کاهش آمار مخاطبان؛ زنگ هشدار برای تعطیلی مؤسسات قرآن

طی دهه‌های گذشته نهادهای تبلیغات اسلامی و فرهنگ و ارشاد اسلامی برای فعالان قرآنی که تمایل به فعالیت در حوزه آموزش قرآن را داشتند با طی مراحلی مجوز تأسیس مؤسسه قرآنی را صادر کردند و طی آن سال‌ها حمایت‌هایی نیز از مؤسسات قرآن انجام شد تا جایی ‎که شاهد رشد روزافزون مؤسسات قرآن در شهرها و استان‌ها بودیم.

متأسفانه در هشت سال اخیر حمایت‌های دولت از مؤسسات قرآن سیر نزولی داشت تا جایی‎ که حتی در بسیاری از مواقع این حمایت‌ها به صفر رسید و این در حالی بود که شیوع ویروس منحوس کرونا نیز ضربه کاری خود را به مؤسسات قرآن زد و فعالیت‌های آنها را تعطیل و راکد کرد.

در حال حاضر شاهد هستیم فعالیت بسیاری از مؤسسات قرآن به‎ویژه در شهرها و استان‌های محروم ضعیف شده و هر روز آمار مخاطبان این مؤسسات نیز رو به کاهش است و این نگرانی و دغدغه وجود دارد که روزی فرا برسد تعداد زیادی از مؤسسات قرآن تعطیل شوند که این یک زنگ خطر برای فعالیت‌های قرآنی است.

شیوع ویروس کرونا، فعالیت‌های مؤسسات قرآن را به شدت متأثر کرد و مدیران این مؤسسات که بخش زیادی از درآمدشان، از دریافت شهریه‌های ماهانه قرآن‌آموزان تأمین می‌شد، با آسیب جدی مواجه شدند و حتی از پرداخت اجاره‌بهای مکان‌های مؤسسه نیز باز ماندند و در حال حاضر برخی‌ از مدیران، مؤسسه را در منزل شخصی برپا کرده‌ و حتی هزینه‌های مؤسسه را از جیب خود پرداخت می‌کنند.

از نگاه مدیران مؤسسات قرآن دلایل کاهش و ریزش آمار مخاطبان مؤسسات به جذاب نبودن کلاس‎های قرآن، ناتوانی خانواده‌ها در پرداخت شهریه، وجود انواع سرگرمی‎ها، کلاس‎های هنری، تقویتی و فعالیت‌های فرعی غیر قرآنی، نقل و انتقال‌های مکرر مؤسسات قرآن، کمبود بودجه فعالیت‌های قرآنی، عدم حمایت متولیان از مؤسسات و فعالیت‌های قرآنی، کم‌رنگ بودن مشارکت خانواده‌ها و از این دست مشکلات برمی‎گردد.

روح‌الدین بلواسی، مدیرعامل اتحادیه مؤسسات فرهنگی ـ مردمی قرآن و عترت لرستان در گفت‌وگو با ایکنا از لرستان با اشاره به مشکلات مؤسسات قرآنی استان، کاهش آماری تعداد قرآن‌آموزان را از مشکلات اساسی این مؤسسات بیان کرد و گفت: مهمترین ضرورت مؤسسات قرآنی استان، آسیب‌شناسی علل مشکلات این مؤسسات و ارائه راهکار برای حل آنان است.

متولیان به تحلیل علل کاهش قرآن‌آموزان مؤسسات قرآن بپردازند

وی با بیان اینکه دستگاه‌هایی که مشخصاً متولی برنامه‌های قرآنی هستند باید به تحلیل و تبیین علل کاهش و تعطیلی مؤسسات قرآنی استان بپردازند، اضافه کرد: یکی دیگر از مشکلات مؤسسات قرآنی استان هزینه بالای رهن و اجاره‌بها است که این امر آزاردهنده است و موجب تعطیلی برخی از آنان شده است.

بلواسی با اشاره به اینکه برخی از مدیران مؤسسات تجهیزات و وسایل را در خانه نگهداری می‌کنند، تصریح کرد: تعطیلی مؤسسات قرآنی استان زنگ خطر جدی است؛ بعضی از مؤسسات درخواست‌هایی برای اخذ تسهیلات داده‌اند اما به‌دلیل عدم وجود اعتبار هنوز به نتیجه نرسیده است.

مدیرعامل اتحادیه مؤسسات قرآنی لرستان با اشاره به اینکه مشکلات مؤسسات قرآنی استان تنها به مشکلات مالی خلاصه نمی‌شود و نباید حتی پس‌ از دادن اعتبار مالی مؤسسات را رها کرد، ادامه داد: اگر ادارات فرهنگ و ارشاد اسلامی و تبلیغات اسلامی لرستان مجوز ایجاد مؤسسه قرآنی را صادر کرده‌اند پس پذیرفته‌اند که این مؤسسه و مدیر آن صلاحیت فعالیت دارند پس باید آنان را مورد حمایت مادی و هم معنوی قرار دهند.

وی با اشاره به اینکه متأسفانه بسیاری از والدین به آموزش قرآن به کودکان خود اهمیت چندانی نمی‌دهند، آموزش و پرورش را مهمترین نهاد مسئول در بحث آموزش نکات و آموزه‌های دینی دانست و ادامه داد: متأسفانه آموزش و پرورش فقط در یک بُعد آموزش می‌دهد که باعث گریز کودک از این مبحث می‌شود و همچنین نظارتی بر مدرک مربیان ندارد، این در حالی‌ است که مربی این دوره‌ها باید در گرایش علوم تربیتی و علوم قرآنی تحصیل کرده باشد که متأسفانه مربیانی با چنین تحصیلاتی در این اداره کم است.

ضعف مؤسسات قرآن در بخش تبلیغات و اطلاع‌رسانی

رباب محمدی، مدیرمسئول مؤسسه قرآن نور انقلاب خرم‎آباد نیز در گفت‌وگو با ایکنا، با اشاره به ریزش آمار قرآن‌آموزان مؤسسات قرآنی، مهمترین راهکار برای جذب مخاطب قرآنی را فرهنگ‌سازی در بین دانش‎آموزان دانست و افزود: در مؤسسات قرآنی ما مخاطبانی داریم که از بین بزرگسالان کم‌سواد و بی‌سواد هستند، اما باید بدانیم مدارس نقش مهمی دارند و باید روی جذب مخاطب قرآنی در بین کودکان، نوجوانان و جوانان به‌ویژه دانش‎آموزان کار شود.

وی با بیان اینکه وقتی فرزندان خود را از سنین خردسالی و کودکی با قرآن آشنا کنیم آنها در یادگیری قرآن موفق‌تر خواهند بود، اضافه کرد: جلسات قرآنی زیادی در سطح شهرها برگزار می‏‎شود، اما باید بدانیم این جلسات خروجی چندانی نخواهد داشت چون مخاطبان آنان اکثراً بزرگسال و میانسال هستند و باید روی جذب نسل کودک، نوجوان و جوانان تلاش و برنامه‌ریزی کنیم.

محمدی به ضعف مؤسسات قرآن در بخش تبلیغات و اطلاع‌رسانی اشاره کرد و گفت: برای اینکه بتوانیم در جذب مخاطب قرآنی موفق عمل کنیم نیاز است تبلیغات و اطلاع‌‌رسانی ما قوی باشد ولی متأسفانه قادر به تأمین هزینه‌های هنگفت تبلیغات نیستیم چراکه تهیه یک بنر برای ما چندین میلیون تومان هزینه در بردارد و مؤسسات قرآنی در تأمین چنین هزینه‌هایی ناتوان هستند.

قرآن‌موزان قادر به پرداخت شهریه نیستند

مهتاب سیاه‌تیری، مدیرمسئول مؤسسه قرآن نورالثقلین الیگودرز نیز در گفت‌وگو با ایکنا، با بیان اینکه شیوع کروناویروس طی دو سال اخیر کاهش آمار قرآن‌آموزان این مؤسسه قرآنی را به‌دنبال داشته است، اظهار کرد: متأسفانه طی سال‌های اخیر هیچ‌گونه حمایت مالی از مؤسسات قرآنی صورت نگرفت و در حال حاضر بسیاری از مؤسسات قرآن در لرستان به‌دلیل ناتوانی در پرداخت اجاره و رهن تعطیل و یا فعالیت‌شان راکد است تا جایی‌‌ که ما حتی تمایلی به تمدید کردن مجوز فعالیت مؤسسه نداریم.

وی با بیان اینکه اداره کردن مؤسسه قرآنی با دست خالی کار بسیار سختی است و در اغلب موارد برای تأمین اجاره و حق‌الزحمه مربیان با مشکل مواجه هستیم، اضافه کرد: با توجه به اینکه مؤسسه قرآنی نورالثقلین در منطقه محرومی قرار دارد و قرآن‌موزان قادر به پرداخت شهریه نیستند برای تأمین مخارج و هزینه‌های مؤسسه مجبور هستیم ختم قرآن بگیریم به این وسیله درآمدی برای مؤسسه کسب کنیم.

مدیرمسئول مؤسسه قرآن نورالثقلین الیگودرز اضافه کرد: متأسفانه به‌دلیل مشکلات مالی شعبات این مؤسسه قرآن نیز در حال تعطیل شدن هستند و تاکنون یک شعبه را تعطیل کرده‌ایم، چراکه برای تأمین هزینه‌های مربوط به پول آب، برق، تلفن و گاز شعبات مؤسسه با مشکل جدی مواجه هستیم و علاوه‌بر این قرآن‌آموزان هم برای شرکت در کلاس قرآن تمایلی به پرداخت شهریه ندارند و این باعث شده مدیران مؤسسات قرآنی با کوهی از مشکلات دست و پنجه نرم کنند.

جذابیت کلاس‎های قرآن پایین است

ناهید شعبان، مدیرمسئول مؤسسه قرآن طه بروجرد نیز به خبرنگار ایکنا گفت: برای جذب مخاطبان قرآنی نیاز است تدابیر لازم اندیشیده شود و با جذابیت بخشیدن به کلاس‎ها انگیزه قرآن‌آموزان برای حضور در کلاس قرآن را بالا برد.

وی افزود: در مؤسسه قرآن طه کلاس‎های نقاشی، هنری و صنایع دستی را هم برگزار می‎کنیم که این کار هم به درآمدزایی مؤسسه کمک می‎کند و هم قرآن‌آموزان می‎توانند در کنار کلاس‎های قرآن در کلاس‎های هنری و صنایع دستی شرکت کنند.

شعبان با بیان اینکه یکی‌ از دلایل کاهش آمار قرآن‌آموزان مؤسسات قرآن به مشکلات مالی خانواده‌ها برمی‌گردد چراکه خانواده‌ها توانایی پرداخت شهریه برای آموزش قرآن فرزندان خود را ندارند، اضافه کرد: شیوع کروناویروس فعالیت مؤسسات قرآنی را با مشکلات جدی‌تری مواجه کرد، چراکه برگزاری کلاس‎ها در بستر فضای مجازی برای برخی مؤسسات به‌دلیل عدم دسترسی قرآن‌آموزان به گوشی هوشمند ناممکن بود.

این فعال قرآنی تشویق قرآن‌آموزان را گامی مؤثر در جذب مخاطب قرآنی دانست و اظهار کرد: مؤسسات قرآن برای خرید جایزه و یا برگزاری اردوهای تفریحی و زیارتی برای قرآن‌آموزان در تنگنای مالی قرار دارند و نیاز است بودجه لازم در اختیار مؤسسات قرآن قرار بگیرد.

وی گفت: در مؤسسه قرآن طه همواره تلاش داشته‌ام با اهدای جوایز و تشویق قرآن‌آموزان موفق انگیزه آنان برای شرکت در کلاس قرآن را بالا ببرم و برای جایزه نیز از صنایع دستی که در همین کلاس‎های آموزش صنایع دستی مؤسسه تهیه می‎شود، استفاده می‎کنم و شرکت در کلاس‎های هنری برای قرآن‌آموزان را رایگان کرده‌ام تا قرآن‌آموزان برای شرکت در کلاس قرآن انگیزه پیدا کنند و در کنار یادگیری قرآن در فعالیت‌های هنری و صنایع دستی مؤسسه نیز شرکت کنند.

آموزش قرآن با شعر، قصه و بازی همراه باشد

فروزان یاسمیان، مدیر مؤسسه قرآن حافظان یاس‌ نبی(س) خرم‌آباد در گفت‌وگو با ایکنا، گفت: طی سال‌های اخیر با کاهش استقبال مردم از کلاس‎های قرآن مواجه هستیم که با شیوع کرونا این وضعیت حادتر شده و طی دو سال اخیر با کاهش شدید آمار قرآن‌آموزان مواجه شده‌ایم.

وی ادامه داد: به نظر می‌رسد یکی از دلایل عدم استقبال مردم از کلاس‌های آموزش قرآن به دریافت شهریه مربوط است و اکثر خانواده‌ها تمایلی به پرداخت شهریه برای شرکت فرزندان‌شان در کلاس‌های آموزش قرآن ندارند و انتظار دارند آموزش قرآن رایگان باشد که این امر برای ما مقدور نیست، چراکه هزینه‌های مربوط به مؤسسه اجازه نمی‌دهد کلاس‌های آموزش قرآن را رایگان برگزار کنیم.

این بانوی فعال قرآنی اضافه کرد: با توجه به اینکه خانواده‌ها تمایل دارند فرزندان‌شان در کلاس‌های ورزشی، تقویتی، هنری و ریاضی و زبان خارجه و چرتکه نیز شرکت کنند، بعضی از مؤسسات قرآن به این حوزه وارد شده و نسبت به برپایی کلاس‌های چرتکه، تقویتی و هنری اقدام کرده‌اند تا حداقل بتوانند بخشی از هزینه‌های مؤسسه را از این طریق تأمین کنند.

یاسمیان با بیان اینکه باید برای جذب مخاطب قرآنی راهکارهای لازم ارائه شود که یکی از راهکارها تنوع دادن به فعالیت‌های قرآنی است، اظهار کرد: روش آموزش قرآن استاد محسنی در جذب مخاطب قرآنی موفق بوده است، اگر آموزش قرآن جذابیت داشته باشد و با شعر و قصه و بازی همراه باشد مخاطب نیز جذب کلاس خواهد شد که می‌طلبد در سطح کلان سیاست‌های لازم برای تغییر و تحول در کتب آموزش قرآن انجام شود.

عضو هیئت مدیره اتحادیه قرآنی لرستان نقش خانواده‌ها در تشویق فرزندان به حضور در کلاس‌های آموزش قرآن را مهم دانست و افزود: متأسفانه سیاست‌های کلان کشور در بحث قرآن تا حدودی ضعیف است که امیدوارم دولت جدید رویکرد مناسبی نسبت به فعالیت‌های قرآنی داشته باشد و در راستای مهجوریت‌زدایی از قرآن گام بردارد و با اختصاص بودجه‌ها و اعتبارات ویژه به فعالیت‌های قرآنی، مؤسسات را از این رکود و رهاشدگی نجات دهد.

نقل و انتقال‌های مکرر؛  از عوامل کاهش آمار قرآن‌آموزان

فرشته تقی‌پوریگانه، مسئول مؤسسه قرآنی زینب‌الکبری(س) خرم‎آباد نیز با بیان اینکه نداشتن مکان مستقل باعث شده هر سال مجبور به جابجایی و انتقال از یک محله به محله دیگر شهر باشیم، افزود: با توجه به سنگینی رهن و اجاره، مکان‌هایی که برای مؤسسه قرآنی پیدا می‌کنیم اغلب دور از دید مردم و در کوچه و پس‌کوچه‌هاست، لذا برای تبلیغات و اطلاع‌رسانی کلاس‎ها با مشکل مواجه هستیم و نمی‌توانیم قرآن‌آموز زیادی جذب کنیم.

این فعال قرآنی عدم استقبال خانواده‌ها از کلاس‎های آموزش قرآن را یکی دیگر از مشکلات مؤسسات قرآنی ذکر کرد و ادامه داد: خانواده‌ها نسبت به شرکت فرزندان خود در کلاس‎های تقویتی، هنری و ورزشی استقبال بیشتری نشان می‎دهند تا شرکت در کلاس‎های قرآن و این باعث شده آمار قرآن‌آموزان مؤسسات قرآنی روز به روز کاهش پیدا کند.

در  تأسیس مؤسسات قرآنی اهدافی مثل گسترش و بسط ایمان و اعتقاد و عمل به کلام وحی و معارف اهل ‎بیت عصمت و طهارت(ع) و تبعیت از مکتب و تفکر تشیع علوی، تعلیم و تربیت قرآن‌آموزان در سنین مختلف، توسعه و ترویج فرهنگ غنی قرآن‌کریم، شناسایی و جذب استعدادهای قرآنی، ارتقا و شکوفا کردن آنها به چشم می‎خورد. این مؤسسات در رشته‌های مختلف قرآنی اعم‌ از حفظ، مفاهیم، روخوانی و روانخوانی، تفسیر قرآن، تجوید، صوت و لحن قرآن‌کریم و در پاره‌ای مواقع آشنایی با نهج‌البلاغه، آشنایی با مبانی و مفاهیم مهدوی برای قرآن‌آموزان خود که در سنین مختلف از خردسالان تا بزرگسالان، باسواد و بی‌سواد و کم‌سواد هستند، فعالیت دارند.

مؤسسات قرآنی نیاز دارند برای جذب مخاطب به آموزش‌ها جذابیت ببخشند، اردوهای زیارتی و سیاحتی برگزار کنند، از قرآن‌آموزان برتر تجلیل کنند، شهریه‌ها را در حدی قرار دهند که خانواده‌های کم‌بضاعت توانایی پرداخت آن‎را داشته باشند، این در حالی ‎است که کمبود بودجه و اعتبارات قرآنی به‌ هیچ‌وجه برآورنده این نیازها نیست.