بررسی ‌نظام فقهی حاکم بر بضع زنان در فصلنامه «فقه و مبانی حقوق اسلامی»

به گزارش ایکنا؛ نخستین شماره از پنجاه و دومین دوره فصلنامه علمی پژوهشی «فقه و مبانی حقوق اسلامی» به صاحب‌امتیازی دانشگاه تهران و مدیرمسئولی احمد باقری منتشر شد.

عناوین مقالات این شماره بدین قرار است: «‌نظام حاکم بر بضع و منافع جنسی زنان در فقه امامیه»، «واکاوی مبانی فقهی اماره مجرمیت در جرم پول‌شویی»، «‌میزان مهریه زوجه غیر مدخوله در وفات یکی از زوجین»، «واکاوی و نقد راه‌کارهای رفع تعارض بین روایات در مبحث «صلاه الناسی فی النجس»»، «ولایت حاکم برتزویج و طلاق صغیراز نظرامامیه و اهل سنت»، « عدالت ترمیمی، بایستگی و ضرورت حاکمیت آن در حوزه خانواده با تکیه بر مبانی فقهی»، «‌نقدی اصولی بر کنشی فقهی (‌حقوقی )»، «‌تحلیل مبانی نظری رأی وحدت رویه شماره ٧٣٣ در خصوص ضمان درک»، « تحلیل و بررسی مبانی مشروعیّت درمان اجباری معتادان»، «‌عقل در مبانی تحلیل اقتصادی حقوق در مقایسه با حقوق اسلامی (با تکیه‌ بر انگاره‌های علامه طباطبائی‌(ره))»، «‌امکان‌سنجی اعراض از یاخته‌های جنسی و جنین و پیامدهای آن در فقه امامیه»، «‌بررسی فقهی تأثیر حیثیت بر روند دادرسی کیفریِ مربوط به حق الناس».

‌نظام حاکم بر بضع و منافع جنسی زنان

در چکیده مقاله «‌نظام حاکم بر بضع و منافع جنسی زنان در فقه امامیه»، می‌خوانیم: «اسلام با پذیرش غریزه‌ی جنسی و به منظور پاسخ‌گوئی به آن، با اشراف کاملی که بر تمامی مصالح و مفاسد عالم دارد، نظامی جامع و حکیمانه هم‌سو و هماهنگ با نظام حقوق خانواده و نظام حاکم بر هستی ارائه نموده است. کاربرد واژه بضع در متون فقهی، وجود دیدگاه‌­های متفاوت در تبیین ماهیت آن، ادعای مالکیت زنان بر بضع و آثار مترتب بر این مالکیت، از طرفی؛ و تشابه این دیدگاه با ادعای مالکیت جنسی زنان بر بدن، به شبهاتی مانند امکان معامله جنسی با زنان در اسلام، دامن می­زند. در این پژوهش ماهیت بضع و کشف نظام حاکم بر منافع جنسی زنان در فقه امامیه، با روش توصیفی ـ تحلیلی و به‌صورت اسنادی مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته است. یافته‌های تحقیق، ماهیت بضع را اعم از همه ابعاد منفعت جنسی شناسایی و ضمن تبیین نوع رابطه زن با بضع به موارد ممنوع بهره‌برداری از منافع زن و انحصار حق زنان به تفویض منافع جنسی منوط به انعقاد صحیح عقد نکاح پرداخته است».

عقل در مبانی تحلیل اقتصادی حقوق

در طلیعه مقاله «عقل در مبانی تحلیل اقتصادی حقوق در مقایسه با حقوق اسلامی (با تکیه‌ بر انگاره‌های علامه طباطبائی‌(ره))» آمده است: «تحلیل اقتصادی حقوق تلاشی جذاب و چالش‌برانگیز برای به کار گرفتن مفاهیم و روش‌های استدلال اقتصاد مدرن مبتنی بر عقل اقتصادی یا عقل ابزارگرا است تا فهمی عمیق‌تر و عقلانی‌تر نسبت به مشکلات حقوقی به دست آید آنچه در نگاه رویکرد شناسی به این مکتب مشهود است اهمیت مقاصد و اهداف در حکمت عملی (بایدها و نبایدها) و نقش عقل به عنوان طراح ابزارهای تامین مقاصد است که دید بشر را گسترش می‌دهد و از جمود خارج نموده و همواره بشر را به طراحی ابزارهایی بهتر رهنمون می‌سازد؛ حال تبیین چنین جایگاهی برای عقل انسان در فلسفه فقه نیازمند مداقه و بررسی است. آنچه از بررسی مکاتب فقه و حقوق اسلامی به دست می‌آید آن است که در فقه اسلامی مکتب فقه مقاصدی و دیدگاه علامه طباطبایی(ره) چنین رویکردی را دارد و این عقل بشر است که ابزارهای لازم را برای وصول به غایات مدنظر طراحی و جرح‌وتعدیل می‌نماید لذا به نظر می‌رسد عقل ابزارگرا از این حیث مورد تأیید شارع باشد وبرخی تعابیر مانند مصالح مرسله واستصلاحات ... نیز با همین رویکرد مطمح نظر اندیشمندان مسلمان بوده است و نظریه اعتباریات مرحوم علامه طباطبایی نیز با مکتب فقه مقاصدی قرابت مبنایی دارد.