اسلوب صداسازی در تلاوت قرآن / ایجاد فرم در صوت + فیلم

به گزارش ایکنا، مجموعه آموزشی «هنر تلاوت» به درخواست خبرگزاری قرآن با تدریس رضا روانبخش، کارشناس حوزه موسیقی و مدرس آواز اصیل ایرانی تهیه شده است. در ادامه مشروح پنجاه و دومین جلسه این دوره آموزشی را می‌خوانید:

در این جلسه به موضوع بسیار مهم فرم در صوت می‌پردازیم. در جلسات گذشته به این موضوع اشاره شد که در هر زبان و گویشی، اجزای تشکیل دهنده خروجی صوت مانند دهان، زبان و لب‌ها در حالت خاصی قرار می‌گیرند که این مورد نیز به پارامترهای مختلفی مانند جغرافیا، فرهنگ حاکم بر منطقه، نحوه یادگیری و ... بستگی دارد.

به عنوان مثال، برای زبان ترکی، جغرافیای مختلفی در ایران و حتی جهان وجود دارد، ولی فرمی که عزیزان ترک‌زبان ما در مناطق مختلف در تکلم و صوت خود ایجاد می‌کنند، با یکدیگر متفاوت است. همچنین، در زبان عربی نیز عرب‌زبان‌های مختلف در کل دنیا هر کدام فرم ویژه‌ای برای گویش خود دارند. نکته قابل توجه در فرم گویش زبان عربی این است که واکه غالب در این زبان، فتحه است.

در زبان عربی، اجزای تشکیل دهنده خروجی صوت از جمله لب‌ها، دهان و زبان به سمت تشکیل این فرم یعنی غلبه واکه فتحه حرکت می‌کنند. هنگامی که واکه فتحه را ایجاد می‌کنیم، چون دهان باز است، خواندن آن نیز راحت‌تر است که این مسئله یک امتیاز برای کسانی است که عرب‌زبان هستند و قرآن تلاوت می‌کنند.

موضوع تمایل واکه‌ها در زبان عربی به سمت فتحه تا جایی است که حتی در حروف مستعلیه مانند قاف و ... در عباراتی مانند قال، خالدین و ... نیز رنگ و روی صدای فتحه مشاهده می‌شود. البته این امر باید در حد تعادل باشد و اگر از این حالت خارج شود، معضلاتی را در صدا ایجاد می‌کند که شنونده را آزار می‌دهد.

موضوع فرم صوت به عنوان جلوه اصلی هنر تلاوت قرآن کریم به شمار می‌رود. اگر فرم صوت در زبان و گویش مورد استفاده به بهترین نحو ایجاد شود، معیار قضاوت مردم خواهد بود؛ چراکه عموم مردم با ذات صوت کاری ندارند و اگر فرم صوت زیبا اجرا شود، عامه‌پسند خواهد بود.

تلقی عموم مردم از صدای خوش، فرم زیبایی است که ارائه می‌دهیم که از آن با عنوان ویترین صوت نیز نام برده می‌شود. پس باید ویترین و فرم صوت را در هر زبانی که اجرا می‌کنیم، به بهترین شکل ارائه دهیم تا مورد استقبال قرار گیرد. یعنی همان کاری که قاریان قرآن در کشور مصر انجام دادند و در جهان اسلام درخشیدند که البته هر کدام از ایشان نیز فرم صوتی خاص خود را داشتند که این امر موجب ایجاد مکاتب مختلف از سوی اساتید مشهور مصری شد.

علاقه‌مندانی که قصد ارائه بهترین تلاوت‌ها را دارند، باید فرم صوتی را با توجه به سیستم صوتی و استعداد صوتی خود انتخاب کرده و به دنبال بهترین فرم‌ها بروند. بهترین فرم‌های صوتی در تلاوت قاریان بزرگی مانند مرحوم مصطفی اسماعیل، مرحوم عبدالباسط و دیگران تجلی دارد که باید از آن‌ها استفاده کنیم.

فرم صوتی بیشتر بر روی واکه‌ها تأثیر دارد، یعنی هنگامی که حالت این واکه‌ها را تغییر می‌دهیم، حالت فرم نیز تغییر می‌کند و همین مسئله موجب می‌شود که هر یک از اساتید بزرگ قرآن کریم بهترین فرم‌های صوتی مخصوص به خود را داشته‌اند و زیباترین تلاوت‌ها را نیز به یادگار گذاشته‌اند.

یادآور می‌شود، علاقه‌مندان می‌توانند روزهای شنبه، دوشنبه و چهارشنبه، ساعت ۱۷ شاهد انتشار فیلم این جلسات آموزشی همراه با متن آن در سایت ایکنا و در شبکه‌های اجتماعی iqnanews@ باشند.