‌های نیک و سجاهای اخلاقی و صفات آراسته‌اش، حلم، بردباری و فروخوردن خشم، تجلی بیشتری یافته و امام هفتم(ع) با عنوان کاظم مشهور شده است.

پدرش امام ششم حضرت صادق آل محمد(ص) و مادر بزرگوارش بانویی اندلسیة (یا مغربیه) به نام حمیده بوده است و مادر امام کاظم(ع) بانویی برجسته و پاک نهاد بوده که فرزندی خجسته از او متولد شد که بسی فخر و شرافت است. در روایتی از امام صادق(ع) آمده است که همسرش حمیده را از هر گونه آلودگی و رجس پاک و پاکیزه توصیف فرموده است. (سفینة البحار، ج2 ص342).

امام هفتم حضرت کاظم(ع) را «باب الحوائج» نیز نامیده‌اند که از پرآوازه‌ترین القاب آن امام همام(ع) به شمار می‌رود و درباره علت نامیده شدن حضرت موسی بن جعفر(ع) به باب الحوائج، نقل است زنی را دیدند که در بغداد می‌دود و بسیار مضطرب است؛ چرا که پسر آن زن را گرفته و در بند کرده بودند، به او گفتند: به کجا می‌روی، پاسخ داد: نزد موسی بن جعفر(ع) [و به مضجع نورانی امام«ع» پناه می‌آورم].

یکی از برجستگی‌های زندگی امام موسی‌کاظم(ع) عبادت آن حضرت است، امام کاظم(ع) سال‌ها در زندان برای انس بیشتر با خدا استفاده کرد و عبادت آن حضرت در کنج زندان بی‌نظیر است و هر کس عبادت امام کاظم(ع) را می‌دید دگرگون می‌شد و همین امر سبب محبوبیت آن حضرت می‌شد.

امام موسی کاظم(ع) با شهادت مظلومانه پدر بزرگوارشان در 20 سالگی، رسالت و مسئولیت سنگین امامت را بر عهده گرفتند و به مدت 35 سال جامعه اسلامی را هدایت کردند.

امام کاظم(ع) با شیوه‌های مختلف تربیتی، عملی، مناظره‌های سیاسی و مبارزه بی‌امان با غاصبان خلافت و تربیت شاگردان بسیاری، مبانی راه حق و حقیقت را برای همگان آشکار ساختند. آن امام بزرگوار در برابر رفتار انتقام‌جویانه حاکمان عباسی برای تحکیم فرهنگ امت اسلامی روش مناسب و هماهنگ با اهداف رسالت را برگزیدند که یادآور ویژگی‌های اخلاقی پیامبر(ص) بود و جلوه‌هایی از خصلت‌ها و معیارهای رسول خدا(ص) را متبلور ساخت.

دوره امامت موسی بن جعفر(ع) با حکومت جور خلیفه‌های بنی‌عباس همچون منصور دوانیقی، مهدی عباسی، ‌هادی عباسی و هارون‌الرشید همزمان بود.این امام معصوم(ع) با وجود تمام محدودیت‌ها و ظلم‌های حاکمان همواره تلاش خویش را برای انجام دادن رسالت سنگین امامت و هدایت مسلمانان به کار می‌بست و با تربیت ‌افرادی شایسته و ورود آنها به دستگاه حکومتی، ‌از وجود آنان در پیشبرد منافع و هدف‌های جامعه مسلمانان بهره می‌جست.

محبوبیت و جایگاه خاص ایشان در میان مردم و اعتقاد آنها به شایستگی امام موسی کاظم(ع) برای نشستن بر مسند خلافت و امامت موجب شد تا خشم دستگاه حاکم بر انگیخته شود و مهدی خلیفه عباسی، ‌دستور داد تا امام(ع) را در بغداد دستگیر کنند، اما پس از خوابی که دید و به‌دلیل شخصیت امام(ع) با عذرخواهی موسی بن جعفر(ع) را آزاد کرد.بیشتر عمر امام موسی‌کاظم(ع) در تبعید و زندان گذشت و سالیان متمادی مورد آزار و اذیت دستگاه جور بنی‌عباس قرار گرفت.

شروع دوران امامت امام موسی کاظم(ع) مقارن با اعمال فشارهای سیاسی و اجتماعی بر خاندان اهل‌بیت(ع) از طرف حکومت عباسیان و همچنین ظهور فرقه‌های مذهبی در ابعاد گسترده بود، در چنین شرایطی و با وجود محدودیت‌های بسیار امام کاظم(ع) ناگزیر بودند که برای دستیابی به اهداف والایی که مدنظر داشتند به فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی روی آوردند اما در این میان شناخت روش‌های مورد استفاده توسط ایشان در مسیر این فعالیت‌ها، از اهمیت خاصی برخوردار است.

این امام همام اسوه صبر، استقامت، عبادت و اسوه ارزش‌های والای انسانی بودند و ایشان در ارزش‌هایی مانند عبادت، رسیدگی به فقرا و محرومین و حمایت از نیازمندان چنان موفق عمل کردند که در دستگاه حکومت نفوذی پیدا کرده تا حلال مشکلات مردم باشد و در مبارزه سیاسی نیز از این زندان به آن زندان اسوه صبر و استقامت است.

یکی از ابعاد درس‌آموز زندگی امام موسی بن جعفر(ع)، مبارزات آن حضرت با فساد و انحراف در جامعه اسلامی است.حضرت موسی بن جعفر (ع)، مظهر انسان کامل است و بر این اساس، صفات خاصی داشت که متمایز از سایر انسان‌ها بود. علم و تقوا و عبادات بسیار همراه با معرفت عمیق و سجایای اخلاقی فراوان از ویژگی‌های شخصیتی امام کاظم(ع) بود.

امام موسی کاظم(ع) بسیار به سراغ فقرا می‌رفت. شب‌ها در ظرفی پول و آرد و خرما می‌ریخت و به وسایلی به فقرای مدینه می‌رساند، در حالی‌که آن‌ها نمی‌دانستند از ناحیه چه کسی است. هیچ‌کس مثل او حافظ قرآن نبود، با آواز خوشی قرآن می‌خواند، قرآن خواندنش حزن و اندوه مطبوعی به دل می‌داد، شنوندگان از شنیدن قرآنش می‌گریستند، مردم مدینه به او لقب «زین‌المجتهدین» داده بودند. مردم مدینه روزی که از رفتن امام خود به عراق آگاه شدند، شور و ولوله و غوغایی عجیب کردند. آن روزها فقرای مدینه دانستند چه کسی شب‌ها و روزها برای دلجویی به خانه آن‌ها می‌آمده است.

امام موسی‌کاظم(ع) سرانجام با سنگینی غل و زنجیر و در غربت بدون حضور فرزندانشان امام رضا(ع) و حضرت فاطمه معصومه(س) به‌دست یک یهودی به نام سندی بن شاهک، در بیست و پنجم رجب سال 183هجری قمری در سن پنجاه و پنج سالگی با خرمای زهرآلوده به شهادت رسیدند و پیکر مطهرش پس از تحمل سال‌ها زندان به‌طور معجزه‌آسایی توسط فرزندش علی بن موسی‌الرضا(ع) غسل داده شد و در مقابر قریش در مدینه‌السلام ـ در حاشیه بغداد ـ مدفون گردید.