ضرورت توجه سیاست‌گذاران رسانه‌ای به تولید و توزیع محتوای قرآنی
احمد ابوالقاسمی ضمن گلایه از گام نهادن در مسیر ژورنالیست غربی در انعکاس رویدادهای قرآنی، گفت: بسیاری از اتفاقات قرآنی تنها به گوش جامعه قرآنی می‌رسد و از آن فراتر نمی‌رود، چنین فرایندی یک نقص جدی است که به سیاست‌گذاران فرهنگی و رسانه‌ای جامعه بازمی‌گردد.
عمر رسانه‌های تخصصی قرآنی به بعد از انقلاب اسلامی بازمی‌گردد که با راه‌اندازی رادیو قرآن شکل گرفتند. ایجاد شبکه تلویزیونی سیمای قرآن، تأسیس خبرگزاری قرآن و... ادامه‌دهندگان مسیر رسانه قرآنی در ایران بوده‌اند. رسانه‌هایی که گرچه تعداد آنها هیچ‌گاه در عدد رسانه‌های حوزه‌های دیگر نبوده اما همین تعداد اندک و سابقه نه چندان طولانی هم باعث شده که نام و آوازه فعالیت‌های قرآنی و دغدغه‌مندان این عرصه از چارچوب جلسات قرآن و دورهمی‌های قاریان و حافظان فراتر رود و صدای اهالی قرآن مرزها را نیز درنوردد. به مدد همین رسانه‌های قرآنی اندک است که این روزها کمتر فعال قرآنی در گوشه و کنار دنیا روزگار می‌گذراند که نامی از مسابقات بین‌المللی قرآن ایران، نمایشگاه بین‌المللی قرآن و بسیاری دیگر از فعالیت‌های قرآنی در ایران را نشنیده باشد.
به مناسبت روز خبرنگار تلاش شده است تا در گفت‌وگو با اساتید قرآنی، که در عرصه مدیریت رسانه نیز صاحب‌نظر هستند، نگاه و نقدی کوتاه بر عملکرد رسانه‌های قرآنی داشته باشیم. احمد ابوالقاسمی، از جمله قاریان بین‌المللی کشورمان است که سابقه مدیریت در یک رسانه قرآنی را نیز در کارنامه خود دارد و از نزدیک با دشواری‌های این حوزه رسانه‌ای آشناست. حوزه‌ای که گرچه تمام سرمایه و مانور آن بر روی محتوای تولیدی‌‌اش از جنس سرمایه یک قاری (صدا) است، رسانه‌ای که میان اهالی قرآن به نام صدای قرآن شناخته می‌شود. ابوالقاسمی اعتقاد دارد که در یک رسانه قرآنی باید اخلاق ژورنالیستی غربی، که به همراه این علم وارد کشور شده است، نادیده گرفته شود. حاصل گفت‌وگو با این فعال قرآنی از نظر می‌گذرد.
احمد ابوالقاسمی در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا ضمن تبریک روز خبرنگار به خصوص خبرنگارانی که در عرصه قرآن و عترت فعالیت می‌کنند، در مورد اهمیت فعالیت خبری خبرنگاران قرآنی طی سال‌های اخیر گفت: اگر بخواهیم متوجه اهمیت و جایگاه خبرنگاران شویم، باید ابتدا برای یک لحظه آنها را از ذهن خودمان حذف کنیم تا ببینیم چه اتفاقی رخ می‌دهد، اگر این کار را انجام دهیم جای خالی آنها بسیار زود احساس خواهد شد. شاید در جامعه کنونی بیشتر از آنچه شاهدیم به تولید اخبار قرآنی خوب و توزیع مطلوب آن نیاز باشد. در بحث خبر قرآنی انتهایی وجود ندارد و هر چقدر کار شود، باز هم کم است.
لزوم عبور اخبار قرآنی از دیوارهای جامعه قرآنی
ابوالقاسمی با بیان اینکه بسیاری از اتفاقات قرآنی که رخ می‌دهد تنها به گوش جامعه قرآنی می‌رسد و از آن فراتر نمی‌رود، بیان کرد: چنین فرایندی به هیچ وجه مطلوب نیست و یک نقص جدی است که به سیاستگذار فرهنگی جامعه بازمی‌گردد. برای مثال شبکه خبر صدا و سیمای جمهوری اسلامی به انعکاس جزئی‌ترین اتفاقات حاشیه‌ای ورزش، که هیچ منفعت و مزیتی هم به همراه ندارد و صرفاً سرگرم‌کننده است، بها می‌دهد، اما اتفاقات بزرگ قرآنی در کشور هیچ اهمیتی برای این شبکه خبری ندارد و به راحتی از کنار آن عبور میکند. این یک گله جدی از معاونت سیاسی سازمان صداوسیماست.
مدیر سابق شبکه رادیویی قرآن با اشاره به اینکه نگاه به اخبار به طور عمومی نگاهی سطحی و ابتدایی است، گفت: در این نگاه هیچ توجهی به مقوله‌ای به نام تغییر یا ساخت ذائقه مطلوب‌تر نمی‌شود و تنها به دنبال پرداختن به محتوایی می‌رویم که مردم آن را دنبال می‌کنند. در این حالت درست یا نادرست بودن محتوا در درجه دیگری از اهمیت قرار می‌گیرد. مدیران رسانه‌ها در کشور ما به جای اینکه در میان اخبار روزانه خود اخبار قرآنی را نیز بگنجانند تا به مرور ذائقه مردم به این سمت گرایش پیدا کند، بیشتر به رسانه‌ای مسائل غیراساسی و عامه پسند می‌پردازند.
رویکردی جنبی که تبدیل به اصل شد
وی با بیان اینکه هر محتوای سرگرم‌کننده دنبال‌کننده‌های زیادی دارد، گفت: درست است که برای جذب مخاطب باید به تولید محتواهای سرگرم‌کننده پرداخته شود، اما مشکل این است که بحث سرگرمی به جای اینکه در حد سرگرمی باقی بماند، تبدیل به اصل شده است. براساس همین اصل کوچک‌ترین اتفاقات ورزشی با تمام قوا و امکانات انعکاس داده می‌شود و شبکه‌های مختلف برای آن هزینه می‌کنند؛ در صورتی که اتفاقات قرآنی مهمی رخ می‌دهد، اما اهمیتی برای شبکه‌های مختلف خبری ندارد و پرداختن به آن به شبکه قرآن محدود می‌شود. سؤال این است که چه کسی باید تشخیص دهد که رویداد قرآنی مهم است یا خیر؟
ابوالقاسمی در مورد فعالیت رسانه‌های قرآنی با اشاره به اینکه در خبرگزاری قرآن کار به خوبی انجام می‌شود، تصریح کرد: اینکه گفته می‌شود یک خبرگزاری مختص قرآن هست و رویدادهای قرآنی از آن طریق پیگیری می‌شود، اشتباه محض است. این اتفاق همیشه در کشور رخ داده است. زمانی در تلویزیون شبکه قرآن شکل گرفت و سایر شبکه‌ها فعالیت قرآنی را به این شبکه واگذار کردند. شبیه همین اتفاق در بحث خبرگزاری‌ها نیز رخ می‌دهد و به ندرت خبرهای قرآنی در دیگر خبرگزاری‌ها به چشم می‌خورد. مطمئناً مردم ایران قرآن‌دوست هستند و دوست دارند اخبار قرآنی را پیگیری کنند و به تبع همین علاقه و انس، سایر رسانه‌ها هم باید محتوای قرآنی مناسب را تولید و توزیع کنند.
انعکاس مطلوب مسابقات قرآن
این مدرس و داور مسابقات بین‌المللی در مورد عملکرد رسانه‌های قرآنی در شرایط مختلف تأکید کرد: رسانه‌های قرآنی به صورت مقطعی در انعکاس برخی رخدادهای قرآنی به خوبی عمل کرده‌اند. شاید برخی مواقع وظیفه یک خبرگزاری این نباشد که موضوعی را بسیار پیگیری کند؛ در واقع برخی مواقع لازم است یک موضوع در حدی دنبال شود که به نتیجه لازم برسد. از این حیث وضعیت رسانه‌های قرآنی مطلوب بوده، به خصوص مسابقات و مطالبات مردم به خوبی دنبال و منجر به تغییراتی هم شده است.
این قاری بین‌المللی با بیان اینکه همواره این گلایه را از خبرنگاران و رسانه‌های قرآنی داشته‌ام که در انعکاس رویدادها نباید در دام اخلاق ژورنالیستی غربی بیفتند و فکر کنند که حتماً باید به گونه‌ای عمل شود که تیتر دیده شود، گفت: من از این حیث نگرانم که یک خبرنگار برداشت شخصی خود را در خبر دخالت دهد، چون ممکن است باعث کاهش وفاق بین تولیدکنندگان خبر و خبرسازها شود، وفاقی که در حال حاضر وجود ندارد و این نقطه ضعف ما در موضوع رسانه قرآنی است.
ابوالقاسمی عوامل متعددی را در از بین بردن وفاق بین رسانه و جامعه هدف آن برشمرد و افزود: گاهی اظهارنظر یک خبرنگار در فضای مجازی به حساب یک رسانه نوشته و باعث می‌شود که ارتباط و علاقه بین جامعه قرآنی و خبرگزاری از بین رود. بنابراین خبرنگاران یک رسانه باید موارد بسیاری را مدنظر قرار دهند.
این قاری بین‌المللی در مورد نقش جامعه قرآنی در ایجاد یا کاهش شکاف میان ارتباطات رسانه‌ای گفت: ایجاد یا نبود این شکاف در گرو یک رابطه دوطرفه است. اگر جامعه قرآنی احساس وظیفه کند و بیان نکته‌ای را لازم بداند، باید حتماً ارتباط را برقرار کند. یعنی برخی مواقع فعال قرآنی باید در رسانه حضور یابد و به بیان دیدگاه خود بپردازد نه اینکه منتظر بماند تا رسانه به دنبال او برود.
وی در مورد سختی‌های کار در رسانه تخصصی حوزه دین و قرآن گفت: فعالیت در حوزه‌ای که حالت تفریح و سرگرمی داشته باشد و انسان را به سمت تنبلی و ولنگاری پیش ببرد، راحت و آسان است. کسی که بخواهد با لباس تمیز و پوشیده در جامعه حضور یابد، باید زمان بیشتری را صرف ظاهر خود کند و شبیه این موضوع در هر فعالیتی وجود دارد. کسی که موضوع مهم فلسفی و عرفانی را تحلیل میکند و می‌خواهد به عمق محتوای تولیدشده پی ببرد، باید انرژی و زمان بسیاری را به کار گیرد، اما در موارد دیگر مانند برنامه‌های سرگرمی که در رسانه‌ها ارائه می‌شود با توجه به سطحی بودن آنها، نیاز به صرف انرژی فراوان نیست.
ابوالقاسمی در پایان با تأکید بر اینکه انجام کار تخصصی سختی‌های خاص خود را دارد، گفت: سختی کار تخصصی این است که جاذبه‌اش خود به خود کم می‌شود و تولیدکننده باید به انواع و انحای مختلف جاذبه را در محتوای خود ایجاد کند. سختی کاری که سیمای قرآن یا رادیو قرآن انجام می‌دهد این است که می‌خواهد مفهومی را انتقال دهد معمولاً آن مفهوم را می‌توان از طریق یک فیلم یا عکس و ... انتقال داد، اما بخشی از مفاهیم در قالب گفت‌وگو انتقال داده خواهد شد. گفت‌وگو لازم است، اما جاذبه زیادی ندارد، در حالی که اگر برنامه سرگرمی باشد حتی اگر گفت‌وگو داشته باشد، باز هم بدون سختی خاصی ارائه می‌شود.
انتهای پیام
