راهکارهای ارتقای اعتماد به نفس را یاد بگیریم

داشتن اعتماد به نفس موجب می‌شود به خودتان احترام بگذارید. حتی زمانی‌که شکست می‌خورید، زمانی‌که شما به خودتان احترام بگذارید دیگران هم برایتان ارزش و احترام قائل می‌شوند. کسانی‌که عزت نفس بالایی دارند معمولاً  در زندگی تصمیم‌های درستی می‌گیرند، عزت نفس یعنی همان‌طور که هستید خودتان را دوست داشته باشید و بدانید که با وجود تمام نقص‌ها و کمبودها باز هم انسان ارزشمندی هستید و شایستگی این را که دیگران دوستتان داشته باشند و شما را بپذیرند دارید.

در نگاه اسلام انسان‌های با ایمانی که به خداوند مؤمن شوند به عزت دست می‌یابند و هر کس غیر از این مسیر را بپیماید از منظر وحی به عزت دست نمی‌یابد. ازجمله اموری که در مبانی دینی سبب افول عزت نفس عنوان شده، بر عهده گرفتن مسئولیت خارج از توان انسان است در مقابل عواملی که سبب افزایش عزت‌مندی انسان می‌شود می‎توان از تواضع، فروتنی، انصاف و گذشت نام برد همچنین فردی که خوب بودن و یا نبودن او در نظر دیگران بی‌ارزش و اعتبار است عزت را در خود از بین برده است و کسی‌که شخصیت را در خود از بین برده باشد عزت نفس نیز ندارد و به هر رفتاری تن در می‌دهد.

اعتماد به نفس خود را بالا ببریم

محمدعلی سپهوندی، عضو هیئت‌ علمی دانشگاه لرستان در گفت‌وگو با ایکنا، گفت: عواملی که توان افراد را برای مقابله با بسیاری از مشکلات افزایش می‌دهند، عزت‌نفس بوده که قضاوت شخص از ارزشمندی خود است.

وی ادامه داد: عزت‌نفس از تفاوت بین خود ادراک شده و خود ایده‌آل ناشی می‌شود. تفاوت زیاد بین خود ادراک شده و خود ایده‌آل منجر به عزت‌نفس پایین می‌شود.

سپهوندی با بیان این‌که تفاوت اندک میان این دو معمولاً عزت‌نفس بالا را در پی دارد، اضافه کرد: شواهد نشان می‌دهد که عزت‌نفس پایین به‌طور چشم‌گیری با بسیاری از مسائل و مشکلات بهداشت روانی رابطه دارد و اکثر مردمی که دارای مشکلات سلامت روان هستند از عزت‌نفس پایین رنج می‌برند.

این عضو هیئت‌علمی دانشگاه لرستان یادآور شد: عزت‌نفس عبارت است از مقدار ارزشی که فرد به خود نسبت می‌دهد و یا این‌که مقدار ارزشی است که فرد فکر می‌کند دیگران به‌عنوان یک شخص برای او قائل هستند.

سپهوندی گفت: افرادی‌که اعتماد به نفس پایین دارند در زندگی با مشکلات زیادی مواجه می‌شوند که در برخی مواقع حتی نمی‌توانند در اجتماع حضور یابند.

این عضو هیئت علمی دانشگاه لرستان افزود: برای رفع مشکلات افرادی که اعتماد به نفس پایینی دارند تجویزهای روانشناسان و روانپزشکان بسیار مهم است تا علل این موضوع را شناسایی و برای رفع آن راهکار ارائه شود.

خود را آن‌گونه که هستیم بپذیریم

حسن نیک‌رنگ، از روان‌شناسان لرستانی در گفت‌وگو با ایکنا گفت: اگر می‌خواهید استرس‌ها و نگرانی‌ها را از خودتان دور کرده و به آسانی تحت‌‌تأثیر عوامل و شرایط محیطی قرار نگیرید، با استفاده از استعدادها و خلاقیت‌های خود به ابراز وجود و مقابله با شرایط نامطلوب بپردازید.

وی با بیان این‌که خودتان را همان‌‌طور که هستید بپذیرید، ادامه داد: پذیرفتن خود با تمام نقص‌ها، ضعف‌ها و کمبودها نشان‌‌دهنده عزت نفس و اعتماد به نفس است.

این روانشناس لرستانی اضافه کرد: خیلی‌‌ها تصور می‌‌کنند اگر خودتان را همان‌طور که هستند بپذیرند، نمی‌‌توانند تغییر کنند و به چیزهایی که می‌‌خواهند، برسند.

نیک‌رنگ ادامه داد: بیشتر وقت‌ها ما فکر می‌کنیم اگر نسبت به خودمان احساس خوبی نداشته باشیم و از شرایط، موقعیت و عملکردمان ناراضی باشیم، این نارضایتی در ما ایجاد انگیزه کرده و باعث می‌شود برای تغییر، رشد، پیشرفت و رسیدن به شرایط بهتر تلاش کنیم. ممکن است این طرز فکر گاهی در کوتاه‌مدت درست باشد.

وی بیان کرد: بیشتر اوقات احساسات ناخوشایندی مانند ناامیدی، عصبانیت، افسردگی و اضطراب، ما را برای تغییر آماده می‌کنند اما واقعیت این است که نارضایتی و احساسات ناخوشایند بعد از مدتی انرژی ما را می‌گیرد و توان لازم برای تلاش و ایجاد تغییر را از بین می‌برد.

این روا‌‌ن‌شناس یادآور شد: اولین قدم در تغییر و تلاش برای رسیدن به هدف، شادی و آرامش بوده و پذیرش خود و قبول واقعیت یک خودآگاهی همراه با احساس شادی و رضایت است.

وی با بیان این‌که پذیرش، به شما احساس آرامش می‌دهد و انرژی لازم برای رسیدن به هدف، تلاش برای ایجاد تغییر، رشد و پیشرفت را فراهم می‌کند، اضافه کرد: خواسته‌ها و اهداف شما می‌‌تواند ضمن این‌که شرایط را می‌پذیرید، خواسته‌ها‌یتان را هم داشته باشید و برای رسیدن به آن‌ها تلاش کنید.

این روانشناس لرستانی بیان کرد: پذیرش یا تسلیم پذیرش و قبول واقعیت را نباید با تسلیم در برابر مشکلات و کمبودها یکی دانست؛ چراکه پذیرش یک نوع آگاهی همراه با علاقه، انگیزه و شادی بوده، در حالی‌که تسلیم نوعی پذیرش همراه با احساس ضعف، شکست و ناتوانی در ایجاد تغییر است.

وی با تأکید بر این‌که پذیرش با ایجاد احساس شادی، رضایت و آرامش موجب می‌‌شود شما به شرایط مسلط شوید و راحت‌تر و بهتر زندگی‌تان را مدیریت کنید، هم‌چنین این حس باعث می‌‌شود روابط شما با دیگران بهبود پیدا کند، تصریح کرد: تمرین پذیرش نقش مهمی در سلامت روان و بهتر شدن زندگی و رشد و پیشرفت شما دارد، بهتر است این مهارت (پذیرش) را در خودتان تقویت کنید.

این روانشناس اظهار کرد: با در نظر گرفتن توانایی‌های خود سعی کنید مناسب‌ترین راه را برای رسیدن به اهداف خود انتخاب کنید. با خودتان صادق باشید و با دقت و صداقت کامل توانایی‌ها، علایق و اهداف خود را مشخص کنید.

نیک‌رنگ بیان کرد: خودتان را با دیگران مقایسه نکنید اگر از آن دسته افرادی هستید که مدام خودشان را با دیگران مقایسه می‌کنند و به داشته‌ها و نداشته‌های خود فکر می‌کنند، متأسفانه هنوز خودتان را نپذیرفته‌اید.

مشکلات‌مان را نزد دیگران مطرح نکنیم

حجت‌الاسلام والمسلمین محمدتقی صرفی‎پور، از کارشناسان مذهبی در گفت‌وگو با ایکنا، گفت: از جمله عواملی که باعث می‌شود عزت انسان پایمال شود مطرح کردن مشکلات نزد دیگران و چاپلوسی و تملق دیگران است.

وی افزود: اگر انسان مشکلات و دشواری‌های خود را نزد دیگران بیان کند عزت نفس خود را لکه‌دار می‌کند. افراد با عزت نفس بالا افرادی هستند که مستقل عمل می‌کنند، مسئولیت‌پذیر هستند و هنگامی که از پیشرفت‌هایشان، تعریفی به میان می‌آید، با مسرّت تصدیق می‌کنند و با شکرگزاری از این بابت احساس رضایت‌مندی می‌کنند.

امام جمعه سابق پلدختر ادامه داد: افراد با عزت نفس بالا به چالش‌های جدید مشتاقانه رو می‌آورند، مشاغل ناآشنا، آموزش‌ها و فعالیت‌های جدید، توجهشان را جلب می‌کند و با اطمینان و اتکاء به نیروهای درونی، با توکل به خدا به آن‌ها می‌پردازند، دامنه وسیعی از هیجانات و احساسات را نشان می‌دهند، ناکامی را به‌خوبی تحمل می‌کنند، هنگام روبه‌رو شدن با ناکامی‌ها، می‌توانند واکنش‌های گوناگونی نظیر؛ امید به آینده، دعا به درگاه پروردگار، شکیبایی، خندیدن به خود کاذب، بلند حرف زدن و … از خود نشان دهند و قادر هستند از آن‌چه که موجب ناکامی‌ آن‌ها شده، سخن بگویند.

وی افزود: همچنین، افراد با عزت نفس بالا می‌توانند خود را محاکمه کنند، با شجاعت تمام گاهی خود را به محکمه می‌کشانند و به نقایص و اشتباهات خود اقرار می‌کنند، بی‌آن‌که احساس ضعف کنند؛ چراکه می‌دانند اقرار به خطا اولین گام در رفع خطاست و انکار خطا نتیجه‌ای ندارد.

صرفی‎پور گفت: این قبیل افراد می‌توانند دیگران را تحت‌تأثیر قرار داده و از نفوذی که بر افراد خانواده و دوستان دارند، مطمئن هستند و می‌دانند که به‌خاطر شایستگی‌های باطنی می‌توانند دیگران را تحت‌تأثیر قرار دهند.

عزت نفس از نگاه قرآن

خداوند متعال در آیه ۱۰ سوره فاطر در این رابطه فرموده است: «هر کس سربلندى می‌‏خواهد سربلندى یک‌سره از آن خداست‏ سخنان پاکیزه به‌سوى او بالا می‌‏رود و کار شایسته به آن رفعت مى‏‌بخشد و کسانى‌که با حیله و مکر کارهاى بد مى‏‌کنند عذابى سخت‏ خواهند داشت و نیرنگشان خود تباه می‌‏گردد».

همچنین در آیه ۸ منافقین نیز آمده است: «می‌‏گویند اگر به مدینه برگردیم قطعاً آن‌که عزت‌مندتر است آن زبون‏‌تر را از آن‌جا بیرون خواهد کرد و[لى] عزت از آن خدا و از آن پیامبر او و از آن مؤمنان است لیکن این دورویان نمی‌‏دانند».

همچنین در آیات ۱۳۸ و ۱۳۹ سوره مبارکه نساء هم آمده است که «به منافقان خبر ده که عذابى دردناک خواهند داشت، همانان که غیر از مؤمنان کافران را دوستان [خود] می‌‏گیرند آیا سربلندى را نزد آنان می‌جویند [این خیالى خام است] چرا که عزت همه از آن خداست».

باید به این نکته مهم توجه داشت که ازجمله عواملی که باعث می‌شود عزت انسان پایمال شود مطرح کردن مشکلات نزد دیگران و چاپلوسی و تملق دیگران است. اگر انسان مشکلات و دشواری‌های خود را نزد دیگران بیان کند عزت نفس خود را لکه‌دار می‌کند.

افراد با عزت نفس بالا افرادی هستند که مستقل عمل می‌کنند، مسئولیت‌پذیر هستند و هنگامی‌که از پیشرفت‌هایشان، تعریفی به میان می‌آید، با مسرّت تصدیق می‌کنند و با شکرگزاری از این بابت احساس رضایت‌مندی می‌کنند.

افراد با عزت نفس بالا به چالش‌های جدید مشتاقانه رو می‌آورد، مشاغل ناآشنا، آموزش‌ها و فعالیت‌های جدید، توجهشان را جلب می‌کند، و با اطمینان و اتکاء به نیروهای درونی، با توکل به خدا به آن‌ها می‌پردازند، دامنه وسیعی از هیجانات و احساسات را نشان می‌دهند، ناکامی را به‌خوبی تحمل می‌کنند، هنگام روبه‌رو شدن با ناکامی‌ها، می‌توانند واکنش‌های گوناگونی نظیر امید به آینده، دعا به درگاه پروردگار، شکیبایی، خندیدن به خود کاذب، بلند حرف زدن و … از خود نشان دهند و قادر هستند از آن‌چه که موجب ناکامی‌ آن‌ها شده، سخن بگویند. همچنین، افراد با عزت نفس بالا می‌توانند خود را محاکمه کنند، با شجاعت تمام گاهی خود را به محکمه می‌کشانند و به نقایص و اشتباهات خود اقرار می‌کنند، بی‌آن‌که احساس ضعف کنند؛ چراکه می‌دانند اقرار به خطا اولین گام در رفع خطاست و انکار خطا نتیجه‌ای ندارد.