شهید آوینی پرچمدار هنر متعهد در سینما است

به گزارش ایکنا، آیین بزرگداشت سی‌و‌یکمین سالگرد شهادت سید مرتضی آوینی با عنوان «میراث مرتضی» به همت بنیاد فرهنگی روایت فتح امروز ۲۷ فروردین در تالار وحدت برگزار شد.

در ابتدای این جلسه سردار علیرضا افشار از اعضای اصلی و اولیه جهاد سازندگی که در شکل‌گیری و بازسازی گروه جهاد نقش داشت، گفت: هنر را از لحاظ رویکردی به سه بخش تقسیم می‌کنند. قسمت اول، هنر دولتی است. دولت‌ها تلاش می‌کنند هنر را در اختیار خود گیرند. شکل دوم هنر آزاد است؛ هنری که هیچ قید و بندی را برای خود متصور نیست. این شکل از هنر را غربیان تبلیغ می‌کنند هرچند آنها نیز برخلاف ادعایشان هدف‌هایی در نظر دارند.

وی افزود: هنر متعهد، سومین شکل از هنر است. در هنر متعهد انسانیت و حقیقت ملاک است. شهید آوینی پرچمدار این شکل از هنر در سینما است. در ابتدای انقلاب، گروهک‌های مختلف فعالیت داشتند. در چنین شرایطی تشخیص حقیقت سخت بود اما در این فضا، آوینی تحت تاثیر اندیشه‌های امام متحول شد و حقیقت را دریافت. تحول آوینی به نحوی بود که فرهنگ ایثار و شهادت را در هنر ساخت و توانست معرف هنر متعهد باشد.

سردار افشار با بیان اینکه سید شهیدان اهل قلم، سینمای تجاری را نقد می‌کرد، گفت: این شهید بزرگوار در عرصه هنر مظلوم بود در حالی که تخصص بالایی در سینما داشت. در آثار آوینی یک ویژگی بارز وجود داشت آن هم اثرگذاری آثارش بود. نمود این ادعا را در «خان گزیده‌ها» به خوبی شاهد هستیم. همچنین کارهایی که در حوزه دفاع مقدس تولید کرد حقانیت رزمندگان را به خوبی نشان داد.

وی در خاتمه سخنانش به هنرمندان توصیه کرد و گفت: هنرمندان باید درباره غزه آثاری تاثیرگذار تولید کنند. برای رسیدن به این خواسته نیز آوینی را الگوی کارشان قرار دهند چون حتی اگر درباره مظلومیت فلسطین فیلم‌های تولید شود اما در آن تاثیرگذاری نباشد هیچ دستاوردی حاصل نخواهد شد.

در ادامه مراسم، گروه سرود تسنیم البرز، دو اثر «شیرمردان خدا» و «ای شهید زمان» را اجرا کردند. سپس مستند «دهکده برزان» اولین اثر شناخته شده از مرتضی آوینی به نمایش درآمد. این مستند در آرشیو بنیاد روایت فتح و صداوسیما وجود نداشت و با پیگیری‌های بنیاد روایت فتح و همت فیلم خانه ملی ایران تهیه و در این مراسم برای اولین بار به نمایش گذاشته شد.

بعد از نمایش فیلم جلسه نقد و بررسی این اثر با حضور بهروز افخمی و اسماعیل براری برگزار شد. براری گفت: در نگاه به تاریخ سینما باید زمان را به عقب برگردانیم و ببینیم چرا این اثر را مطالعه می‌کنیم. تحت تاثیر این فیلم قرار گرفتن انتظار زیادی است. با مطالعه این فیلم می‌بینیم که آوینی گام‌های خود را کجا گذاشته است و چگونه قدم برداشته است. این اولین نریشن مرتضی آوینی است، آوینی از نظر من اولین نریشن‌نویس ایران است. اول این فیلم و آخر آن از نظر ریتم نریشن‌نویسی متفاوت است و ما آخر فیلم همان آقا مرتضی را می‌بینیم که می‌شناختیم. باید فیلم را از این دیدگاه ببینیم که چگونه مرتضی آوینی خلق شد.

وی در پایان سخنانش با تاکید بر اینکه آوینی یک ساختار و فرمول ابداع و کشف کرد، و نام آن را سینمای اشراقی گذاشت، گفت: داریم راجع به اینکه چطور فیلم بسازیم تا این فیلم بعد از فوت ما ماندگار شود و سی سال بعد عده‌ای بیایند و آن را بررسی کنند، صحبت می‌کنیم. بذری که آوینی کاشته هنوز جوانه نزده است و برای تحقق این امر باید به عقب برگردیم و فیلم‌های آوینی را کالبد شکافی کنیم. آقا مرتضی نشان داد حواس او جمع بوده است که فیلم‌هایش ماندگار شده‌اند.

در ادامه، بهروز افخمی با بیان اینکه او فیلم بعدی آوینی با عنوان «خان گزیده‌ها» را تدوین کرده، تصریح کرد: احساس کردم مرتضی زیر بار موارد تعیین شده من نمی‌رود و خود او می‌خواهد فرم فیلم را تعیین کند. این فرم ارتباط بین کلام شاعرانه و تصویر، مختص آوینی بود و به تدریج در او پیدا شد. شخصیت هنری آوینی به شاعری بیشتر تمایل داشت و فکر می‌کنم سید مرتضی اگر زنده بود فرم سینمای مستند را بعد از جنگ استفاده می‌کرد.

افخمی در انتهای مراسم تاکید کرد: آوینی دوست داشت خود حقیقت را کشف کند و از همین رو فرم‌های مرسوم را نمی‌پذیرفت؛ می‌توان گفت سید مرتضی تلاش کرد این مدل را تحت عنوان «مستند اشراقی» مطرح کند.