تغییر راهبرد سنتی در سیاست خارجی عربستان و تمرکز بر سرکوب منتقدان

به گزارش ایکنا؛ نشریه نشنال اینترست در یادداشتی به قلم صابرا عزیزی(Sabera Azizi)، کارشناس علوم سیاسی اهل افغانستان به زوایای مختلف قتل جمال خاشقچی(روزنامه‌نگار منتقد عربستانی در کنسولگری ریاض در ترکیه) و تأثیرات آن پس از گذشت تقریباً دو سال پرداخته است.

در این یادداشت، عزیزی با اشاره به اقدام FBI در جلوگیری از ربودن یکی از منتقدان محمد بن‌سلمان به نام «عبدالرحمن المطیری»، دانشجوی سابق دانشگاه سن‌دیگو آمریکا می‌نویسد: وجود نام المطیری در فهرست بن‌سلمان نشان‌دهنده افزایش روزافزون مخالفان سعودی و افزایش اعتراض منتقدین آل سعود است. از سال 2017 و هنگامی که بن‌سلمان ولیعهد شد، به قیمت نقض شدید حقوق بشر، کارزار وحشیانه‌ای را علیه منتقدان خود ترتیب داده است. اصلاحات این شاهزاده غالباً به عنوان پوششی استراتژیک برای تحکیم قدرت وی عمل می‌کند.

عزیزی در ادامه به سیاست خارجی عربستان‌ سعودی در منطقه اشاره کرده و ادامه می‌دهد: مبارزات وحشتناک داخلی وی در کنار یک سیاست خارجی غیرقانونی در حال اجرا است.  بن‌سلمان تصمیم گرفته تا رویکرد رویارویی با کشورهای عربی منطقه‌ از جمله یمن، سوریه، لبنان و قطر داشته باشد. علاوه بر این، حکومت سعودی دیگر هزینه مساجد خارج از کشور را به عنوان ستون اصلی سیاست خارجی سنتی ریاض تأمین نمی‌کند.

نویسنده این یادداشت به تصمیم عربستان در قطع بودجه مساجد وابسته به حکومت این کشور اشاره می‌کند و می‌نویسد: ماه گذشته، محمد بن‌عبدالکریم عیسی، وزیر پیشین دادگستری عربستان سعودی ادعا کرد که عربستان دیگر هزینه مساجد خارج از کشور را تأمین نمی‌کند. اگرچه این احتمال وجود دارد که سعودی به تأمین اعتبار مساجد در مناطق مهم ژئواستراتژیکی چون افغانستان و پاکستان، ادامه دهد اما این اظهارات نشان‌دهنده تغییر شدید در سیاست خارجی ریاض است.

عزیزی با تأکید به نقش ایران در منطقه و تقابل ریاض و تهران تصریح می‌کند: سیاست خارجی ریاض بر مقابله با آنچه «تهدید ایران» خوانده می‌شود؛ متمرکز شده و حکومت عربستان به‌طور سنتی به تقویت گروه‌های افراطی، ایجاد روابط نزدیک با رهبران مذهبی(شیوخ وهابی) و تأمین بودجه مساجد در کشورهای اسلامی برای تقویت قدرت نرم خود و مهار نفوذ ایران در جهان اسلام اعتماد کرده است. بنا بر گزارش‌ها، دولت سعودی بودجه این مساجد را به بهانه دلایل امنیتی متوقف خواهد کرد. به عبارت دیگر، مسائل داخلی، تهدید بیشتری برای رژیم نسبت به امور خارجه دارد. این آخرین اصلاح در سیاست خارجی نشان‌دهنده تغییر استراتژی بزرگ محمد بن‌سلمان برای حفظ قدرت وی است. تصمیم متوقف کردن تأمین بودجه این مساجد نشانگر عقب‌نشینی یا سیاست خارجی انزوا‌گرایانه نیست، بلکه نشان‌دهنده تغییر در بیشتر اهمیت دادن به سیاست داخلی نسبت به سیاست خارجه است.

وی می‌افزاید: مساجد تحت حمایت عربستان در مناطق مختلف جهان، منبع قابل توجهی از نفوذ و پشتیبانی عربستان سعودی هستند اما ثبات و مشروعیت رژیم آل سعود تا حد زیادی به امور داخلی آن بستگی دارد.

این کارشناس مسائل سیاسی در بخش دیگری از این یادداشت آورده است: مخالفت‌های داخلی تهدیدی وجودی برای رژیم بن‌سلمان است، در‌حالی‌که سرمایه‌گذاری‌های سیاست خارجی وی اینگونه نیست. به همین دلیل، ریاض از نظر استراتژیک تهدیدات مخالفان داخلی را بیشتر از تهدید ایران دانسته است. همچنین، هنگام صف‌آرایی علیه ایران، ریاض از حمایت بسیاری از کشورهای خارجی، از جمله کشورهای غربی برخوردار است. اما عربستان سعودی در مورد امور داخلی، نتوانسته است حمایت غربی‌ها را برای سرکوب شهروندان خود بدست آورد.

عزیزی با اشاره به قتل جمال خاشجی می‌نویسد: قتل جمال خاشقجی به احتمال زیاد باعث نمایان شدن این تغییر جهت شد. ترور وی تاکتیک‌های وحشیانه رژیم آل سعود را برای ساکت‌کردن مخالفان و منتقدان، نمایان و به دلیل نقض حقوق بشر در معرض محکومیت گسترده بین‌المللی قرار داد.

نویسنده این یادداشت در پایان یادآور می‌شود: چنین تغییری در استراتژی بزرگ می‌تواند به نقض حقوق بشر منجر شود. در اوایل ماه جاری میلادی، ایالات‌ متحده پس از کشف طرح خاشقچی‌وار حکومت سعودی از سوی FBI به المطیری پناهندگی داد. درحالی‌که ایالات متحده غالباً عربستان سعودی را برای سرمایه‌گذاری‌های خارجی تشویق و تأمین کرده است، اما وقتی صحبت از جمال خاشقجی می‌شود، ریاض هیچ متحد قابل اعتمادی ندارد.

ترجمه و تنظیم: محمدحسن گودرزی