توصیف حضرت حمزه در آیه 122 انعام

به گزارش ایکنا از قم به نقل از روابط عمومی جامعه المصطفی، حجت‌الاسلام والمسلمین رفیعی، رئیس مجتمع آموزش عالی تاریخ، سیره و تمدن اسلامی، در نخستین پیش نشست همایش بین‌المللی حضرت حمزه که در سالن شهید صدر مجتمع جامع امام خمینی(ره) و به صورت برخط برگزار شد، به مقوله اسباب النزول اشاره و تصریح کرد: از گذشته کتاب هایی به نام اسباب النزول نوشته شده است، که نگارندگان به دنبال سبب نزول آیات الهی گام برداشتند که از قدیمی‌ترین آن می توان به اسباب النزول واحدی و جدیدتری آن نیز اسباب النزول محمد باقر حجتی اشاره کرد.

وی با بیان این که برخی از کتب اسباب النزول به جعلیات مشهودی آغشته شده‌اند، اظهار کرد: در بحث اسباب النزول افرادی در تلاش بودند تا آیات را به خود و قبلیه شان نسبت دهند.

رئیس مجتمع آموزش عالی تاریخ، سیره و تمدن اسلامی خلط بین سبب نزول و تعیین مصداق را از دیگر انحرافات این عرصه توصیف و اظهار کرد: ضعف اسناد از دیگر ضعف‌هایی است که در بحث اسباب نزول راه پیدا کرده است.

رفیعی بر اهمیت موضوع جری و تطبیق اشاره و با بیان این که در این مهم آیه‌ای که در رابطه با موضوعی نازل شده، بر مصداق جدیدی منطبق داده می‌شود، اظهار کرد: جری و تطبیق جدای از سبب نزول است.

وی با تأکید بر این که روایات جری و تطبیق در مواجهه با آیات قرآن را می‌توان به چند دسته تقسیم کرد، گفت: توسعه مفهومی، تطبیق عام بر خاص، انطباق عام بر عام، تطبیق عام بر مصداق خاص اتم و اکمل، تطبیق خاص و عام و تطبیق خاص بر خاص از جمله تقسیم‌بندی‌ها در موضوع جری و تطبیق به شمار می‌رود.

وی در بخش پایانی سخنان خود ضمن بیان آیاتی از قرآن و تطبیق روایی آن با حضرت حمزه(ع) به آیه 122، سوره انعام اشاره و اظهار کرد: در کلام مرحوم طبرسی و از قول ابن عباس سبب نزول این آیه شریفه در رابطه با حضرت حمزه(ع) نقل شده است.

رئیس مجتمع آموزش عالی تاریخ، سیره و تمدن اسلامی با بیان این که بر اساس روایات اسباب نزول آیه 19 سوره حج نیز به حضرت حمزه نسبت داده شده است، بیان کرد: گردآوری مواردی از روایات تفسیری که به تطبیق برخی از آیات بر حضرت حمزه اشاره دارد؛ می‌تواند از موضوعات تحقیقی پژوهشگان و ارائه آن به همایش حضرت حمزه قرار گیرد.

وی آیه 23 سوره احزاب که ابا عبدالله الحسین در روز عاشورا آن را بارها قرائت نمودند را مورد توجه قرار داد و تصریح کرد: درحدیثی امیر المومنین علی علیه السلام می‌فرمایند:« کنت عاهدت الله و رسوله انا و عمی حمزة و اخی جعفر و ابن عمی عبیدة بن الحارث علی امر وفینا به لله و لرسوله فتقدمنی اصحابی و خلفت بعدهم لما اراد الله عز و جل فانزل الله تعالی فینا مِنَ الْمُومِنِینَ رِجالٌ صَدَقُوا ما عاهَدُوا اللَّهَ عَلَیهِ فَمِنْهُمْ مَنْ قَضی نَحْبَهُ حمزة و جعفر و عبیدة و مِنْهُمْ مَنْ ینْتَظِرُ و ما بَدَّلُوا تَبْدِیلًا».

رفیعی ضمن اشاره به آیه 69 سوره مبارکه نساء، «وَمَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَالرَّسُولَ فَأُولَٰئِكَ مَعَ الَّذِينَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ مِنَ النَّبِيِّينَ وَالصِّدِّيقِينَ وَالشُّهَدَاءِ وَالصَّالِحِينَ ۚ وَحَسُنَ أُولَٰئِكَ رَفِيقًا» را از دیگر آیاتی دانست که در روایات یکی از مصادیق شهدا در این آیه حضرت حمزه و شهدای احد ذکر شده است.

وی با بیان این که برررسی دقیق این روایات نیازمند همت پژوهشگران و ارائه مقالات علمی پژوهشی است، تصریح کرد: در تفاسیر و روایات اسلامی برخی از آیات الهی با حضرت حمزه تطبیق داده شده است که در این نشست به برخی از آن ها اشاره شد.

رفیعی در پایان سخنان خود، با تأکید بر این که تطبیق آیات بر مصادیق نیازمند رعایت اصول و مبانی است، اظهار کرد: اگر اصول و مبانی تطبیق آیات رعایت نگردد انسان همچون منافقین در مصداق سنجی‌ها دچار اشتباه شده، به انحراف کشیده می‌شود.