هنگام افطار چه دعاهایی بخوانیم

حجت‌الاسلام مهدی نظری، مدرس حوزه و دانشگاه، در گفت‌وگو با ایکنا از لرستان، با بیان اینکه افطار از جمله لحظات ارزشمندی است که بنده را به خدای خود متصل می‌کند، گفت: زبان دعا در این هنگام بسیار مهم است و ادعیه ائمه معصومین(ع) هر کدام نشان می‌دهد که لحظه افطار در ماه مبارک رمضان تا چه میزان ارزشمند و گران‌بهاست.

وی ادامه داد: در روایات بسیاری آمده است کـه دعای ما در هنگام افطار توسط خداوند متعال اجابت می‌شود همچنین همان‌طور که همه می‌دانیم از تمام بزرگان دین مبین اسلام چندین دعا وجود دارد که با خواندن آنها می‌توانیم با خدای خود صحبت کرده و خواسته‌ها و حوائج خود را با او مطرح کنیم.

این استاد حوزه و دانشگاه اضافه کرد: دعا‌های فراوانی برای لحظه افطار بیان شده است، امام موسی‎کاظم(ع) در این رابطه فرموده‌اند: هر کس دعای «اَللّهُمَّ لَکَ صُمْتُ وَعَلى رِزْقِکَ اَفْطَرْتُ وَعَلَیْکَ تَوَکَّلْت؛ خداوندا، تنها برای تو روزه داشتم و با روزی تو افطار کردم و بر تو توکل نمودم» را در هنگام افطار بخواند پاداش تمام کسانی‌که در آن روز، روزه بوده‌اند برای او نوشته می‌شود.

وی در رابطه دعای سفارش شده از سوی امام علی(ع) در هنگام افطار، بیان کرد: امام علی(ع) فرموده‌اند: هنگام افطار بخوانید: «بِسْمِ اللّهِ اَللّهُمَّ لَکَ صُمْنا وَعَلى رِزْقِکَ اَفْطَرْنا فَتَقَبَّلْ مِنّا اِنَّکَ اَنْتَ السَّمیعُ الْعَلیمُ؛ خداوندا، تنها برای تو روزه داشتم و با روزی تو افطار نمودم پس روزه من را بپذیر به راستی که تو شنوا و آگاهی».

نظری با اشاره به اینکه ماه رمضان و به‌ویژه لحظات افطار بهترین فرصت برای بهره‌مندی از برکات این ماه است، تصریح کرد: در کتاب علمای شیعه به نقل از پیامبر اکرم(ص) آمده است که خواندن این دعا هنگام افطار  باعث پاک شدن گناهان می‌شود: «یَا عَظِیمُ یَا عَظِیمُ أَنْتَ إِلَهِی لَا إِلَهَ لِی غَیْرُکَ اغْفِرْ لِیَ الذَّنْبَ الْعَظِیمَ إِنَّهُ لَا یَغْفِرُ الذَّنْبَ الْعَظِیمَ إِلَّا الْعَظِیمُ؛ ای بزرگ، ای بزرگ، تو معبود منی و من به جز تو معبودی ندارم، گناه بزرگ مرا بیامرز، به راستی که جز بزرگ نمی‌تواند گناه بزرگ را ببخشاید».

این مدرس حوزه و دانشگاه گفت: همچنین دعایی دیگر از امام رضا(ع) به هنگام افطار سفارش شده است که در آن آمده است: «اللّهم لکَ صُمنا بتوفیقک وعلی رِزقکَ اَفطَرنا بِاَمرک، فَتقبّلهُ مِنّا واغفر لنا، اِنّک اَنت الغَفورُ الرّحیم؛ خداوندا، با توفیق تو برایت روزه گرفتیم و با دستور تو با روزی‌ات افطار کردیم، پس آن‌را از ما بپذیر و ما را بیامرز، به راستی که تو خودت بسیار آمرزنده و بسیار مهربانی».

وی با اشاره به دعای هنگام خوردن لقمه اول افطار، بیان کرد: در روایات آمده است که هر روزه‌دار در زمان افطار یک دعای مستجاب دارد لذا در هنگام خوردن نخستین لقمه افطار بگوید: «بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمـنِ الرّحَیمِ یا واسِعَ الْمَغْفِرَةِ اِغْفِرْلى؛ به نام خدا که رحمتش بسیار و مهربانی‎اش همیشگی است، ای گسترده آمرزش، مرا بیامرز».

این کارشناس مذهبی در رابطه با مشهور‌ترین دعا به هنگام افطار، اظهار کرد: در حدیثی بیان شده امام صادق(ع) فرموده‌اند، پیامبر اکرم(ص) بعد از افطار این دعا را می‌خواندند: «اللَّهُمَّ لَکَ صُمْنَا وَ عَلَى رِزْقِکَ أَفْطَرْنَا فَتَقَبَّلْهُ مِنَّا ذَهَبَ الظَّمَأُ وَ ابْتَلَّتِ الْعُرُوقُ وَ بَقِیَ الْأَجْرُ؛ خدایا، فقط براى تو روزه داشتیم و با روزى تو افطار کردیم، پس روزه ما را بپذیر، گرسنگى سپرى شد و رگ‌ها ‌تر و نمدار شدند و پاداش باقى ماند».

این مدرس حوزه و دانشگاه ادامه داد: دعایی دیگر نقل شده که امام جعفرصادق(ع) می‌فرمایند: «الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی أَعَانَنَا فَصُمْنَا وَ رَزَقَنَا فَأَفْطَرْنَا؛ ستایش خدا را که ما را یارى نمود و روزه گرفتیم و روزى داد و افطار کردیم»، «اللَّهُمَّ تَقَبَّلْهُ مِنَّا وَ أَعِنَّا عَلَیْهِ وَ سَلِّمْنَا فِیهِ وَ تَسَلَّمْهُ مِنَّا فِی یُسْرٍ مِنْکَ وَ عَافِیَةٍ؛ خدایا، روزه‌ ما را بپذیر و ما را بر محافظت از آن یارى کن ودر آن ماه رمضان سالم بدار و آن را با آسانى فراوانى روزى و عافیت از ما بگیر»، «الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی قَضَى عَنِّی یَوْمـاً مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ‏، ستایش خدا را که توفیق روزه داشتن یک روز از ماه رمضان را به من عنایت کرد».

وی شب‌های ماه رمضان را سرشار از ارزش معنوی دانست و تصریح کرد: لحظه به لحظه شب و روز‌های ماه مبارک رمضان پُر از اعمال عبادی و ادعیه مستحبی است کـه خواندن و به جا آوردن آنها فضیلت بسیاری بـه همراه دارد.

نظری افزود: از آنجا که لحظه افطار از معنوی‌ترین لحظه‌ها برای یک روزه‌دار است، بنابراین اعمال و اذکار مخصوص به خود را دارد، یکی از ادعیه زمان افطار دعایی است که امام جعفرصادق(ع) بر آن سفارش کرده‌اند که به «تواشیح اسماءالحسنی» معروف است و بر اسماء الهی تأکید دارد.

وی با اشاره به ارزش دعای قبل از افطار در ماه مبارک رمضان، گفت: دعا در هنگام افطار بسیار ارزشمند است و برکات فراوان دارد، اما دعایی نیز وجود دارد که از زبان جبرئیل بیان شده و پیامبراکرم(ص) آن را نقل کرده است، در فضیلت این دعا آمده است که هرکس این دعا را در زمان افطار بخواند گناه وی بخشیده، غم و غصه وی از بین برده، گرفتاری‌هایش را بر طرف، حاجات وی را برآورده کرده، وی را بـه مقصودش رسانیده، عمل وی را با عمل پیامبران و صدیقین بالا برده و در روز قیامت چهره او درخشان‌تر از ماه شب چهارده خواهد بود.

وی با اشاره به اینکه دعا موجب کمال انسان است، اظهار کرد: دعا خواندن برای رسیدن به کمالات است و برخلاف تصور عموم مردم که فکر می‌کنند هدف از خواندن دعا رسیدن به ثواب الهی است، مضامین ادعیه سراسر پُر از درس‌های اخلاق و حکمت است که توجه به آن معانی باعث کمال انسان می‌شود.

نظری گفت: اگر کسی با زبان عربی آشنا نیست به ترجمه ادعیه مراجعه و به مضامین و نکات آموزنده ادعیه توجه کند تا به برکت آن به کمالات والای انسانی برسد، امثال دعای کمیل و ابوحمزه ثمالی و... برای کمال یافتن ماست.

این مدرس حوزه و دانشگاه ادامه داد: اینکه در دعای ابوحمزه ثمالی امام سجاد(ع) می‌فرمایند: «خدایا آیا بدتر از من هم بنده‌ای داری؟» برای کمال است و درس مبارزه با غرور را به ما می‌دهد، جایی که امام معصوم چنین حرفی می‌زند دیگر تکلیف من و شما روشن است و جایی ندارد که ما به خاطر دو رکعت نافله و نماز شب دچار عجب و غرور بشویم.

وی با بیان اینکه امام سجاد(ع) دوباره در دعای ابوحمزه می‌فرماید: «خدایا اگر من با این حال بمیرم چه کنم؟ امروز داشتم فکر می‌کردم که خدایا اگر من امروز دست خالی بمیرم چه کنم؟ گفتم خدایا یک موقعی بمیرم که آماده باشم و الان آماده نیستم!»، گفت: آیت‌الله‌العظمی‌خوانساری(ره) با آن مقام و عظمت می‌فرمود: «از این دنیا می‌روم در حالی که دست خالی هستم!».

این مدرس حوزه و دانشگاه بیان کرد: گاهی اوقات انسان باید مستحبات را هم نوبر کند همانطوری که اگر میوه جدید به بازار می‌آید می‌خرید و نوبر می‌کنید گاهی اوقات نماز شب را هم نوبر کنید، دعای مجیر را هم نوبر کنید آدمی که اهل مستحبات نیست به درد نمی‌خورد اگر همیشه هم توفیق ندارید لااقل گاهی اوقات مستحبات را نوبر کنید.

وی با بیان اینکه انسان باید مسائل دین خود را بداند مخصوصاً طلبه که باید مشتش پُر باشد و بتواند جواب مسائل مردم را بدهد، گفت: می‌خوانیم؛ ای خدایی که سماجت و الحاح بندگان تو را باز نخواهد داشت، اگر همه عالم با خدا حرف بزنند؛ خدا را از دیگری غافل نمی‌کند و در آن واحد به همه بندگان توجه دارد؛ از تو می‌خواهیم که دعاهای من را مستجاب کنی.