ترس؛ مهم‌ترین عامل دروغگویی در کودک است/ صداقت و راستگویی در جامعه ارزش شود
گروه اجتماعی: ترس، خودنمایی، مشاهده دروغگویی والدین و تقلید از آنها از مهم‌ترین عوامل دروغگویی کودک است، دوری از این رذیله از همان سنین کودکی و متناسب با درک و شعور کودکان به آنها آموزش داده شود.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از لرستان، همه ما گاهی ممکن است دروغ بگوییم و با تغییر واقعیت سعی در توجیه رفتارهایمان داریم اما اگر دروغ کوچکی از کودکانمان بشنویم به شدت آزرده‌خاطر شده و عصبانی میشویم اما حقیقت این است که تا 3 تا 4 سالگی کودکان واقعاً نمیدانند دروغ چیست و تشخیص مرز بین واقعیت و خیال برایشان مشکل است.
در این سنین دروغگویی با سنین بالاتر متفاوت است؛ کودکان در دوره نوپایی واقعاً دروغ نمیگویند بلکه آن‌چه ما از آنها میشنویم و دروغ مینامیم ممکن است دلایل مختلفی داشته باشد.
برخی از والدین نگران دروغهای کودک خود هستند و آنها اغلب همیشه از اینکه چرا فرزندانشان «چوپان دروغگو» شدهاند، تعجب می‌کنند و به همین خاطر لازم است که ما درباره علل و راهکارهای این رفتار اطلاعاتی به دست آوریم.
ترس مهم‌ترین عامل دروغگویی در کودک
محمدعلی سپهوندی، یک دکترای روانشناسی در این‌باره گفت: دروغگویی بین کودکان به چند دلیل عمده از جمله ترس است؛ زمانی که کودک از بزرگتر خود میترسد برای توجیه رفتار و گریز از تنبیه به دروغ گفتن متوسل می‌شود.
خودنمایی از دیگر عوامل دروغگویی کودک است
وی به انگیزه خودنمایی به‌عنوان عاملی در دروغگویی بین کودکان اشاره کرد و افزود: بچهای که به‌نوعی دچار کمبود عاطفه و احساس از سوی بزرگتر خود شده باشد و مورد کمتوجهی قرار گرفته باشد، ممکن است برای اینکه خودی نشان دهد به دروغگویی روی آورد.
سپهوندی بیان کرد: همچنین زمانی‌که کودک از پدر و مادر خود خواستهای دارد و والدین اقدام به خودداری از فراهم کردن درخواست او می‌کنند، این کودک به دروغ گفتن متوسل خواهد شد.
این عضو هیئت علمی دانشگاه لرستان مشاهده رفتار زشت دروغگویی والدین از سوی فرزندان را از اهم دلایل دروغگویی بین کودکان دانست و اظهار کرد: کودکان از سنین 3 تا 5 سالگی در روابط اجتماعی خود به شدت تحت تأثیر بزرگترها قرار دارند و آنها معمولاً از پدر و مادر خود قهرمانهایی برای خود میسازند و در هر کاری از والدین خود الگو میگیرند؛ بنابراین پدری که به‌طور صریح دروغ میگوید نباید انتظار راستگویی را از فرزند خویش داشته باشد.
الگوگیری از والدین از دیگر عوامل دروغگویی در کودکان است
سپهوندی با تأکید بر اینکه تقلید از بزرگترها و تربیت غلط سبب دروغگویی کودکان است، درباره پیامدهای دروغگویی در سنین بالاتر، اضافه کرد: فطرت انسان بر راستگویی و راستپنداری بوده و اطمینان نیز با راستی حاصل می‌شود و اگر کودکی دروغگو بار بیاید درآینده اعتماد جامعه از او سلب می‌شود.
این مقام دانشگاهی با یادآوری اینکه درستی با فطرت انسانها سازگار است نه دروغ، ادامه داد: دروغگویی بین تمامی جوامع، ملتها، ادیان، فرهنگها و... منتفی نیست و صفتی رذیله بوده و هیچ کسی خواهان پذیرش آن نخواهد بود.
وی اظهار کرد: اگر کودکی به دروغگویی عادت کند، در آینده و حتی در همان کودکیاش روابط اجتماعی تیره و تاری خواهد داشت.
سپهوندی یادآور شد: دروغ اضطراب اخلاقی در پی خواهد داشت؛ کودکی که از بچگی به او جمله «دروغگو دشمن خداست» القا شده است اگر حرفی کذب بزند دچار افسردگی و عذاب وجدان خواهد شد.
دروغگویی از عوامل اضطراب در کودک
این دکترای روانشناسی با تأکید بر اینکه کودکی که دروغ میگوید اضطراب و استرس دارد، گفت: این کودک چون از فاش شدن دروغ خود میترسد دچار تلاطم روحی شده و آرامش نخواهد داشت.
وی در پاسخ به این سؤال که چه باید کرد تا کودکانمان دروغگو بار نیایند، گفت: تربیت صحیح در اولویت است؛ زمانی‌که کودک از دوران شیرخوارگی و کودکی اولیه خارج می‌شود زندگی او تحت تأثیر امر و نهی والدین است و اگر پدر و مادری به تعلیم صحیح او نپرداخته و خود مروج دروغگویی در خانواده باشند، قطعاً فرزند نیز راستپندار و راستگفتار بار نمیآید.
سپهوندی ادامه داد: راستگویی را در مقابل بچهها تشویق کنیم و در برابر دروغگویی به نحوی برخورد کنید که او متوجه اشتباه و رفتار زشت خود شود.
احکام دروغگویی به کودکان آموزش داده شود
مهرداد ویس‌کرمی، یک دکترای تفسیر قرآن نیزدر این رابطه گفت: یکی از دلایلی که سبب دروغگویی بین کودکان می‌شود، مربوط به عدم شناخت و آگاهی بخشیدن به فرزندان درخصوص آیات و روایات در باب رفتار ناشایست «دروغگویی» است.
وی با اشاره به اینکه در فرهنگ دینی ما دروغگویی به سنین قبل و بعد از بلوغ برمیگردد، افزود: از همان سنین پایین کودکی، فرزند تحت تأثیر رفتار والدین خویش است و به لحاظ تربیتی کاملاً از پدر و مادر خود الگوبرداری میکند.
وی ادامه داد: اگر والدین رفتار خود را تصحیح کرده و برنامه تربیتی غیرمحسوسی برای تعالی و رشد کودک خود داشته باشند، مفهوم کریه دروغگویی به‌طور عملی برای فرزندان فهیم خواهد شد.
این عضو هیئت علمی دانشگاه لرستان با تأکید بر تأثیر آموزش غیرمستقیم در راستگو بار آمدن کودکان، اضافه کرد: بچهها در سنین پایین قدرت عقلانی نداشته و تحت تأثیر عواطف هستند و اگر والدین بتوانند در قالب این عواطف الگویی مثبت برای فرزند خویش شوند، کودکان نیز از این خصلت تأثیر میپذیرند.
ویس‌کرمی با بیان اینکه دروغ از نظر دین گناهی کبیره است، اظهار کرد: دوری از دروغگویی باید از همان سنین کودکی و متناسب با درک و شعور کودکان به آنها آموزش داده شود.
وی با اشاره به اینکه پایه تربیت در همه زمینهها، همان کودکی است، تصریح کرد: باید صداقت و راستگویی در جامعه ارزش شود تا بتوان در سایه تربیت بدنی فرزندی راستپندار و راستگفتار را به جامعه تحویل داد.
وی با ذکر حدیثی از امام صادق(ع) مبنی بر اینکه سزاوار نیست که مسلمانان با بدکار، احمق و دروغگو رفاقت کنند، افزود: کودک دروغگو آیندهای روشن نخواهد داشت و جامعه او را طرد خواهد کرد.
میردریکوندی، یک دکترای روانشناسی نیز عشق مشروط را یکی از عوامل دروغگویی بین کودکان دانست و گفت: عشق مشروط به این معناست که مثلاً والدین، بچهها را برای نمره دوست دارند و کودک سعی میکند با دستکاری کردن معدل و نمره، خود را در دل پدر و مادر جای دهد.
وی افزود: همچنین الگوگیری از هم سن و سالان نیز یکی از دلایل ترویج رفتار نفی شده دروغ بین کودکان است؛ پس مراقب دوستان کودکانتان از همان سنین اولیه باشید.
میردریکوندی ادامه داد: زمانی‌که تلفن پدر زنگ میخورد و پدر از کودکش میخواهد که به دروغ به کسی‌که پشت خط است بگوید«پدرم خواب است»، در واقع والد به‌طور مستقیم به پسر و دخترش میفهماند که می‌شود، دروغ گفت.
این مقام دانشگاهی با ابراز تأسف از اینکه والدین صداقت کودکانشان را تشویق نمیکنند، اظهار کرد: ارزشهایی مانند راستگویی در خانوادهها یاد داده نمیشود و در نهایت دروغگویی مورد تأکید قرار میگیرد.
این دکترای روانشناسی با بیان اینکه عدم ثبات والدین در اعمال ارزشها و رفتارها، سبب زیبا پنداشتن زشتی دروغ در ذهن کودکان خواهد شد، به پیامدهای دروغگویی اشاره و یادآور شد: ایجاد تعارض مهم‌ترین تاثیر دروغگویی بین کودکان است؛ کودکی که با خود رواست نیست هویت خویش را قبول نداشته و دچار آسیبهای شخصیتی می‌شود.
این عضو هیئت علمی دانشگاه لرستان اضافه کرد: کودک دروغگو همیشه نگران است که بقیه متوجه دروغ او شوند و به مرور زمان احساس میکند که دیگران او را دوست ندارند و در نهایت او دچار افسردگی، اضطراب، بیماریهای روانی و مشکلات روانشناختی خواهد شد.
