امام جعفرصادق(ع) را بهتر بشناسیم

امام جعفرصادق(ع) ششمین امام شیعیان و فرزند امام محمد باقر(ع) است که در هفدهم ربیع‌الاول سال ۸۳ هجری قمری در شهر مدینه به دنیا آمد.

برخی منابع تولد ایشان را در سال ۸۰ هجری قمری ذکر کرده‌اند، پدر بزرگ ایشان امام سجاد(ع)، پدر بزرگوارشان امام محمدباقر(ع) و مادرشان معروف به ام‌فروه، دختر قاسم بن محمد بن ابی بکر است.

به عقیده شیعه، دوران امامت امام جعفر صادق(ع) ۳۴ سال بود که با اواخر حکومت امویان و اوایل حکومت عباسیان مصادف بوده‌است و امام صادق(ع) با پنج تن از خلفای بنی‌امیه، هشام بن عبدالملک، ولید بن یزید بن عبدالملک، یزید بن ولید بن عبدالملک، ابراهیم بن ولید و مروان بن محمد ملقب به حمار و دو تن از خلفای بنی‌عباس ابوالعباس(عبدالله بن محمد) معروف به سفاح و ابوجعفر معروف به منصور دوانیقی معاصر بود.

خصوصیات امام جعفرصادق(ع)

یکی از خصوصیات بارز امام صادق(ع) علم فراوان ایشان است، امام جعفر صادق(ع) به جهت ضعف حکومت اموی، فعالیت علمی بسیار بیشتری نسبت به دیگر امامان شیعه داشتند، ایشان بسیار اهل زهد، عبادت، روزه‌داری و تلاوت قرآن بودند.

امام جعفرصادق(ع) به فقرا کمک بسیار می‌کردند و در بیشتر شب‌ها به صورت ناشناس برای فقرا غذا می‌بردند به طوری که بخشندگی ایشان در بین مردم زبانزد بود.

عصر امام جعفرصادق(ع)، عصر جنبش فرهنگی و فکری و برخورد فرق و مذاهب گوناگون بود، پس از زمان رسول خدا(ص) دیگر چنین فرصتی پیش نیامد تا معارف اصیل اسلامی ترویج شود به خصوص که قانون منع حدیث و فشار حکام اموی باعث تشدید این وضع شده بود بنابراین خلأ بزرگی در جامعه آن روز که تشنه هرگونه علم و دانش و معرفت بود، به چشم می‌خورد.

امام جعفرصادق(ع) با توجه به فرصت مناسب سیاسی و نیاز شدید جامعه، دنباله نهضت علمی و فرهنگی پدر بزرگوارشان را گرفتند و حوزه وسیع علمی و دانشگاه بزرگی به وجود آوردند و در رشته‌های مختلف علمی و نقلی شاگردان بزرگی تربیت کردند.

هشام بن حکم، مفضل بن عمر کوفی جعفی، محمد بن مسلم ثقفی، ابان بن تغلب، هشام بن سالم، مؤمن طاق و جابر بن حیان از شاگردان ایشان بودند و تعداد شاگردان امام را تا چهار هزار نفر نوشت‌اند و ابوحنیفه رئیس یکی از چهار فرقه اهل سنت، مدتی شاگرد امام صادق(ع) بود و خودش به این موضوع افتخار کرده است.

امام جعفرصادق(ع) از فرصت‌های گوناگونی برای دفاع از دین و حقانیت تشیع و نشر معارف صحیح اسلام استفاده می‌برده است، مناظرات زیادی نیز در همین موضوعات میان ایشان و سران فرقه‌های گوناگون انجام پذیرفت که طی آنها با استدلال‌های متین و استوار، پوچی عقاید آ‌نها و برتری اسلام ثابت می‌شد.

بیشترین احادیث از امام صادق(ع) نقل شده است، اولین علت این امر مربوط به شرایط خاص زمان امامت ایشان و دومین دلیل این است که ایشان از دیگر امامان بیشتر عمر کردند و به همین علت امام صادق(ع) را شیخ‌الائمه نیز می‌نامند.

همچنین فقه شیعه امامیه که به فقه جعفری مشهور است منسوب به امام جعفرصادق(ع) است زیرا بخش عمده احکام فقه اسلامی بر طبق مذهب شیعه امامیه از ایشان است و آن اندازه که از آن حضرت نقل شده است از هیچ یک از ائمه نقل نشده است.

مهمترین القاب امام جعفر صادق(ع)

امام جعفرصادق(ع) القاب زیادی داشتند که مهم‌ترین و معروف‌ترین آ‌نها صادق به معنی راستگو است، از آنجا که امام ششم در گفتار و رفتار راستگو بودند لقب صادق را به ایشان دادند و از دیگر لقب‌های امام جعفرصادق(ع) می‌توان طاهر، صابر و فاضل را نام برد.

پس از به قدرت رسیدن عباسیان، همان‌طور که آن حضرت پیش‌بینی کرده بود، فشار بر شیعیان افزایش یافت و با روی کار آمدن منصور این فشار به اوج خود رسید، امام جعفرصادق(ع) نیز از این فشار‌ها مستثنی نبودند، این دوران، یعنی چند سال آخر عمر آن حضرت بر خلاف دوران اولیه امامت‌شان، دوره سختی‌ها و انزوای دوباره آن حضرت و حرکت تشیع بود.

منصور، شیعیان را به شدت تحت کنترل قرار داده بود، سرانجام کار به جایی رسید که با تمام فشارها، منصور چاره‌ای ندید که امام صادق(ع) را که رهبر شیعیان بودند از میان بردارد، بنابراین عواملش حضرت را به شهادت رساندند.

امام جعفر صادق(ع) در روز بیست و پنج شوال سال ۱۴۸ هجری قمری و در سن ۶۵ سالگی بر اثر مسمومیت به شهادت رسید و مرقد مطهر ایشان در قبرستان بقیع واقع در مدینه منوره در کنار قبر پدر، پدربزرگ و عمویش امام حسن‌مجتبی (ع) قرار دارد.

طبق گفته بیشتر افراد از جمله شیخ صدوق، ابن شهر آشوب و محمد بن جریر طبری سوم، امام جعفرصادق(ع) به دستور منصور دوانیقی و بر اثر مسمومیت به شهادت رسیدند.

منبع: صدا و سیمای لرستان