اوصاف و احوالات ملائکه در صحیفه سجادیه
مدرس حوزه و دانشگاه با اشاره به احوالات و اوصاف فرشتگان، گفت: تمام امورات و مقدرات عالم توسط فرشتگان انجام می‌شود کمااینکه فرشتگان جملگی معصومند و خستگی در آنان راه ندارد.
حجت‌الاسلام اصغر عالی‌پور، مدرس حوزه و دانشگاه در گفت‌وگو با ایکنا از لرستان در شرح دعای سوم صحیفه سجادیه، اظهار کرد: در فراز اول این دعا می‌خوانیم: «اللَّهُمَّ وَ حَمَلَةُ عَرْشِكَ الَّذِينَ لَا يَفْتُرُونَ مِنْ تَسْبِيحِكَ، وَ لَا يَسْأَمُونَ مِنْ تَقْدِيسِكَ، وَ لَا يَسْتَحْسِرُونَ مِنْ عِبَادَتِكَ، وَ لَا يُؤْثِرُونَ التَّقْصِيرَ عَلَى الْجِدِّ فِي أَمْرِكَ، وَ لَا يَغْفُلُونَ عَنِ الْوَلَهِ إِلَيْكَ؛ خدایا! و حاملان عرشت؛ آن بزرگوارانی که از تسبیح گفتن برای تو سست و بی‌حال نمیشوند و از منزه و پاک دانستنت به ستوه نمی‌آیند و از بندگیت خسته و وامانده نمی‌گردند و کوتاهی در عمل را بر کوشش در اجرای دستورت ترجیح نمی‌دهند و از شیفتگی و سرگشتگی نسبت به تو، غفلت نمی‌ورزند.» در این دعا امام سجاد(ع) ضمن نثار درود و سلام بر ملائكه، مطالب مهمی را پيرامون اين دسته از مخلوقات الهی بيان میكند، كه از مهمترين مباحثی است كه در جهان‌بينی دقيق الهی و مكتب انبيا(ع) مورد توجه قرار گرفته است.
وی با اشاره به اینکه در اين جهان‌بينی مأموران الهی دست‌اندركار اداره عالم هستند، اضافه کرد: در منابع دينی آمده است كه فرود آمدن هر قطره باران به‌وسيله ملكی از ملائكه الله انجام می‌شود، يعنی آن ملک آن قطره از ابر جدا شده را به زمين می‌‌رساند، البته ما از اين ملائكه به نيروی جاذبه تعبير میكنيم، ولی به هر صورت، اين نيروست كه يكايک قطرات باران را به طرف زمين هدايت میكند، زيرا در غير اين صورت آن قطرات در فضا معلق میماندند.
این مدرس حوزه و دانشگاه تصریح کرد: به این ترتيب، از كوچک‌‌ترين كارها كه فرود آمدن قطره‌ای باران است تا كلان‌ترين كارها كه عبارت از وحی بر انبيا و آوردن شريعت‌ها و قيام قيامت و بر هم خوردن نظام عالم و برپا شدن مردگان از عالم قبور است، جملگی توسط مدبرات امر و ملائكه موكل انجام می‌شود و اسلام نيز اين امور را به آنها نسبت داده است، برای مثال امام علی(ع) در خطبه اول نهج‌البلاغه برای ملائكه اقسامی را ذكر کرده كه بالغ بر شش يا هفت طايفه از آنان را شامل می‌شود، بعضی ملائكه ارضيه، بعضی برزخی و ملكوتی و برخی ديگر ملائكه عالين و مهيمن هستند كه مجرد محض بوده و حاملين عرش‌اند و دارای بالاترين مقام در بين فرشتگان هستند.
عالی‌پور افزود: ائمه ما نيز برای فرشتگان ويژگیهای فوق‌العاده‌ای ذكر کرده‌اند، از جمله اینکه هرگز در عمل سستی ندارند، خسته نمیشوند، آزردگی و بیحوصلگی بر آنان عارض نمی‌شود، جديت در كار و پيوستگی هميشگی دارند و هرگز غفلت نمی‌ورزند.
این مدرس حوزه و دانشگاه ادامه داد: در نهج‌البلاغه نيز از جمله صفات آنان آورده شده كه نمیزايند، زاييده نشده‌اند، خواب ندارند، موت مانند موت بشری در آنان نيست، احتمال خطا و گناه در آنها وجود ندارد، جملگی معصومند، حقايق نوريه هستند که از ظلمات عالم ماده خارج هستند.
وی با بیان اینکه در متون اسلامی و همچنين ساير اديان الهی از بسياری از روابط ثابتی كه در عالم طبيعت وجود دارند و قوانين كلی علوم طبيعی را از آنها به‌دست میآوريم، به ملائكه تعبير شده كه همان قوای موجود در عالم ماده هستند، اظهار کرد: امام علی(ع) از آنها به ملائكه ارضيه يعنی ملائكه موجود در زمين تعبير میفرمايد، ولی ملائكه حامل عرش مجرد از ماده بوده و عوارض آن را كه عبارت از فتور، كمبود، سستی، خستگی، آزردگی و غفلت است ندارند، به همين جهت اميرالمؤمنين(ع) فرموده است: آنان از حقايق نوری هستند. البته مقصود اميرمؤمنان آن نور فيزيكی كه ما میشناسيم نيست، زيرا نور محسوس، از خواص ماده يا احياناً فراورده ماده است و اين نور غير از نوری است كه به ملائكه نسبت میدهند، همانند آنكه میگوييم علم نوری است كه در قلب قرار میگيرد، و معلوم است نور فيزيكی كه بر ظاهر اجرام میتابد، در قلب و روان انسان جايی ندارد.
این مدرس حوزه و دانشگاه بیان کرد: در فرازهای دوم، سوم و چهارم دعای سوم صحیفه سجادیه آمده است: «وَ إِسْرَافِيلُ صَاحِبُ الصُّورِ، الشَّاخِصُ الَّذِي يَنْتَظِرُ مِنْكَ الْإِذْنَ، وَ حُلُولَ الْأَمْرِ، فَيُنَبِّهُ بِالنَّفْخَةِ صَرْعَى رَهَائِنِ الْقُبُورِ، وَ مِيكَائِيلُ ذُو الْجَاهِ عِنْدَكَ، وَ الْمَكَانِ الرَّفِيعِ مِنْ طَاعَتِكَ، وَ جِبْرِيلُ الْأَمِينُ عَلَى وَحْيِكَ، الْمُطَاعُ فِي أَهْلِ سَمَاوَاتِكَ، الْمَكِينُ لَدَيْكَ، الْمُقَرَّبُ عِنْدَكَ؛ و اسرافیل که صاحب شیپور است؛ آن بلندمرتبه‌ای که چشم به راه اجازه و فرود آمدن دستور از جانب توست؛ که با رسیدن فرمانت با یک بار دمیدن در شیپور، افتادگان در زندان گور را، از خواب مرگ بیدار کند، و میکائیل که نزد تو، صاحب مقام و مرتبه است و به دلیل طاعتت دارای درجه‌ای بلند است، و جبرئیل که امین بر وحی توست و در میان اهل آسمان‌هایت مورد اطاعت است؛ فرشته‌ای که در پیشگاهت ارجمند و نزد حضرتت مقرّب است.»
این کارشناس مذهبی با بیان اینکه ملائكه چهارگانه كه هر يک متكفل شأن عظيمی از دستگاه خلقت هستند عبارتند از اسرافيل، ميكائيل، جبرائيل و عزرائيل، ادامه داد: اسرافيل در صوری میدمد كه ساكنان عالم برزخ به‌واسطه آن از قبور برخاسته و با نفخه ديگر به عالم محشر راه پيدا میکنند، در روايتی از پبامبر اکرم(ص) نقل شده كه وسعت دهانه آن صور همانند وسعت آسمان‌ها و زمين است، از اين‌گونه تعبيرها كه در روايات آمده و آثاری كه در قرآن كريم و ادعيه برای اين مسئله بيان شده درمیيابيم كه در كلمه صور و نفخه، نوعی تشبيه معقول به محسوس به‌كار رفته است كه برای بيان اصل مسئله، اين تشبيه نقش مهمی را دارد.
این مدرس حوزه و دانشگاه اظهار کرد: ما میدانيم كه بازتاب صور، برانگيخته شدن جميع انسان‌هاست و اين عمل در حقيقت نوعی تنبه و آگاهی برای برزخيان است كه با دگرگونی عجيب و حيرت‌آوری، يک‌باره خود را آماده ورود به عرصه قيامت میبيند، از اين دگرگونی فوق‌العاده ـ كه هيچ نام و نشانی از آن موجود نيست ـ جز آنكه تعبير به نفخ صور كنيم، تعبير بهتری نداريم.
وی با اشاره به اینکه تبديل عالم برزخ به عالم قيامت كه در دو مرحله صورت میگيرد، از حيرت‌آورترين و هولناک‌‌ترين مراحل و مراتب عالم برزخ است كه اميد است خدای متعال از همه ما در آن روز عظيم دستگيری کند، گفت: در روايات میکائیل را مأمور ارزاق، معادن، رشد و نمو اشجار و نباتات و پيدايش جانوران، حركت‌های عظيم افلاک و كرات، پيدايش دگرگونیهای جوی و حركت درياها، پيدايش ابرها و بارش باران و گرديدن فصول دانسته و دارای اعوان و ياران بسياری است كه خود حديث مفصلی دارد.
این مدرس حوزه و دانشگاه اضافه کرد: در آیات 19، 20 و 21 سوره تکویر آمده است: «إِنَّهُ لَقَوْلُ رَسُولٍ كَرِيمٍ﴿19﴾ ذِي قُوَّةٍ عِندَ ذِي الْعَرْشِ مَكِينٍ(20) مُطَاعٍ ثَمَّ أَمِينٍ(21)؛ كه قرآن سخن فرشته بزرگوارى است، نيرومند كه پيش خداوند عرش بلندپايگاه است، در آنجا هم مطاع و هم امين است» و این بیانگر این است که جبرئیل نزد خدای عرش، دارای قوت و قدرت بسياری است و فرمانروا در بين ملائكه و امين در ابلاغ وحی است.
انتهای پیام
