توسعه سرمایه انسانی نیازمند ارتقای سلامت معنوی جامعه است

به گزارش خبرنگار ایکنا، منصور غلامی، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، صبح امروز، سه‌شنبه، 28 بهمن‌ماه، در هشتمین کنفرانس ملی «آموزش و توسعه سرمایه انسانی» به ایراد سخنرانی پرداخت و اظهار کرد: یکسال از ظهور ویروس کوید-19 گذشته است؛ ویروسی که با تمام کوچکی اندازه، بزرگترین نظام‌های سیاسی و اقتصادی و درمانی را در دنیا به چالش کشیده است. در این میان نهادهای مرتبط با آموزش و یادگیری شرایط ویژه‌ای را تجربه کرده‌اند، به گونه‌ای که در کشور خودمان با وجود کاستی‌هایی که وجود داشت و عدم آمادگی نهادهای فنی و مدیریتی در یک حرکت غیر قابل باور، مسیری صدساله را یک‌شبه طی کردیم.

 

غلامی افزود: کمبودهای زیادی داشتیم و داریم، اما طراحی‌های آموزشی لازم متناسب با شرایط فعلی راه درازی در پیش دارد، ورودی هم به این دنیای جدید نداشته‌ایم، آموزش‌های لازم را هم از قبل ندیده بودیم و در زمینه اینترنت و پهنای باند هم مشکلات زیادی داریم که مزید بر علت شد، اما در عین حال جریان آموزش و توسعه تعطیل نشد و توانست خود را با جریان این تغییرات همسو کند و اینها محقق نمی‌شد، مگر با کار جهادی و تلاش مسئولانی که در جای‌جای آموزش کشور به فعالیت می‌پردازند.

 

وی یادآور شد: امروز جای بسیار خرسندی و خوشحالی دارد که یکی از مبتکران جریان‌ساز این شرایط که سکاندار آموزش و توسعه سرمایه انسانی است، در قالب انجمن علمی آموزش و توسعه منابع انسانی، تلاش‌های مرتبط با تقویت و ارتقای آموزش را به کار بسته است و علی‌رغم محدودیت‌های زیادی که پیش‌رو بوده، دست از کار برنداشته‌اند و در این رابطه در جهت توسعه یادگیری در کشور فعالیت خود را ادامه داده‌اند؛ لذا جا دارد از تلاش اثربخش این مجموعه علمی تشکر داشته و برای متولیان آن آرزوی موفقیت کنم.

 

وزیر علوم، تحقیقات و فناوری تصریح کرد: مفاهیم عمیقی چون آموزش و یادگیری، آنچه به ذهن متبادر می‌کند این است که نیاز به یادگیری، اصلی مسلم برای زندگی است و به عبارت دیگر همه موجودات زنده و به طور اخص انسان، تنها با یادگیری است که می‌توانند چگونه زیستن را یاد بگیرند و نیازمندی‌های خود را از این طریق تأمین کنند. در این میان آنچه بیش از پیش ملموس و قابل توجه است شایستگی‌های انسان برای توفیق در کسب و کار و همراهی در چرخه اقتصادی کشور است و در این زمینه هم آموزش رکن اصلی است.

 

وی گفت: وقتی از سرمایه انسانی سخن به میان می‌آید باید با تلاش افراد منحصر به فرد جامعه است به سمت ارزش‌افزایی حرکت کنیم و واضح است اصطلاح سرمایه انسانی، بیش از بودن، با شدن قرابت دارد و نشان می‌دهد انسان‌ها به خودی خود سرمایه نیستند، بلکه باید جریانی هدفمند به سرمایه شدن انسان‌ها کمک کند و این جریان همان نهادهای آموزش است که از پیش‌دبستان تا سطوح آموزش عالی در سطح جامعه فعالیت می‌کنند.

 

غلامی با بیان اینکه از آنجا که جریان سرمایه‌شدن انسان‌ها کاری کلیدی است،‌ اظهار کرد: بنابراین تلاش برای سرمایه شدن انسان‌ها هم کاری کلیدی و پیوسته است؛ لذا باید در جهت شکوفایی سرمایه‌ انسانی به دیگر سرمایه‌های نامشهود همانند سرمایه روانی توجه کنیم. در زمینه روانی که در برگیرنده مؤلفه‌‌هایی همانند امید و خوش باوری است به تقویت سرمایه انسانی کمک می‌کند؛ لذا انتظار است شخصی متخصص داشته باشیم که ضمن تسلط بر کار فنی خود، امیدوار هم باشد و تاب آوری زیادی هم داشته باشد؛ بنابراین باید توسعه معنوی نیز در دستور کار قرار بگیرد تا جامعه از سلامت روانی نیز برخوردار شوند و رضایت‌مندی از زندگی را در سایه توانایی درست اندیشیدن و درست تحلیل کردن به دست بیاورند. 

 

وی یادآور شد: باید با تکیه بر سلاح سلامت معنوی، نقش خود را در جریان متغیر و پر چالش بیابیم و آموختن را همواره اولین وظیفه خود بدانیم. این‌گونه است که سرمایه انسانی محقق می‌شود. نباید هیچ وقت از دانش دور باشیم بلکه باید بدانیم آموزش و یادگیری مقامی الهی است. بار دیگر از همه کسانی که در حوزه آموزش کشور تلاش دارند، تقدیر و تشکر می‌کنم و برای آنها آرزوی سلامتی و حرکتی باامید به آینده و فردایی بسیار والا و ارجمند دارم.

 

محمدتقی نظرپور، معاون وزیر علوم، تحقیقات و فناوری و رئیس کنفرانس در ادامه به ایراد سخنرانی پرداخت و اظهار کرد: یکی از اهداف این کنفرانس تقدیر از دستاوردهای دانشگاهیان در حوزه سرمایه انسانی در عصر کرونایی و شرایط تحریم ظالمانه آمریکاست. امیدواریم در فرصتی که داریم به جمع‌بندی خوبی در زمینه دستاوردهای این کنفرانس در حیطه توسعه انسانی و آموزش عالی دست یابیم.

 

وی با بیان اینکه موضوع صحبت بنده «راهبردهای آموزش و توسعه منابع انسانی» است گفت: جا دارد عرض کنم متأسفانه پدیده مخرب شیوع ویروس کوید-19 که دارای ضریب انتقال فوق‌العاده زایدی است، پیامدهای بسیاری را برای همه نهادها از جمله دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشور در پی داشته است و نظام آموزش عالی کشور که از جمله نهادهای جمعی متمرکز با حضور نخبه‌ترین افراد جامعه همانند اساتید و دانشجویان است که از وسیع‌ترین عرصه‌های تعامل جمعی محسوب می‌شود و به یکباره با محدودیت از جنبه حضور فیزیکی در مجامع علمی مواجه شدند. 

 

نظرپور با بیان اینکه تعدادی از اساتید، دانشجویان و کارکنان برجسته را از دست دادیم اظهار کرد: نهاد دانشگاه که در زمینه‌های آموزشی، پژوهشی، فرهنگی، فوق‌برنامه و فعالیت‌های اجتماعی با شوک تعطیلی و رکود حضور در صحنه روبرو شدند و دانشجویان که از نظر وضعیت روحی، روانی و اقتصادی در فشار و تنگنا قرار گرفتند و شیوع کرونا در ذهنیت و زندگی خانواده‌های دانشجویان و حتی آحاد افراد جامعه  نفوذ پیدا کرده و اذهان اجتماعی را مشغول خود ساخته است. این رخداد پیچیده و چندوجهی نیاز به چاره‌جویی در حوزه‌های سیاست‌گذاری آموزش عالی و برون‌رفت، از این تنگنا را ضرورتی انکارناپذیر قلمداد می‌کند که نیازمند به فکر و اندیشه قوی و نیازمند به تغییر خطمشی در اجرای برنامه‌های آموزشی و پژوهشی است.

 

معاون وزیر علوم، تحقیقات و فناوری با اشاره به برخی از اقدامات انجام گرفته در این ایام گفت: دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشور در ترم دوم سال تحصیلی قبل یعنی 1398-1399 بلافاصله بعد از توقف کوتاه، به فعالیت خود ادامه داده و تعطیل نشدند، بلکه با تعامل و هم‌افزایی بینِ بخشی و با به اشتراک‌گذاری تجارب و دستاوردهای علمی، به‌سرعت با یک بازآرایی به فضای مجازی روی آورده و با به‌کارگیری شیوه‌های نوین آموزشی و تعریف برنامه‌ها و فعالیت‌ها در فضای مجازی، هدایت و راهبری فعالیت‌های خود را به‌عهده گرفتند و کارآمدی نظام آموزش عالی کشور را به اثبات رساندند.

 

وی ادامه داد: با توجه به توانمندی‌های موجود در حوزه علوم پایه، بیولوژی و بیوتکنولوژی، در دانشکده‌های علوم پایه، کشاورزی و دامپزشکی و ضرورت همکاری آنها با وزارت بهداشت در تهیه کیت‌های تشخیصی مقرر شد پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری مسئولیت هماهنگی لازم را بر عهده داشته باشد. همچنین دانشکده‌ها به تقویت سازوکارهای فنی و اجتماعی مبتنی بر راهکارهای بین بخشی و بین شبکه‌ای پرداختند. پارک‌های علم و فناوری و مراکز رشد دانشگاه‌ها و مؤسسات پژوهشی و همچنین آموزشگاه‌های تخصصی که دارای امکانات لازم بودند در تولید اقلام مورد نیاز همانند ماسک و دستکش و ...، حمایت‌های لازم را به عمل آوردند.

 

وی افزود: تقویت سواد دیجیتال، استفاده از فناوری‌های نوین آموزشی، تقویت زیرساخت‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری و تأمین نیازهای سخت‌افزاری از نظر سرعت پهنای باند اینترنت و نیازهای آموزشی از دیگر اقدامات انجام شده است که در این زمینه هم موفقیت‌های خوبی به دست آمد. با وزارت ارتباطات در جهت تخصیص بسته‌های اینترنتی و تهیه سخت‌افزار و نرم‌افزارهای لازم برای هیئت علمی و دانشجویان با استفاده از صندوق‌های حمایتی و خیرین تعاملات خوبی صورت گرفت. همچنین برای دانشجویان امکانات خوبی همانند فراهم‌سازی امکان انتقال دانشجو فراهم شد. 

 

نظرپور ادامه داد: برای دانشجویان در زمینه خدمات رفاهی اقدامات در خور توجهی صورت گرفت که از جمله آنها محدود کردن دانشجویان در خوابگاه‌ها و جلوگیری از تجمع دانشجویان، ضدعفونی و گندزدایی مرتب کلیه مکان‌هایی که مورد استفاده دانشجویان تحصیلات تکمیلی قرار دارد. همچنین ارائه وام‌های دانشجویی برای تهیه نیازهای سخت‌افزاری و نرم‌افزاری از دیگر اقدامات انجام شده بود.

 

معاون وزیر علوم، تحقیقات و فناوری تصریح کرد: برای کارکنان حوزه ستادی و صف از جهت کمک به سلامت جسمی و روانی اقدامات مناسبی همانند ارائه ماسک، دستکش، مواد ضدعفونی کننده، پویش‌های سلامت روانی  برگزاری شد که منجر به کاهش یأس و ناامیدی می‌شود. برگزاری آیین نمادین آغاز سال تحصیلی با استفاده از پلتفرم‌های فضای مجازی با رعایت دستورالعمل‌های مصوب از دیگر اقدامات انجام شده است.

 

نظرپور اظهار کرد: طبق قوانین و مقررات موجود، استفاده از ظرفیت ارائه خدمات مجازی به صورت حداکثری که از سوی ستاد ملی مقابله با کرونا و حوزه ستادی وزارت علوم ابلاغ شده‌اند و نیز استفاده حداکثری از ظرفیت دورکاری کارکنان در حوزه ستادی وزارت علوم، از دیگر اقدامات صورت گرفته است. تمام شاغلین در وزارت و حتی بازنشستگان ما قبلاً شاهد بیماری واگیر در سراسر کشور نبوده و این شرایط سخت را تجربه نکرده‌اند. اکنون نیز پس از یک سال از شیوع این بیماری هرچند واکسن‌هایی برای آن ساخته شده و مراحل تست و تزریق آن در حال انجام است، اما هنوز شناخت کاملی از نحوه سرایت آن به دست نیامده است. 

 

وی در ادامه به بیان نکاتی درباره دورکاری پرداخت و گفت: دورکاری از سال‌های قبل در مقیاس محدود در برخی ادارات اجرایی شده بود، اما به دلیل نبود زیرساخت‌های کافی سخت‌افزاری و نرم‌افزاری و عدم امکان نظارت و ارزیابی با شکست مواجه شد. در این دوره، مجدداً موضوع دورکاری مطرح و در سطح گسترده‌ای اجرایی شد، اما هنوز گزارشی رسمی و مستند از نتیجه آن منتشر نشده است. 

 

نظرپور اظهار کرد: بر اساس گزارشات، دورکاری و آموزش مجازی مزایای خوبی دارد که از جمله آنها کاهش هزینه‌های ثابت و جانبی و نیز کاهش هزینه انرژی و نگهداری، آزادی عمل در انتخاب محل مناسب و زمان بیشتر برای انجام کار اداری و آموزشی، بهره‌مندی از سلامت بیشتر در اجرای کار اداری و آموزشی، کمک به کاهش آلودگی هوا و کاهش ترافیک، آسایش و آرامش بیشتر ناتوانان جسمی و حرکتی و معلولان و بانوان باردار است.

 

معاون وزیر علوم، تحقیقات و فناوری اظهار کرد: یافته‌های شفاهی مسئولان اداری حاکی از آن است که دورکاری از سوی زنان کارمند بیشتر از مردان و در تهران بیشتر از سایر شهرها مورد توجه قرار گرفته و در مشاغل ستادی بیشتر از مشاغل صف امکان‌پذیر است و مورد توجه و اجرا قرار گرفته است. 

 

گزارش از اکبر ابراهیمی