چرا بانوان قرآنی نادیده گرفته می‌شوند
غصون مسلمی، تنها چهره قرآنی تجلیل شده در همایش تکریم از خادمان قرآن گفت: در ایران نگاه مسئولان قرآنی جنسیت‌زده و زن‌ستیزانه است. همچنین نوآوری‌های بانوان قرآنی به اسم آقایان نوشته می‌شود و نیز سهم چندانی برای تکریم شدن به عنوان خادم قرآنی ندارند.
غصون مسلمی، حافظ کل و داور مسابقات بین‌المللی قرآن است که در بیست‌وهفتمین دوره همایش ملی خادمان قرآن کریم از وی تجلیل شد. مسلمی کارشناس علوم قرآن و حدیث است و از جمله تألیفات وی در زمینه فعالیت‌های قرآنی می‌توان به «المصباح» و «تسنیم» اشاره کرد. کتاب نخست او دانشنامه حفظ قرآن و کتاب دومش مجموعه سؤالات تستی جزءبهجزء قرآن برای آمادگی آزمون حفاظ است.
از جمله سوابق حرفه‌ای این خادم قرآن می‌توان به این موارد اشاره کرد: تأسیس مؤسسه قرآنی تسنیم و مدیریت این مؤسسه؛ راه‌اندازی وبگاه قرآنی تسنیم؛ تدریس حفظ قرآن در فرهنگسرای قرآن، وزارت نفت، دانشکده علوم حدیث، دانشکده الهیات دانشگاه تهران، دانشگاه الزهرا(س) و دانشگاه علوم پزشکی و نیز سرپرستی هیئت داوران مسابقات قرآن سازمان اوقاف و امور خیریه و سایر سازمان‌ها.
به منظور آشنایی بیشتر با فعالیت‌های این چهره قرآنی با وی به گفت‌وگو پرداختیم. در این گفت‌وگو نخست از سوابق فعالیت‌های قرآنی مسلمی سخن به میان آمد و سپس به حفظ قرآن پرداخته و نیز تکریم از خادمان قرآن تحلیل شد. در این بخش دیدگاه‌های انتقادی مسلمی به نگاه جنسیت‌زده مسئولان و بی‌توجهی به بانوان قرآنی بازتاب یافته است. در ادامه مشروح این گفت‌وگو را می‌خوانید؛
ایکنا- از خود و سابقه فعالیت‌های قرآنی‌تان بگویید.
از سال 1373 حفظ قرآن را آغاز کردم و در مدت پنج سال حافظ کل شدم. از سال 1377 نیز داوری مسابقات کشوری اوقاف را آغاز کردم. در حال حاضر حدوداً 10 سال است که داور مسابقات بین‌المللی هستم. افزون بر این، از سال 1394 مؤسسه تسنیم را راه‌اندازی کردم، اما به دلیل شیوع کرونا، مؤسسه را تعطیل کردم و فعالیت‌های آموزشی را که به صورت حضوری انجام می‌شد به فضای مجازی و سایت انتقال دادم و اکنون این فعالیت‌ها در وبگاه قرآنی تسنیم انجام می‌شود و مخاطبانی از سراسر دنیا داریم.
ایکنا- در این وبگاه چه دانش‌هایی را آموزش می‌دهید؟
آموزش‌های ما مربوط به دانش‌های قرآنی مانند حفظ، قرائت، صوت و لحن، وقف و ابتدا و اختلاف قرائات و نیز در سطح فعالیت‌های حرفه‌ای است و مطالب تکراری نیست.
ایکنا- آیا از اساتید دیگر هم برای آموزش استفاده می‌کنید؟
بله، بهترین اساتید کشور در حوزه فعالیتشان با ما همکاری می‌کنند.
ایکنا- میزان استقبال از کلاس‌های شما چطور بوده است؟
چون طی بیست‌وپنج سالی که داور بوده‌ام برای داوری و آموزش به سراسر کشور دعوت می‌شدم، همیشه به من گفته می‌شد که ما استادی مانند شما را می‌خواهیم و به یک معنا اصلاً استاد نداریم. سپس دغدغه‌ام این بود که چه کاری می‌توانم انجام دهم تا چنین مخاطبانی را جذب کنم. کرونا به من فرصتی داد که این فضا را ایجاد و از سراسر دنیا مخاطبانی را جذب کنم و فعالیت قرآنی‌ام را به صورت بین‌المللی ادامه دهم.
ایکنا- چرا برای فعالیت در زمینه قرآن، حفظ را انتخاب کردید؟
من از دوره کودکی فعالیت‌های قرآنی خود را آغاز کردم و وقتی که در مدرسه و انجمن اسلامی هم حضور داشتم کار من قرآنی بود، اما شاهد بودم بانوانی که جذب قرائت می‌شوند، مواردی آنها را تهدید می‌کند. به بیان دیگر، احساس می‌کنم زن خواسته یا ناخواسته با ورود به این عرصه به یکسری از مسائل آلوده می‌شود.
ایکنا- از چه نظر این آلودگی‌ها او را تهدید می‌کند؟
مثلاً باید نزد یک استاد مرد تلاوت کند.
ایکنا- منظور شما این است که زنان با چنین محدودیت‌هایی مواجه هستند؟
خیر، به نظرم محدودیت نیست، بلکه احساس می‌کنم در این مسیر بی‌تقوایی‌هایی وجود دارد و آنچه برای یک زن و البته یک مسلمان واجب است، آموزش قرآن در حدی است که بتواند نمازش را صحیح بخواند و فراگیری مسائل دیگر زینت محسوب می‌شود. به بیان دیگر صوت و لحن و قرائت و مسائلی از این دست همه زینت هستند و برای یک زن فراگیری اینها واجب نیست، اما قرآن می‌گوید: «أَفَلَا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ» و به تدبر در قرآن ترغیب می‌کند و این عبارت دو بار در قرآن تکرار شده است. تدبر در قرآن فریضه هر مسلمانی است و در سایه حفظ قرآن حاصل می‌شود.
ایکنا- چرا این‌طور است؟
چون یک حافظ به قدری آیات را تکرار می‌کند که پس از مدتی ناخودآگاه به این سمت سوق داده می‌شود که مراد از عبارت‌هایی که مدام تکرار می‌کند چیست و قرار است قرآن چه چیزی بگوید. همین روند موجب می‌شود که حافظ قرآن به دنبال تفسیر و درک و فهم آیات برود؛ بنابراین با حفظ قرآن هم تدبر حاصل می‌شود و هم قرآن از مهجوریت درمی‌آید. بسیاری قاری هستند، اما معنای قرآن را نمی‌فهمند و فقط نغمات و الحان را فراگرفته‌اند و از تدبر در قرآن دور مانده‌اند که یک آفت محسوب می‌شود.
ایکنا- پیش از آنکه دوباره به بحث حفظ بازگردیم، سؤالی دارم. چطور می‌گویید که نسبت فراگیری تخصصی قرآن با زنان این است که اینها زینت است و لازم نیست که یک خانم صوت و لحن را فرا بگیرد، اما خودتان اینها را آموزش می‌دهید؟
پاسخ این است که چون یک استاد و داور بین‌المللی هستم، آموزش یکسری مسائل و علوم قرآنی برای من واجب است. همچنین یک وقت در مورد عموم صحبت می‌کنیم و وقتی مخاطب ما عموم هستند، می‌گوییم فراگیری قرآن تا حد فصاحت برای همه لازم و واجب است، چون باید نماز را درست خواند و نیاز به فصاحت وجود دارد. یعنی باید مخارج حروف درست باشد، اما من به عنوان یک استاد و داور بین‌المللی باید خیلی از چیزها را تخصصی یاد بگیرم و مواظب باشم که از حدود شرع و تقوا خارج نشوم.
ایکنا- یعنی می‌توان با ملاحظاتی وارد این فضا شد. درست است؟
بله، من در بهترین فضای کاری فعالیت می‌کنم. با این حال مفاسدی هم وجود دارد و نمی‌توانم آنها را برای عموم بگویم، اما باید برای شاگردانم توضیح بدهم که مواظب حد و حدود و خطوط قرمزشان باشند. حتی من به عنوان یک استاد اجازه بین‌المللی قرائت را از یکی از شیوخ مصری گرفته‌ام؛ یعنی کل قرآن را کلمه به کلمه نزد ایشان خوانده‌ام، اما بدون لحن و در حد دکلمه بود تا بتوانم استاد مجیز(فردی که اجازه صدور مجوز قرائت به دیگران را دارد) شوم، چون برای داور بین‌المللی شدن مجیز بودن هم لازم است و مانند این است که بگویید من برای اینکه پشت فرمان بنشینم، باید گواهینامه داشته باشم. برای داوری بین‌المللی قرآن هم فراگرفتن یکسری از علوم قرائات لازم است و من این اجازه را لازم داشتم و با رعایت حد و حدودها اجازه را از شیخ محمد فهمی عصفور دریافت کردم.
ایکنا- مجدداً به بحث حفظ قرآن بپردازیم. شما از فضای مجازی سخن به میان آوردید. این روزها فضای مجازی توسعه یافته است و بسیاری از افراد در آموزش حفظ قرآن داعیه‌دار هستند و در صفحات شخصی‌شان به ارائه نکاتی در این باره می‌پردازند. نظر شما چیست؟
این حرف شما درست است که هر کسی آمده و برای خودش فضایی درست کرده است و ادعا می‌کند که به صورت تخصصی و تضمینی کار حفظ قرآن را انجام می‌دهد، اما مخاطب باید به نام افراد توجه کند. کسانی که وارد سایتم می‌شوند به واسطه نام من است؛ یعنی وقتی من را دنبال می‌کنند مرا می‌شناسند. پس شنونده باید عاقل باشد. همان‌طور که شما در هر تخصصی به دنبال کسی می‌گردید که تخصصش عالی باشد و در آن فضا حرف اول را بزند، در مورد حفظ قرآن نیز به همین صورت است؛ بنابر این اگر کسی برای حفظ قرآن به دنبال متخصص می‌گردد، دنبال شخص هم هست؛ یعنی از شخص به حرفه پی می‌برد.
ایکنا- یعنی معتقدید که باید اول با یک شخصیت حرفه‌ای آشنا شد و سپس به دنبال آن شخص رفت و صرفاً اگر یک صفحه پیدا شود کفایت نمی‌کند. درست است؟
بله، چه‌‌بسا ممکن است برخی از محتواها از جاهای دیگر کپی شده باشند و باید به این مسئله هم توجه کرد.
ایکنا- به نظر شما می‌توان در زمینه حفظ قرآن به روش جامعی رسید؟ در بحث تلاوت عمدتاً مسیر آموزش روشن است، اما در حفظ اختلاف‌نظرهایی وجود دارد.
می‌توان به یک روش واحد رسید. زمانی که فعالیت حفظ قرآن را آغاز کردم، خدمت استاد پرهیزکار بودم و توصیه ایشان این بود که فقط در این زمینه فعالیت کنم و به شاخه‌های دیگر نپردازم و حتی وارد مفاهیم و تفسیر نشوم، زیرا به نتایج مطلوبی رسیده بودم. به جرئت می‌توانم بگویم که بیست سال پیش روشی را ارائه کردم که مشخص می‌کرد کسی که می‌خواهد قرآن را به صورت فشرده یا عادی حفظ کند، باید چه برنامه‌ای داشته باشد. کتابی را هم به نام «المصباح» چاپ کردم که دانشنامه حفظ قرآن است، اما چون زن هستم و حتی در فضای قرآنی بهای چندانی به زن داده نمی‌شود به این طرح اعتنایی نشد.
اگر کارهایی را که من انجام داده‌ام یک مرد انجام داده بود، از آقای پرهیزکار هم معروف‌تر شده بود، چون فعالیت من به مراتب بیشتر بوده است. من به روش واحدی رسیدم که بعد از ارائه آن، مسئولان چند نفر از آقایان را به کشور مصر فرستادند تا متوجه شوند که آموزش حفظ در این کشور چگونه است. توجه کنید که در کشور ما 85 درصد حافظان خانم هستند، اما خانمی به کشور مصر یا دیگر کشورها اعزام نشده است تا با روش‌های حفظ در کشورهای دیگر آشنا شود. پس از این اعزام‌ها به نتایج من رسیدند که باید طول مدت حفظ سه سال باشد. من برای این کار برنامه روزانه نوشته بودم. متأسفانه آقایان وقتی می‌بینند که یک خانم در کاری موفق می‌شود، سر او را گرم می‌کنند و روش او را می‌گیرند و ارائه می‌کنند. در حقیقت روش نوین یک خانم دزدیده می‌شود.
ایکنا- یعنی با یک فضای جنسیت‌زده مواجه هستیم؟
بله، صد درصد همین‌طور است. حتی در زمینه انتخاب خادمان قرآن نیز وضعیت همین‌گونه است.
ایکنا- به تکریم خادمان قرآن اشاره کردید که یکی از مهم‌ترین محورهای این گفت‌وگوست. این مراسم را چطور تحلیل می‌کنید؟
از میان دو هزار نامزد این مقام، دوازده نفر انتخاب شدند که از آن میان یک زن هست، اما چرا یک زن؟ در حوزه قرائت، پژوهش، حفظ و... بانوان بنامی داریم، اما در همین تجلیل در هر بخشی اسامی دو آقا را اعلام کردند و در کل اینها فقط یک زن برگزیده شد و وقتی که اساتید و همکاران آمدند تا به من تبریک بگویند، گفتند که این تیر غیب بود که به شما خورد، چون افراد بسیاری مانند من هستند. در بحث حفظ فعالیت‌های من روشن است و اگر بنا باشد خانمی را معرفی کنند، لطف می‌کنند و نام من را می‌برند، اما حق بقیه خانم‌ها ضایع شده است و چقدر می‌خواهیم عمر کنیم که سالی یک خانم معرفی شود؟ حق خانم‌ها ضایع می‌شود.
حداقل به تناسب درصدی که خانم‌ها به سمت قرآن اقبال دارند می‌توانند خادمان خانم را اعلام کنند. چرا باید تعداد آقایان بیشتر باشد؟ البته افتخار می‌کنم که در کنار کسانی قرار گرفتم که در مسیر قرآن مو سپید کرده‌اند، اما این رویه حق خانم‌ها نیست و باید بیشتر از این به خانم‌ها عنایت شود. در زمان ریاست‌جمهوری احمدی‌نژاد که قهرمان قرآنی را معرفی می‌کردند حضور داشتم و چهارده نفر معرفی شدند که یکی از آنها هم خانم نبود، من گفتم اگر به نیت چهارده معصوم هم می‌خواستید معرفی کنید، از این میان یک نفر که حضرت زهرا (س) بود و حداقل یک خانم را معرفی می‌کردید. برخی از همکاران من از دنیا رفته‌اند و عمر آنها کفاف نداد که به عنوان خادم قرآن معرفی شوند.
ایکنا- به نظر شما مشکل در کجاست که با چنین رویه‌ای مواجه هستیم؟
مشکل این است که در بخش اجرایی فقط آقایان هستند و خانم‌ها باید دستورات دیکته‌شده آنها را انجام دهند، در حالی که باید در هر بخش خانم‌ها حضور داشته باشند؛ یعنی در بخش‌های کلان و اجرایی و نیز در جاهایی که به عنوان یک شورای مشورتی برای انتخاب خادمان قرآنی هستند باید خانم‌ها حضور داشته باشند. 85 درصد حافظان قرآن خانم هستند. پس باید در هر بخشی حداقل یک خانم حضور داشته باشد.
در مناسبت‌های مختلفی از من تجلیل شده است و سپس به من گفته‌اند که افراد بسیاری تلاش کرده‌اند تا این اتفاق نیفتد، ولی خواست خدا بود که از تو تجلیل شد؛ یعنی همان تیر غیبی که به آن اشاره کردم. پس باید در عرصه تصمیم‌گیری تحول ایجاد شود. خانم‌ها باید در تصمیم‌گیری هم نقش اول را داشته باشند، همچنان که در آموزش نیز نقش اول را دارند. همچنین آقایانی که در حال حاضر بنام هستند، شغلی دارند و در کنار شغلشان استاد قرآن هستند، اما خانم‌ها چنین وضعیتی ندارند. از زمانی که چشم باز کردم، کار قرآنی می‌کنم؛ یعنی کار شبانه‌روزی من قرآن است.
ایکنا- اگر نکته‌ای باقی مانده است بفرمایید.
دولت از ما حمایت نمی‌کند، در حالی که باید برای اداره سایت هزینه کرد. یکی از لطف‌هایی که خبرگزاری قرآن می‌تواند به ما بکند این است که ما را معرفی کند تا مخاطبانمان بیشتر شوند و بتوانیم درآمدهای سایت و هزینه‌ها را پرداخت کنیم و دیگر به سمت خیرین نرویم. هزینه‌ها روزبه‌روز بالاتر می‌رود و نیاز است که با افزایش مخاطبان این هزینه‌ها جبران شود. در آموزش حفظ خردسال رتبه یک را داریم، اما به جای اینکه از ما حمایت کنند می‌گویند از نام و برند خودتان استفاده کنید و از خیرین پول بگیرید، اما به این صورت حمایتی محقق نمی‌شود. شاگردان هم وقتی ما را می‌بینند از آینده ناامید می‌شوند. اگر می‌خواهیم جامعه قرآنی داشته باشیم، باید به فعالان قرآنی بها داده شود و کسی که جایگاهی دارد تشویق شود تا انگیزه پیدا کند.
انتهای پیام
