قرآنیان خرم‌آبادی در گذر تاریخ
گروه فعالیتهای قرآنی ــ در صد سال گذشته شهر خرم‌آباد، قاریان قرآن فراوانی می‌زیستند، این افراد در روش تلاوت قرآن و آگاهی به رمز و قواعد تجویدی آن، استاد و قادر به تدریس قواعد تلاوت صحیح بودند، در عین حال ایشان جزو افراد شاخص شهر به‌شمار می‌رفتند.
شهر خرم‌آباد از قدیم، قاریانی را به خود دیده که در روش تلاوت و آگاهی به رمز و قواعد تجویدی آن استاد و قادر به تدریس قواعد تلاوت صحیح قرآن بودند و می‌توانستند به دیگران تعلیم دهند و قرائت کنند و در عین حال این افراد شاخص و معروف به‌شمار می‌آمدند؛ ازجمله آن‌ها می‌توان از غلامرضا توکل، محمدابراهيم ساكت، ميرزاحسين نظری، غلامحسين وجودی، سيدنوراله طاهری، محمدعلی خشنود، ميرزامحمد سامانی، سيدجواد طاهری، سيدحسن منفرد، علی‌اكبر رشيديان، عباس افتخاری، سيد‌علی‌نقی شاهرخی، سيد‌علی‌تقی شاهرخی، سبزعلی حيدرزاده، محمدحسن رشيديان، احمد اسكندری، عبدی گوهری، ملافريدون نيازی، جعفر نصيری، علی‌اكبر محروم، موسی ساكی، شاه‌عباس تلوری و صفی برفی‌نژاد نام برد.
غلامرضا توکل؛ شاخص قرآنیان شهر خرم‌آباد
شاخص قرآنیان شهرستان خرم‌آباد غلامرضا توکل بود، وی فردی متدین، وارسته و مورد احترام و اعتماد مردم و دارای تحصیلات حوزوی بود و از علوم قدیمه و قواعد صرف و نحو و ادبیات عرب آگاهی قابل‌توجهی داشت. ایشان در قسمت تفسیر و قواعد تلاوت قرآن و تجوید آن بیشتر وارد بود و می‌توان گفت در این قسمت استاد بود.
در هر حال غلامرضا توکل مدت‌ها در خرم‌آباد مدیر جلسات قرآن بود و مردم از وجودش بهره می‌بردند و از جلسات درس و قرائت او استفاده کرده و خود استاد می‌شدند.
مرحوم حجت‌الاسلام حمید عیدی از شاگردان مرحوم غلامرضا توکل در کتاب یادگار عمر خود گفته است: «از همان زمانی‌که خود را شناختم و به قرائت قرآن علاقه پیدا کرده و به جلسات آن راه یافتم همواره مورد لطف ایشان بودم. وی همواره به تحصیل علوم دینی تشویقم می‌فرمود، شاید قوی‌ترین مشوقم در این خصوص ایشان بود».
توکل پس‌از مراجعت از قم و فراغت از تحصیل مجلس قرائت قرآنی در شهر خرم‌آباد به امر روح‌الله کمالوند دایر کرد و این مجلس مدت ۱۲ سال در خرم‌آباد در شب‌های دوشنبه و جمعه دایر بود و عده زیادی از مردم و دوستداران قرآن و به‌خصوص دانش‌آموزان دبیرستانی در آن شرکت داشتند.
این جلسه از جلسات بسیار مفید مذهبی شهر خرم‌آباد بود. مرحوم توکل در عین حال بازاری بود و بزازی و شغل پارچه‌فروشی داشت، ایشان مورد اعتماد و احترام مردم و در امور تجارت و کسب و کار صاحب‌نظر و مورد قبول همه و در عین حال یک فرد تاجر و بازاری تحصیل کرده و مورد لطف و عنایت و علاقه روحانیان شهر بود، همه او را دوست داشتند. توکل در عین حال فردی سیاسی و آگاه به وضع روز و در بیان حق دارای عقیده صریح بود و بدون ملاحظه گاهی ابراز عقیده می‌کرد و به عقیده و گفته خویش معتقد بود.
غلام‌حسین وجودی؛ مؤسس مکتب‌القرآن «انصارالحجه»
غلام‌حسین وجودی در سال ۱۳۰۱ در بروجرد در خانواده‌ای مذهبی چشم به جهان گشود. وی با علمای اعلام مراوده بسیار داشت به‌گونه‌ای که آیت‌الله‌العظمی بروجردی لقب «مشهدی غلامرضا مقدس» را به آن مرحوم داده بودند، همچنین علی بخارایی، از عارفان و علمای معروف آن دوران، از دوستان بسیار نزدیک مرحوم بود.
غلام‌حسین وجودی از سن پنج سالگی فراگیری قرآن کریم را در مکتب آشیخ حسن آغاز کرد. در سن ۹ سالگی وارد مدرسه رازانی اولین مدرسه رسمی بروجرد شد و به تحصیل علم پرداخت، ایشان هم‌زمان با تحصیل به فراگیری هنر ورشوسازی نزد مرحوم آسید حسن گدازگر نیز مشغول بود و از سن ۱۲ سالگی در مجالس و محافل مذهبی به مداحی اهل‌بیت(ع) می‌پرداخت.
ایشان بین سال‌های ۱۳۱۸ تا ۱۳۲۵ در محضر ابوالحسن مستجاب جلسات قرائت قرآن را برگزار می‌کردند و هم‌زمان به تحصیل علوم قرآنی و فقه و اصول علاقه وافری نشان می‌دادند.
غلام‌حسین وجودی تحت راهنمایی‌های مرحوم آشیخ عباس قمی مداح و مرحوم میرزا ذاکر هم‌چنان به مداحی در هیئت یخچال بروجرد ادامه می‌داد که در این مسیر با سوابق و شایستگی‌هایی که از خود نشان داده بود، مرحوم احمد ذاکر ایشان را به‌عنوان شاگرد خود پذیرفتند و در سال ۱۳۲۳ ازدواج کرد. وی در سال ۱۳۲۷ به خرم‌آباد مهاجرت کرد و هم‌زمان با اشتغال به شغل ورشوفروشی، در هیئت انصارالحسین(ع) که مؤسسان آن حاج علی‌اصغر قبادی و مرحوم مظلوم بودند به نوحه‌خوانی و مداحی اهل‌بیت(ع) می‌پرداخت.
ایشان طرح‌هایی نو به هیئت ارائه می‌دادند، یکی از طرح‌های ایشان که مورد استقبال قرار گرفت تشکیل جلسه قرائت قرآن و بیان احکام بود. هم‌زمان با این فعالیت‌ها به همراه شیخ محمد یزدی که در ماه رمضان آن سال‌ها مجالس وعظ و خطابه داشت خدمت آیت‌الله کمالوند می‌رسیدند.
غلام‌حسین وجودی جلسات قرآن را در خرم‌آباد در ماه رمضان سال‌های ۱۳۲۷ تا ۱۳۳۰ در محضر آیت‌الله کمالوند برگزار می‌کرد و در مسجد حوزه کمالیه خرم‌آباد در هماهنگی و نظم دادن به مراسم روضه و ذکر مصیبت اهل‌بیت(ع) فعالیت داشت.
سال ۱۳۴۰ که آیت‌الله کمالوند وفات یافت حاج‌آقا وجودی جهت شرکت در مراسم تشییع جنازه به قم می‌روند و در آنجا برای بازگو کردن پاره‌ای از مسائل به حضور مرحوم حضرت امام خمینی(ره) مشرف شدند، آنجا امام(ره) از فعالیت هیئات از ایشان سؤال فرمودند و پس از ارائه گزارش مختصری از وضعیت فعالیتهای مذهبی در خرم‌آباد از سوی آقای وجودی، حضرت امام(ره) به ایشان توصیه می‌کنند که به جوانان و نوجوانان بپردازند و آن‌ها را هدایت کنند.
در بازگشت به خرم‌آباد تصمیم گرفت بنا به فرمایش حضرت امام(ره) جلسه قرائت قرآن برای نونهالان و نوجوانان تأسیس کند که این هیئت با تأیید شهید حجت‌الاسلام سید فخرالدین رحیمی «مکتب‌القرآن انصارالحجه» نام‌گذاری شد، این مکتب در ابتدا هفته‌ای سه بار، شب‌های شنبه، دوشنبه و چهارشنبه در منزل شخصی آقای وجودی تشکیل می‌شد.
از سال ۱۳۵۸ به بعد به‌عنوان داور مسابقات قرآن از طرف امور تربیتی، ارشاد اسلامی، جهاد سازندگی، نیروی انتظامی، فرمانداری و ... دعوت می‌شد و در کنار ایشان افرادی‌که عمدتاً از اعضای سابق جلسه مکتب‌القرآن بودند حضور داشتند.
ثمره سال‌ها زحمات غلام‌حسین وجودی، پرورش جوانان توانا و پاک و همچنین قاریان توانایی است که در سطوح عالی کشوری و بین‌المللی صاحب‌نام هستند، قاریانی مانند جهانبخش فرجی، بهروز رضوی، محمد شاهرخی، شفیع مؤمن، حسن‌رضا مرادی، حسن رشیدی، مجید شاهین و سایر قاریان مطرح سطح استان از شاگردان وی هستند. مرحوم وجودی در مردادماه سال ۸۲ دار فانی را وداع گفت و به لقاءالله پیوست.
محمد‌ابراهیم ساکت؛ یک بازاری فعال در حوزه قرآن
حاج محمد‌ابراهیم ساکت بروجردی بود و مدت‌ها در شهر خرم‌آباد سکونت اختیار کرده بود و در بازار به شغل بزازی و پارچه اشتغال داشت. وی مردی بسیار متقی و متدین بود، اخلاق نیکو و خوش داشت، مردم خرم‌آباد برای او احترام خاصی قائل بودند.
وی علاوه‌بر این‌که بازاری بود و شغل تجارت و کسب و کار داشت در قسمت قرائت قرآن و فنون قواعد و تجوید آن جدا از استاد و در این مورد تحصیل کرده بود، در مجالس قرائت شهر خرم‌آباد شرکت و مردم را راهنمایی می‌کرد البته خودش نیز در منزل شخصی خود مجالس قرائت قرآن دایر می‌کرد و عده زیادی شاگرد داشت که از او بهره‌مند می‌شدند.
میرزاحسین نظری؛ از قاریان بنام خرم‌آباد
از جمله قاریان بنام شهر خرم‌آباد حاج میرزاحسین نظری بود. وی اصالتاً بروجردی و مدت‌ها پیش در خرم‌آباد سکونت داشت و در بدو امر در اداره پُست و تلگراف خرم‌آباد کارمند بود. مدتی نه چندان زیاد در اداره پُست انجام وظیفه کرد سپس استعفا داد و در بازار خرم‌آباد به شغل زرگری و طلافروشی اشتغال یافت. ایشان هم کارمند بسیار خوب و وظیفه‌شناس و بسیار جدی که احساس مسئولیت می‌کرد و هم کاسبی بسیار متدین و معتقد و در عین حال خیلی متعصب بود.
حمید عیدی از فرهیختگان استان لرستان در کتاب یادگار عمر خود در خصوص نحوه آشنایی با استاد حاج میرزاحسین نظری می‌گوید: «تحصیلات ابتدایی را به پایان رسانیده بودم در اندیشه تحصیل بیشتری بودم روزها درب دکان پدر واقعی کار می‌کردم روزی با دوستم محمدرضا شیرمحمدی برخورد کرده و ایشان بدون مقدمه پیشنهاد رفتن به نماز جماعت را دادند. پس‌از نماز بلافاصله مجلسی در مسجد تشکیل گردید و عده‌ای در اطراف آن قرار گرفتند و قرآن‌ها را باز کردند البته در ابتدا یک نفر بالای همه نشسته بود و به‌عنوان استاد و مدیر جلسه مجلس را اداره و غلط گیری می‌کرد این استاد حاج میرزاحسین نظری بود این جلسه برای ما جذاب و آموزنده بود در عین حال ما از استاد استفاده می‌کردیم به‌طوری‌که برخی روزها به منزل او برای آموزش قرآن می‌رفتیم».
به گواه تاریخ استاد نظری انسان مقید به آداب اسلام و به‌خصوص قرآن و در دین متعصب بود مدت‌ها در جلسات مذهبی به‌خصوص جلسات قرائت قرآن شرکت می‌کرد و مردم را با قرائت و تجوید و قواعد قرآن آشنا می‌کرد.
آقا سیدنورالله طاهری؛ استادی ماهر در فن قرائت قرآن و تدریس قواعد تجویدی
از جمله قاریان خوب و بنام شهر خرم‌آباد مرحوم آقا سیدنورالله طاهری از سادات طاهری بود. وی در یک خانواده روحانی در شهر خرم‌آباد به دنیا آمد و تحصیلات ابتدایی را در مکتب‌خانه آغاز و سپس تحصیل خود را نزد روحانیان محلی به پایان رسانید. چون علاقه زیادی به قرآن و قرائت آن داشت بیشتر هم وقت خویش را صرف فراگیری قرآن و قواعد تجویدی کرد تا جایی‌که در فن قرائت قرآن و تدریس قواعد تجویدی مهارت فوق‌العاده کسب کرد.
باید توجه داشت که مرحوم آقا سیدنورالله به شکلی ذاتی دارای صدایی نیکو و صوتی دلنشین بود، علاوه‌بر این مرحوم آقا سیدنورالله اذان هم نیکو می‌خواند و در موقع نماز اول وقت در مساجد اذان می‌گفت و صفا و لذتی به نماز می‌بخشید.
محمدعلی خوشنود
محمدعلی خوشنود نیز از قاریان بنام شهر خرم‌آباد و از شاگردان و تربیت‌شدگان غلامرضا توکل بود. مرحوم خوشنود با این‌که شغل تجارت داشت و در بازار کار می‌کرد اما در عین حال در علم قرآن، استاد و در جلسات قرآن شرکت دائم داشت هر وقت غلامرضا توکل در مجلس نبود، ایشان به‌جای او جلسه را اداره می‌کرد. بعداً خود مدیر جلسه شد. مدت‌ها این‌کار مقدس را انجام می‌داد. وی متدین و مورد اعتماد در بازار بود.
میرزامحمد سامانی
مرحوم میرزا محمد از قاریان قرآن شهر خرم‌آباد و در بخش قرائت قرآن و علم تجوید استاد بود. وی در مجالس قرائت قرآن خرم‌آباد شرکت می‌کرد و از راهنمایی مفید خود، طالبان روش قرائت قرآن را بهره‌مند می‌کرد. علاوه‌بر این‌که قاری قرآن بود در فن شعر و شاعری ذوقی قوی و قریحه سرشار داشت. تعداد زیادی از اشعار در انواع قصیده از ایشان به یادگار مانده است. مرحوم میرزا محمد سامانی علاوه‌بر این در بازار به کار کسب و به شغل بزازی و پارچه‌فروشی مشغول بود.
سیدجواد طاهری؛ یک قاری خوش صدا
سیدجواد طاهری از سادات طاهری ازجمله قاریان سرشناس خرم‌آباد بود. وی با این‌که باغ داشت و به شغل باغبانی مشغول بود؛ اما در فرصت‌های مناسب در جلسات قرائت قرآن حضور پیدا می‌کرد. بسیار خوش‌صوت بود به‌طوری‌که شنونده از قرائت قرآن وی لذت می‌برد و از این نظر مورد استقبال قرار می‌گرفت. در شب‌های احیا ماه رمضان وجودش بسیار محترم بود زیرا دعا نیکو می‌خواند و خواندنش موجب گرمی مجالس می‌شد.
سیدحسن منفرد؛ حافظ و مسلط به آیات قرآن
از جمله قاریان بنام و معروف شهر خرم‌آباد سیدحسن منفرد بود، وی از طرف پدر بروجردی و از جانب مادر خرم‌آبادی و سادات معروف کشفی بود. ایشان ارتباط زیادی با ابوطالب کشفی در خرم‌آباد داشت.
منفرد در اوایل کودکی با مادرش به خرم‌آباد آمد و در میان خرم‌آبادی‌ها رشد کرد، او در زمره قاریان قرآن و در عین حال حافظ قرآن بود. همه قرآن را حفظ بود و نسبت به آیات آن تسلط کامل داشت. هر آیه‌ای از وی سؤال می‌شد فوراً جای آن آیه و شماره را می‌گفت. وی به قرآن علاقه داشت و همواره در حال تلاوت قرآن بود. چون مسلط بر آیات قرآن بود، خیلی تند و سریع قرآن را تلاوت می‌کرد. خوبی کار این بود که مرحوم منفرد تحصیلات قدیمه داشت و معنی و تفسیر قرآن را مطالعه کرده و آگاه بود، مرحوم منفرد فردی متدین و خوش اخلاق و با همه رفیق و در خرم‌آباد مورد احترام بود، رفقای فراوانی داشت از خصوصیات وی این بود که اصلاً ازدواج نکرده و به همین مناسبت به او منفرد میگفتند.
علی‌اکبر رشیدی؛ مردی آشنا به فقه اسلامی و مسائل شرعی
علی‌اکبر رشیدی از تجار مهم و سرشناس شهر خرم‌آباد بود، وی دزفولی و از خیلی پیش به خرم‌آباد آمده و سکونت اختیار کرده بود. مردی تحصیل‌کرده و دارای معلومات قدیمی و قسمت عمده دروس حوزوی را نزد علمای خرم‌آباد فرا گرفته بود.
احاطه زیادی به فقه اسلامی و مسائل شرعی و در تفسیر قرآن و تاریخ اسلام آگاهی قابل‌توجهی داشت. مطالب زیادی از مسائل کلامی خوانده بود. رشیدیان مدتی سرپرستی شرکت قند و شکر در خرم‌آباد را بر عهده داشت و در خرم‌آباد رکنی از ارکان تجارت به حساب می‌آمد؛ البته خودش در منزل شخصی نیز مجلس قرائت و روضه‌خوانی را دایر می‌کرد.
مرحوم عباس افتخاری؛ مردی که ۴۰ سال در منزل خود جلسه قرآن برپا کرد
یکی از قاریان برجسته و معلمان شهر خرم‌آباد عباس افتخاری است. وی فرزند مرحوم شیخ احمد، نوه میرزا عبدالرحیم افتخاری بود، وی در سال ۱۲۷۶ شمسی در خرم‌آباد به دنیا آمد، مرحوم افتخاری تحصیلات حوزوی داشت و قسمت ادبیات عرب و قواعد قرآنی را تدریس می‌کرد.
مرحوم افتخاری پس از پایان تحصیلات خویش به‌دلیل علاقه فراوانی که به تعلیم و تربیت داشت در اداره فرهنگ خرم‌آباد استخدام شد و حدود ۳۰ سال عمر خود را در راه تعلیم و تربیت آموزش سپری کرد.
وی از فرهنگیان بنام لرستان بود و علاقه فراوانی به قرآن داشت به‌طوری‌که ۴۰ سال در منزل شخصی خود جلسه قرآن برپا می‌کند، عباس افتخاری در دوران خدمت در فرهنگ خرم‌آباد انسانی مفید و مؤثر بود، بسیاری از مدارس برجسته خرم‌آباد را ایشان تأسیس و افتتاح کرد و در مدارس خرم‌آباد مدت‌ها به تدریس علوم دینی و ادبیات اشتغال داشت.
وی فردی دینی فرهنگی و در عین حال نسبت به مسائل دینی موقعیت بود اما در سال ۱۳۴۷ شمسی از دنیا رفت. مرقد ایشان در کنار امامزاده زید بن علی خرم‌آباد است.
سیدعلینقی و سید‌علی‌تقی شاهرخی
دو سید بزرگوار سیدعلینقی و سید‌علی‌تقی شاهرخی از سادات خرم‌آباد از قاریان برجسته شهر خرم‌آباد بودند و از شخصیت‌های مشهور شهر به‌شمار می‌رفتند که مدت‌ها به تعلیم قرآن و ارشاد مردم اشتغال داشتند به‌خصوص مرحوم سیدعلینقی که کلاس درس و تدریس ایشان زبانزد خاص و عام بود.
انتهای پیام
