رسانه و همبستگی فرهنگی

اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی مهم‌ترین نقش و کارکرد رسانه در جوامع بشری است که موجب افزایش سطح دانایی در جامعه شده و بسته به شکل موضوع که در یک تقسیم‌بندی کلی به 4 حوزه اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی خلاصه می‌شود با تغییر رویکرد و نه تغییر ماهیت، به ایفای نقش پرداخته و تاثیرات بسیاری را در سطح جامعه به‌دنبال دارد.  

ایجاد همبستگی فرهنگی یکی‌از کارکردهای رسانه در حوزه  فرهنگ است که زمینه‌ساز شکل‌گیری کنش‌های بزرگ اجتماعی در برابر رویداد های و موضوعات مختلف می‌شود و با ایجاد نوعی وحدت‌رویه و هم‌اندیشی در خصوص آن موضوع، افراد مختلف جامعه با دیدگاه‌ها و عقاید متفاوت را در قالب یک گروه دور هم جمع کرده تا برای رسیدن به اهداف مشترک تلاش کنند. 

 تازه‌ترین و نزدیک‌ترین مثال برای درک بهتر این موضوع، حادثه ی سیل فرودین ماه سال‌جاری در استان لرستان است که با تمام تلخی‌ها، مصائب و مشکلاتی که به همراه داشت موجب ایجاد یک هم‌دلی و همبستگی گسترده در سطح کل کشور شد، وحدتی که تحت‌تاثیر اطلاع‌رسانی به موقع و موثر رسانه‌های استانی و ملی از این حادثه شکل گرفت و صحنه‌های ماندگار از نوع دوستی را از خود به یادگار گذاشت.    

پس از وقوع این حادثه، رسانه‌های مختلف رسمی و غیر رسمی کشور و شهروند خبرنگاران نزدیک به رخداد، شروع به مخابره و رد و بدل کردن اخبار، تصاویر و فیلم‌های این سیل خانمان برانداز کرده و موجب شدند در کمتر از 24 ساعت، حتی به‌رغم قطع ارتباطات زیرساخت مخابراتی در برخی مناطق سیل‌زده، فضای عمومی کشور در جریان عمق فاجعه قرار گرفته و بسیاری از هم‌استانی‌ها و هم‌وطنان ما برای کمک به حادثه دیدگان، خود را به مناطق سیل‌زده رسانده تا در کنار دولت و نظامیان به خدمت‌رسانی به مردم خسارت دیده بپردازند. 

تصاویر و گزارشات ارسالی از مناطق سیل‌زده دو موضوع مهم را شامل می‌شد، یکی خسارت‌های به وجود آمده و دیگری خدمات صورت گرفته که پوشش هر دوی این موضوعات در قالب گزارشات و تصاویر و فیلم‌های خبری، به خوبی نیازهای افکار عمومی جامعه را پاسخ داده و موجب مستحکم‌تر شدن همبستگی ایجاد شده برای رفع مشکلات سیل‌زدگان گردید. 

البته در میان این گزارشات، تصاویر و فیلم‌های خبری، گه‌گاه شاهد رسانه‌ای شدن رفتارهای از سوی مردم سیل‌زده بودیم که سؤالات بسیاری را در خصوص فرهنگ غنی و دیرین لرستان در ذهن مخاطب ایجاد می‌کرد که برای پاسخ به این سوالات لازم است نگاهی کوتاه به این حوزه داشته باشیم. 

در ساده‌ترین تعریف فرهنگ آمده است: آن بخش از رفتارهای که در یک جامعه از عمومیت و جامعیت بیشتری برخوردار است را فرهنگ می‌گوییم. با نگاهی به این تعریف و متمرکز شدن بر روی مصادق بارز آن در یک جامعه، به خوبی می توان هنجارها و ناهنجاری‌های فرهنگی را از هم تمیز داد و به این نکته مهم رسید که شناسنامه فرهنگی یک ملت، قوم یا منطقه در بر گیرنده مجموعه‌ای از همین رفتارهای عمومیت یافته و دارای جامعیت است و نمی‌توان بنا بر واکنش‌های فردی و خاص برخی افراد که تحت تاثیر یک رویداد خاص ظهور و بروز می‌یابد، فرهنگ یک جامعه را تعریف کرد و یا زیر سوال برد. 

اولین و کامل‌ترین مرجع برای شناختن یک ملت یا قوم، شناسنامه فرهنگی آن است که تمام زوایای پنهان و آشکار تاریخ گذشته و معاصر آن ملت و قوم را در خود به ثبت رسانده و به مثابه  یک آینه، به خوبی چهره و سیمای مردمان آن گستره جغرافیایی را در منظر دیگران به نمایش می‌گذارد. لرستان و لرستانی به‌واسطه غنا و دیرینگی فرهنگی، سالهاست که شناسنامه درخشان خود را به ثبت رسانده و در برهه‌های مختلف تاریخ این کشور چه قبل و چه بعد از انقلاب، آزمون‌های مختلفی را با افتخار و سربلندی از سر گذرانده و امروز مبدل به برگ زرینی از کتاب وزین فرهنگ ایران زمین شده است.

در جای جای تاریخ لرستان، مردم این سرزمین در عین گوناگونی‌های خرده فرهنگ‌های قومی یا منطقه‌ای، همواره در فراز و فرودهای پیش روی خود و و سایر هم وطنان‌شان، با همبستگی و وحدت فرهنگی به میدان آمده و نقشی ماندگاری از خود به یادگار گذاشته که نمونه بارز آن حضور پُر رنگ در جنگ هشت ساله و دفاع جانانه از خاک پاک ایران اسلامی است. 

به هر روی، سیل لرستان با تمام زوایای پیدا و پنهان خود، امروز مشکلات زیادی را برای مردم مناطق سیل‌زده به همراه داشته و نیاز است که دولت برای رفع هر چه سریع‌تر این مشکلات به‌ویژه در موضوع مسکن، بهداشت و زیر ساخت‌ها و راه‌های ارتباطی از تمام ظرفیت‌های موجود بهره گرفته و در کمترین زمان ممکن و با اختصاص بودجه و اعتبارات لازم و کمک‌های بخش خصوصی، این مشکلات را مرتفع سازد.

 

یادداشت: سجاد شفیعی