آیا کمرنگ شدن ارزش‌های دینی در جامعه، ازدواج سفید را در پی دارد

به گزارش ایکنا، چهاردهمین مناظره مرحله مقدماتی نهمین دوره مسابقات مناظره دانشجویی با گذاره «کمرنگ شدن ارزش‌های دینی در سطح جامعه، موجب بروز پدیده ازدواج سفید است» بین دو گروه رعد از استان البرز به عنوان گروه موافق و گروه خجسته از استان اصفهان به عنوان گروه مخالف برگزار شد.

علی پاشایی از گروه موافق در ابتدای مناظره در تبیین گذاره واژگان کلیدی را بررسی کرد و گفت: ارزش دینی و ازدواج سفید واژگان کلیدی است. ارزش مجموعه بایدها و نبایدهای مورد پذیرش جامعه تعریف شده است؛ الگوهایی برای رفتارهای مختلف که مورد پذیرش جامعه است. ارزش دینی مفاهیمی است که از نظر دینی به بایدها و نبایدها می‌پردازد.

وی ادامه داد: ازدواج سفید نیز همخانگی یا هم‌باشی یا زندگی مشترک یک مرد و زن در زیر یک سقف بدون ازدواج رسمی، شرعی و قانونی تعریف شده است. برای تبیین ماجرا لازم است به تاریخچه این مسئله رجوع کنیم. شروع این پدیده از غرب است. در پی حاکمیت پاپ‌ها در اروپا، دین به نوعی از چشم مردم انداخته شد و مردم از دین فاصله گرفتند. این یکی از دلایل تاریخی انقلاب جنسی است که یکی از عواقب آن ازدواج سفید است که به معنای سکولاریسم ایجاد شد در اروپا است.

پاشایی تصمیم‌گیری بر مبنای عقل نه ارزش‌های دین را سکولاریسم تعریف کرد و گفت: علل بعدی رواج ازدواج سفید رواج تفکر فرویدی است که لذت جنسی را به جای تعالی هدف انسان بیان می‌کند. در دهه 1970 حدود 400 هزار زوج در آمریکا ازدواج سفید داشتند اما در سال 2010 هفت میلیون زوج این چنین زندگی می‌کردند. جامعه آمریکا سنتی و مذهبی‌تر از اروپاست و قبل از آمریکا این زندگی در اروپا وجود داشت اما در آمریکا به صورت مخفیانه بود تا اینکه فشار افکار عمومی در انقلاب جنسی باعث قانونی شدن این پدیده شده است.

وی ادامه داد: در ایران تاریخچه‌ای از این نوع زندگی وجود ندارد و پدیده‌ای نوظهور است. با ورود ماهواره، سریال‌های ترکیه‌ای، اینترنت، فضای مجازی و ... این مسئله ورود کرد و ترویج شد اما از نظر اسلام این مسئله به چه شکل است؟ ازدواج را اسلام مقدس‌ترین رابطه می‌داند چراکه بسترساز تربیت فرزندان در محیط خانواده است. قرآن هم آیات متعددی در خصوص اهمیت ازدواج دارد و پیامبر اسلام ازدواج را سنت خود می‌داند. از پیامبر(ص) روایت شده است که می‌فرمایند: هر کس از ترس فقر زن نگیرد به خدا گمان بد برده است. اما چه می‌شود که ازدواج به این سمت می‌رود؟ قرآن می‌فرماید با کسانی که دوست پنهانی می‌گیرند ازواج نکنید. گذر از ارزش‌های اخلاقی و دینی مقدمه‌ای برای شکل‌گیری ازدواج سفید در غرب و در ادامه در ایران بوده است.

اسماعیل شیری از گروه مخالف گذاره، گفت: سبک مناظره براساس هنر درست استدلال کردن است که بر پایه استدلال‌های منطقی و به دور از هر سفسطه‌ای باید باشد. گروه مقابل وقتی ارزش‌های دینی را تعریف می‌کردند، تعریف جامعی از داخل کشور ارائه نشد. تعریفی اعمال کردند که زیاد با مسائل دینی ما ارتباط ندارد. ارزش‌های دینی موتور محرک انسان است.

وی ادامه داد: ازدواج سفید در ایران دو تعریف متفاوت دارد؛ یکی اینکه بدون عقد نکاح اقدام به تشکیل زندگی مشترک می‌کنند و پیش زمینه‌ای برای ازدواج رسمی است و به این معنی نیست که آن را هم‌خانگی و هم‌باشی بدانیم. شما نمی‌توانید دین را متهم کنید که دلیل اصلی ازدواج سفید کم رنگ شدن ارزش‌های دینی است. این را قبول داریم که در طول زندگی، بشر اشتباه‌های زیادی کرده است اما وقتی زیرساخت‌ها فراهم نباشد باعث اختلال می‌شود. یادمان نرود انسان فارغ از اینکه به دین مقید باشد، یک انسان است و غرایز و نیاز دارد.

شیری اضافه کرد: از سال 91 اعلام کردند در شمال تهران خانه‌هایی ایجاد شده که جوانان در آن با هم بدون ازدواج زندگی می‌کنند، اما باید اتفاقی افتاده باشد که چنین شده؛ میزان طلاق ایران با توجه به جمعیت با میزان طلاق سه کشور اروپای غربی برابر است و این آمار وحشتناکی است.

وی به آمارهای گسترده طلاق در ایران اشاره کرد و پرسید: ارزش‌های دینی کم شده یا فشارها افزایش پیدا کرده است؟ اعتیاد، فشار خانواده، چشم و هم‌چشمی، بیکاری و ... افزایش یافته است و شبکه‌های ماهواره‌ای تأثیر زیادی بر جامعه دارند. چون نیازهای اولیه انسان همان چیزهایی است که شما به آنها اشاره کردید که یکی از دلایل ازدواج سفید هم در آن است.

این عضو گروه مخالف ادامه داد: دلیل طلاق، انتخاب‌های نادرست است که فقر، نبود آموزش و ... به آن اضافه شده است. وقتی اطلاع کافی از زندگی مشترک نداریم و وقتی قبل و بعد از ازدواج آموزش نمی‌دهند، چرا دین را متهم می‌کنید که عامل اصلی است. این مسئله در کشور قابل حل است و هنوز به معضل تبدیل نشده است.

آرین جوادی اقدم از گروه موافق ادامه داد: یک نکته را دوستان فراموش کردند. گذاره در مورد طلاق نیست بلکه در مورد ازدواج سفید است. در رابطه با ارزش‌ها ما ارزش را تعریف کردیم و ارزش دینی را جدا تعریف کردیم. آیا طلاق در دهه 50 و 60 هم داشتیم؟ قطعاً در آن دوره باورهای مذهبی بیشتر و طلاق کمتر بود. پژوهش انجام شده در مقاله «اتاقی با در باز» در مورد عوامل ازدواج سفید منتشر شده است. در این مقاله با 203 نفر در تهران، مشهد و اصفهان مصاحبه شده که 57 درصد اعتقادات دینی ضعیف و 39 درصد بی‌اعتقاد بودند و فقط سه درصد بودند که به دین اعتقاد داشتند.

وی افزود: از لحاظ دلایل روی آوردن 42 درصد اعتقادی به ازدواج رسمی نداشتند، یعنی اعتقادی به دین ندارند چراکه ازدواج مستحب مؤکد در اسلام است. 20 درصد «حق بر بدن» و آزادی فردی را دلیل ازدواج سفید مطرح کردند که برخلاف آموزش‌های اسلام است و 16 درصد فقر و مسائل مالی را مطرح کردند.

جوادی‌اقدم سؤال کرد: چطور بیان می‌کنید که مسائل اقتصادی مهم است، فقط 10 درصد این افراد بیکار بودند.

کرباسی از گروه مخالف هم گفت: تأکید شما بر این بود که ازدواج رسمی فواید دارد و ازدواج سفید مضرات دارد، ما هم موافقیم؛ اکثر آمارها مربوط به خارج از کشور بود که البته مورد بحث ما در ایران است. مطرح کردید که دلایل عدم طلاق در دهه 50 مسائل دینی بود که این آمار و دلیل استناد ندارد. دلیل کم بودن طلاق در آن سال‌‌ها ارزش‌های باوری و فرهنگی بوده نه ارزش‌های دینی.

وی اضافه کرد: ما هم مقاله مصاحبه با 203 نفر که ازدواج سفید کرده‌اند را داریم. شما(گروه مقابل) آمارها را اشتباه گفتند؛ 15 درصد این افراد بیکار بوده‌اند. ما بستر‌سازی و ساختار درستی برای ازدواج درست نداریم. در سوره نساء آیه 25 خداوند می‌فرماید: «و هر كس از شما از نظر مالى نمى‏ تواند زنان [آزاد] پاكدامن با ايمان را به همسرى [خود] درآورد پس با دختران جوانسال با ايمان شما كه مالک آنان هستيد [ازدواج كند] و خدا به ايمان شما داناتر است [همه] از يكديگريد پس آنان را با اجازه خانواده‏‌اشان به همسرى [خود] درآوريد». وقتی می‌گوییم «موجب یک مسئله» یعنی عامل اصلی شاید مسائل دینی و مذهبی در حدی بتواند بر میزان ازدواج سفید تأثیر بگذارد اما مسائل اصلی چیزهای دیگری است.

پاشایی از گروه موافق ادامه داد: امروز از طریق رسانه‌ها و الگوهای غربی فرایند انقلاب جنسی برای ما هم در حال رخ دادن است. اگر به عنوان عامل بررسی کنیم بسیاری از تحقیقات گفته‌اند طلاق در خانواده‌های مذهبی همین اکنون هم کمتر است. گفتید دهه 50 و 60 بحث فرهنگ بوده که کاهش طلاق داشتیم اما بستر فرهنگ ایران دین است، چطور فرهنگ را جدای از دین می‌گیرید. در مورد ایرادی که گرفتید، مقاله را می‌فرستم و بازتابی که در خبرگزاری ایسنا داشته است را هم برای شما ارسال می‌کنم. آمارهایی که ما گفتیم دقیقاً رقم درست بوده است.

وی ادامه داد: شما بسترهای فرهنگی را مطرح کردید. در آیه 33 سوره نور آمده است که «كسانى كه [وسيله] زناشويى نمى‏‌يابند بايد عفت ورزند». چطور می‌شود گفت چون شرایط اقتصادی بد است برویم به سمت ازدواج سفید؟ پس مفهوم استقامت در دین چه می‌شود؟ مؤمن به خدا باید صبر و خویشتنداری داشته باشد. سرانه اقتصادی کشورهای بزرگ را نگاه کنید، چطور آنها توان مالی ازدواج را دارند اما ازدواج سفید گسترش دارد.

شیری از گروه مخالف نیز گفت: اینکه گفته شد در دهه 50 و 60 دینداری قوی بود، این را ما نگفتیم، دوست خودتان در تیم خودتان گفت. بحث را به حاشیه نکشید، مقاله روبه‌روی ماست. جوانانی که می‌توانند به ازدواج سفید روی بیاورند کسانی هستند که لطمه زیادی دیده‌‌اند. اینکه می‌گویید کسی که اعتقاد به ازدواج ندارد، دین ندارد، حرف بزرگی است و نمی‌توان چنین گفت.

وی ادامه داد: در آیه 30 سوره زمر آمده است که آیا کسانی که می‌دانند با کسانی که نمی‌دانند برابرند؟ خداوند بزرگ‌ترین معجزه‌ای که داده عقل بشر است. علامه طباطبایی می‌فرمایند قرآن دو سال یک بار باید تفسیر شود. شرایط متناسب و متغیر است، باید شرایط را فراهم کنیم. نباید تمام مشکلات را گردن دین بیندازیم، باید فرهنگ‌سازی و فقر را ریشه‌کن کنیم. آمار بیکاری و اعتیاد زیاد است و مردم نمی‌توانند بر روی درآمدی که معلوم نیست بیاید یا نیاید برنامه‌ریزی کنند. نمی‌توانند تعهداتی دهند که توان اجرای آن را ندارند.

آرین جوادی از گروه موافق، ادامه داد: درست نیست که در مورد یک مقاله که آمار آن مشخص است بحث کنیم. بیشترین علت ازدواج سفید یعنی 42 درصد عدم اعتقاد به ازدواج رسمی بوده است. کسی که ازدواج را قبول ندارد، دین را قبول ندارد چون نکاح سنت پیامبر(ص) است و ایشان فرمودند کسی که به این سنت عمل نکند از من نیست. پدیده‌‌های اجتماعی تک عاملی نیستند اما گذاره به طور خاص به ارزش‌های دین پرداخته و ما معتقدیم زمانی که ارزش‌های دینی کم می‌شود، ازدواج سفید افزایش می‌یابد.

وی ادامه داد: مقام معظم رهبری می‌فرمایند: بشریت تصمیم گرفته خانواده را از بین ببرد و در مواردی که از خدا دور شدند، به موفقیت هم دست یافتند. ارزش‌های اسلامی یعنی روی آوردن به ازدواج آسان، کنار گذاشتن بهانه‌ها و بازگشت به سبک زندگی اسلامی. هر جا که دین ضعیف بوده ما ضربه خوردیم. باید ازدواج آسان را ترویج کنیم. جوانان باید خویشتنداری کنند؛ این موارد آموزه‌های اسلام است.

جوادی افزود: دین به مرور به فرهنگ جامعه تبدیل می‌شود. هر کجا دین قوی باشد فرهنگ قوی می‌شود و موجب می‌شود ما از معضلات اجتماعی کمتر ضربه بخوریم، باید بر روی ارزش‌های اسلامی بیشتر کار کنیم تا معضلاتی مثل ازدواج سفید را حل کنیم.

وی در نتیجه‌گیری از سخنان گروه خود، گفت: فرشته روح‌افزا، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی بیان می‌کند که ازدواج سفید در خانواده‌هایی که تربیت دینی و انسانی ندارند، رشد یافته است. امان‌الله قرائی مقدم، هم عدم پایبندی به دین را علت ازدواج سفید می‌داند.

کرباسی در جمع‌بندی گروه مخالف نیز گفت: ممکن است من دین را قبول داشته باشم اما قسمتی از دین را نه. ممکن است ازدواج را قبول داشته باشم اما شرایط آن را نداشته باشم و بین بد و بدتر انتخاب کنم.

وی ادامه داد: ما هم این راهکار که ازدواج را آسان کنیم را قبول داریم. بارها دیده‌ایم که در شهرهای مذهبی‌تر با سطح دین‌داری بالاتر، آمار فساد و طلاق و .. بالاتر بوده آیا اینها دین نداشتند. هدف از ازدواج سفید رفع نیازهای اولیه انسان است. مسائل دینی جزو نیازهای ثانویه افراد است. هرم مازلو را بررسی کنیم. نیازهای اساسی انسان غالب بر نیازهای ثانویه است. وقتی نیازهای اولیه فرد تأمین نشده باشد، مثل کسی که گرسنه باشد، بی‌معنا می‌شود ما در مورد ارزش‌های دینی صحبت کنیم.

کرباسی افزود: عواملی که باعث شده ازدواج سفید شکل گیرد تغییرات فرهنگی و مشکلات مالی جوانان است. خود شما هم به عامل ماهواره اشاره کردید که در رواج ازدواج سفید نقش دارد. راهکار برون‌رفت از این معضل، شناسایی جامعه، بسترسازی فرهنگی، آگاه‌سازی و آموزش عمومی است.