علی(ع)؛ معجزه جاودانِ پیامبر اکرم(ص)

تاکنون بسیار شنیده و خوانده‌ایم که پیامبران را معجزه باید، و تنها معجزه ماندگار پیامبرِ(ص) ما قرآنِ بی‌بدیل و بی‌مانند است که اگر آن را مانندی بود، عربِ آن روز، انگیزه فراوانی برای هماوردی داشت.

به قول مولانا: «گفت اگر آسان نماید این به تو این چنین آسان، یکی سوره بگو جِنّتان و إنستان و اهل کار گو یکی آیت از این آسان بیار.» اما آیه‌ای در قرآن هست که به باورم می‌تواند ما را به دومین معجزه ماندگارِ پیامبر(ص) رهنمون سازد:

«وَ يَقُولُ الَّذِينَ كَفَرُوا لَسْتَ مُرْسَلاً قُلْ كَفَى بِاللهِ شَهِيداً بَيْنِي وَ بَيْنَكُمْ وَ مَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْكِتَابِ‏» (رعد: 43): ای پیامبر! کافران می‌گویند: تو پیامبر نیستی. به آنان بگو همین بس که خدا و دانایانِ کتابِ آسمانی میان من و شما گواه باشند. این آیه کافرانِ منکرِ رسالتِ پیامبر(ص) را به «دانایانِ کتابِ آسمانی» حوالت می‌دهد. از ظاهر آیه برمی‌آید که اهلِ کتاب با پدیده رسالت و وحی و غیب آشنایند و پیش‌تر، حضرت موسی(ع) و عیسی(ع) را تجربه کرده‌اند. از این رو به‌آسانی می‌توانند پدیده حضرت محمد(ص) را بررسند و بر حقانیت‌اش گواهی دهند، اما روایاتی چند، ما را از ظاهر آیه به لایه‌ای نیمه‌پنهان از آن عبور می‌دهد.

این روایات به ما می‌فهماند که سرآمدِ «دانایان کتابِ آسمانی» امام علی(ع) و سپس امامانِ پس از او هستند. با این حساب، معنای باطنیِ آیه چنین می‌شود: ای پیامبر! هر کس در رسالتِ تو تردید کرد به او بگو: «خدا و علی و اولادش شاهدِ صدق رسالت من‌اند». (تفسیر نور الثقلین، جلد 2، ص 522).

اکنون جای این پرسش است: کافران، گفتار و ادعای شخصِ شخیصِ پیامبر(ص) را نمی‌پذیرند تا چه رسد به گفته و گواهیِ شاگردِ مکتب‌اش امام علی(ع). پس این چه حوالت است که مردم، علی (ع) را دلیل و گواهیِ حقانیت رسالتِ پیامبر(ص) بدانند؟

می‌توان گفت: همان‌گونه که درخت را از میوه نابش می‌شناسند، حقانیت و عظمتِ شجره رسالت را از میوه تربیتی‌اش یعنی امام علی(ع) می‌توان شناخت. امام علی(ع) تنها در کتاب‌های تاریخ و قال و قیلِ راویان شناخته نشد. او در نخستین روزهای رسالت، خوش درخشید و روزبه‌روز در پای درس تربیتیِ پیامبر(ص) جانِ خود چنان پرورید که انفسنای او شد و در جان و جای او نشست. او در شُمار افتخاراتش به کُمیل فرمود: خدا پیامبر را ادب بخشید و او مرا. (بحار الأنوار، جلد 74، ص267)

نخست به ذهن آمد که از خود بپرسم کدام بُعد شخصیتی امام علی(ع) معجزه است؟ اما دیدم تعبیر دقیق این است: کدام بُعد شخصیتیِ امام علی معجزه نیست؟ کدام شاگرد مکتب رسالت را می‌توان یافت که هم‌چو او این‌گونه، صفات فردی و اجتماعیِ متعالی را در خود پرورده باشد؟ به درازا کشاندن این مقال، تنها بر عجز فکر می‌افزاید و اندیشه را خسته می‌کند و قلم را سر می‌شکند. پس به دو بیت شهریار که در تعامل مولای حق جویان و حق‌پویان با قاتل خود سُروده بسنده کنیم و اندیشیدن در صفاتِ معجزگونِ او را به خواننده بسپاریم:

می‌زند پس لب او کاسه‌ی شیر/ می‌کند چشمِ اشارت به اسیر

چه اسیری که همان قاتل اوست/ تو خدایی مگر ای دشمن‌دوست؟

آری! علی(ع) معجزه ماندگار پیامبر و شاهدِ صدقِ رسالتِ، در صفحه تاریخ تا قیامت است.

حجت‌الاسلام صادق محمودی، پژوهشگر حوزه