ضرورت توازن میان معیارهای تربیتی و علایق فرزندان

رضا عباسی‌راد، روانشناس در گفت‌وگو با ایکنا از لرستان، با اشاره به این‌که نقش والدین در تحصیل به اندازه‌ای است که می‌تواند مسیر زندگی کودک را مشخص کند، گفت: والدین با سبک تربیتی، رفتار، ارتباطات، نگرش و ... به فرزندانشان یاد می‌دهند که چه چیزی برای زندگی لازم و چه چیزی مضر است.

وی ادامه داد: این والدین هستند که امکانات و شرایط را به‌نحوی ایجاد می‌کنند که کودکان فرصت پیشرفت در زمینه‌های مختلف زندگی را داشته باشند، اما گاهی تصمیمات آن‌ها براساس معیارهای نامناسب بوده و برخلاف تلاش‌هایشان نمی‌توانند آینده خوبی را برای فرزندشان رقم بزنند این در حالی‌ است که معیارهای تربیتی و علایق فرزندان باید با هم متعادل و متوازن باشد.

عباسی‌راد با اشاره به این‌که خانواده‌های امروزی، نسبت به نسل‌های گذشته حساسیت بسیار بیشتری نسبت به تحصیل و موفقیت تحصیلی فرزندان‌شان دارند، بیان کرد: برخی که فرزندان درس‌خوان و با استعدادتری دارند، با فراهم آوردن تمام شرایط رفاهی، آن‌ها را در یک محیط ایزوله و بسته قرار داده و از تجربه‌های کودکی و نوجوانی دور می‌کنند، از طرف دیگر خانواده‌هایی که فرزندان درس‌نخوان و بی‌علاقه نسبت به درس دارند، با صرف هزینه‌های آموزش و حتی تنبیه و فشار، فرزندان‌شان را مجبور به درس خواندن می‌کنند.

این روانشناس با اشاره به این‌که تحصیل و موفقیت تحصیلی در نگاه اول زیبا و مثبت به نظر می‌رسد، گفت: اما با توجه به این نکته که گرایش تمام کودکان و نوجوانان به تحصیل در بهترین سطح و عدم توجه به علایق کودکان، تأثیرات بسیار منفی بر سلامت روحی و جسمی فرزندان و حتی اقتصاد کشور می‌گذارد؛ لذا والدین باید برای موفقیت تحصیلی فرزندشان به علاقه، استعداد، توانایی، رؤیاها و ظرفیت تحصیل او توجه کنند، در غیر این‌صورت حتی اگر کودک به بالاترین درجات علمی هم برسد، خوشحال نخواهد بود.

وی با اشاره به این‌که والدین، اولین معلم کودکان بوده و نقش مهمی در شکل دادن به شخصیت کودک خود دارند، اظهار کرد: والدین، اصلی‌ترین نقش را نیز در گرایش کودک به تحصیل، موفقیت تحصیلی و حتی عدم گرایش کودک به تحصیل دارند.

نقش حمایتی و آموزشی خانواده در موفقیت فرزند

عباسی‌راد با بیان این‌که والدین الگوی فرزندان هستند، اضافه کرد: والدینی که از کودکی فرزندان‌شان را با کتاب، مطالعه و داستان بزرگ کرده و آن‌ها را به کتاب ترغیب می‌کنند، طبیعتاً می‌توانند فرزندانی با گرایش بیشتر به تحصیل و مطالعه تربیت کنند.

این روانشناس با اشاره به این‌که تربیت کودک، جنبه‌های مختلفی دارد که یکی‌ از مهم‌ترین آن‌ها، نحوه پاداش دادن و تنبیه کودک است، تصریح کرد: کودکی که با فعالیت‌های علمی و مطالعه تشویق شده و پاداش او نیز در راستای خواسته‌های اوست، بسیار بیشتر از کودکی که به‌خاطر فحاشی یا کتک‌ تشویق شده و با درس خواندن تنبیه شده، در تحصیل موفق خواهد شد.

وی با بیان این‌که شما نمی‌توانید کودک را صبح از خانه بیرون کنید و توقع داشته باشید ظهر، یک نابغه تحویل شما بدهند، افزود: تحقیقات نشان داده که بزرگ‌ترین عامل تعیین‌کننده موفقیت فرزند در مدرسه، میزان حمایت در خانه و آموزش در خانواده است. فقط کودک را به خواندن امر نکنید و از او بخواهید خود از پس تمام وظایفش بر بیاید.

عباسی‌راد با اشاره به این‌که مهم است به فعالیت کودک در خانه و مدرسه توجه داشته باشید، تصریح کرد: رفتارهای غیرطبیعی او را به کمک روانشناسان بررسی کرده و از کودکتان غافل نشوید. توجه شما نباید شبیه بازجویی و نگهبانی باشد، بلکه باید به کودک حس مراقبت القا کنید.

این روانشناس با اشاره به این‌که هیچ کودکی برای موفق شدن، نیاز به صد قدم جلو بودن از خود و سن خود ندارد؛ بنابراین به آن‌ها برای یادگیری زمان دهید و بگذارید طبق سن و توانایی خود پیش برود، اضافه کرد: والدینی که حاضر نیستند از هیچ‌کدام از برنامه‌های خود برای درس کودک بگذرند، نمی‌توانند از آن‌ها توقع موفقیت تحصیلی داشته باشند.

زمان استراحت کودک را به درس اختصاص ندهید

وی با بیان این‌که مهم‌ترین نکته در تحصیل فرزندان، این است که نباید زمان‌های استراحت و تفریح کودک را به درس اختصاص دهید، تأکید کرد: کودک سالم، کودکی است که بازی و شیطنت کرده و کنار آن نیز تحصیل خود را دنبال کند؛ بنابراین نباید با فشار آوردن به کودک، سلامت روحی و روانی آینده او تخریب شود.

عباسی‌راد افزود: فضای آرام و دلپذیر خانه و خانواده و جلوگیری از مشاجره و درگیری در حضور کودک، تنها نگذاشتن کودک در زمان امتحانات و فشار درسی، تعریف تجربه‌های تحصیلی خود برای کودک، مقایسه نکردن سختی‌های زمان خود، تحقیر نکردن، پاداش دادن به کودک در موفقیت‌ها و افزایش انگیزه آن‌ها، ارتباط و تعامل همیشگی با مدرسه و معلمان کودک، فراهم کردن روش‌های سرگرم‌کننده برای یادگیری و صحبت با کودک درباره مدرسه و تمام دغدغه‌هایی که ممکن است ذهن او را مشغول کرده باشد، می‌تواند در ارتقای سطح تحصیل کودک مؤثر باشد.

این روانشناس با اشاره به این‌که بسیاری از مراجعان از عدم رغبت فرزندشان به درس با وجود تلاش‌های فراوان صحبت می‌کنند، گفت: بسیاری از این کودکان بدون علاقه و به خواست والدین، حتی در بسیاری از مسابقات مقام آورده‌اند اما در نهایت با بالا رفتن سن کودک و پا گذاشتن به دوران بلوغ مشکلات شروع می‌شود.

وی افزود: کودک در سنین پایین قدرت «نه گفتن» و مقابله با خانواده را ندارد و از نظر مالی و روحی نیز به آن‌ها وابسته است؛ بنابراین نقش خانواده انکارنشدنی است و کودک در مسیری که آن‌ها مهیا کرده‌اند گام می‌گذارد، اما نتیجه آن افزایش تنش، نااُمیدی، افسردگی، اعتیاد به مواد مخدر و در سنین بالاتر نارضایتی از خانواده خواهد بود.

عباسی‌راد تصریح کرد: ممکن است تمام مواردی که در این مطلب برای موفقیت تحصیلی گفته شد را رعایت کرده باشید؛ اما باز هم کودک شما علاقه‌ای به درس نداشته باشد دقت کنید که این موارد تقریباً بدون هزینه‌های گزاف آموزشی و رفاهی است؛ بنابراین والدین باید بدانند که با اصرار آن‌ها به تحصیل، در صورتی‌که واقعاً کودک استعداد و علاقه دیگری داشته و رؤیاهایش مسیر دیگری را دنبال می‌کند، کاری بسیاری بیهوده و آسیب‌زننده به کودک است.