رابطه شیرین «بازی کودکانه» و حفظ قرآن در خردسالی

به گزارش ایکنا از قزوین، سنین کودکی را شاید بتوان فرصتی مناسب برای آموزش مفاهیم مختلف و فراگیری معلومات دانست چرا که ذهن این دسته خالی از هر چیزی است و با کمترین زمان می‌توان علوم و آموزش‌های مختلف را در ذهن آن‌ها ماندگار ساخت. رسول خدا(ص) در این خصوص می‌فرمایند: «آموختن در کودکی چون نقشی است که بر سنگ حک‌شده باشد؛ و آن‌که در بزرگ‌سالی می‌آموزد چون کسی است که بر آب می‌نویسد».
در این بین آموزش قرآن و مفاهیم قرآنی در یک جامعه اسلامی امری ضروری و اجتناب‌ناپذیر است. همه وظیفه داریم در حد وسع خویش از این دریای بیکران چشیده و خود را سیراب کنیم؛ بی‌شک کودکان نیز از این امر مستثنی نیستند؛ ازاین‌رو خانواده‌ها معمولاً برای حفظ آیات الهی در ضمیر فرزندان خویش در تلاش هستند. امام علی(ع) در این زمینه فرمودند: «حق فرزند بر پدر آن است که او را نام نیکو نهد و نیکش ادب آموزد و قرآنش تعلیم دهد» (نهج‌البلاغه، ترجمه شهیدی، ص 433)
واضح و مبرهن است که حفظ قرآن کریم کاری سخت است ازاین‌رو این امر باید برای سنین پایین دارای چارچوب و روش خاصی باشد تا کودکان به‌راحتی و با روشی دلنشین با آن انس بگیرند، برای این کار از آنجا که کودک تا پیش از سن دبستان دارای حافظه محض (مکانیکی یا طوطی‌وار) بسیار قوی است، می‌توان از یادگیری طوطی‌وار در آن‌ها بهره جست. چون ذهن آن‌ها به‌طور مکانیکی، هر اطلاعاتی را دریافت کند، خیلی راحت حفظ می‌کند و بسیار دیر هم فراموش می‌کند و در صورت فراموشی هم با ‌اندکی تذکر برطرف می‌شود.
در این بین از نقش بازی در فراگیری بهتر و حفظ آیات قران کریم نمی‌توان غافل شد؛ کودک عاشق بازی است و هر چه با استفاده از این ابزار به آن‌ها آموزش داده شود بی‌شک مورد استقبال آن‌ها قرار خواهد گرفت.
برای آنکه بیشتر با مقوله حفظ قران کریم در سنین کودکی آشنا شویم به سراغ نمونه‌ای عینی رفتیم تا بدانیم چگونه می‌توان از ابزار بازی برای آموزش آیات و سور قرآن کریم بهره برد.

با مامان‌بازی قرآن را حفظ می‌کنم!
«فاطمه درویشی» 5 ساله است و در حال حاضر 5 و نیم جزء از قرآن کریم را حفظ کرده است؛ او خواهر «محمد یوسف درویشی» نوجوان 12 ساله قزوینی و حافظ کل قرآن است که چندی پیش به‌عنوان نماینده کشورمان در مسابقات بین‌المللی قرآن کریم در کشور کویت حائز رتبه ششم شد.
با این کودک شیرین‌زبان و مادرش باب گفتگویی صمیمانه را باز کردیم تا از دل صحبت‌ها به راز آموزش مناسب قرآن کریم در سنین کودکی دست یابیم.
فاطمه در پاسخ به اینکه الان چه میزان محفوظات دارد، چنین می‌گوید: الان آخر صفحه 94 را در حال حفظ هستم و جزءهای 30، 1، 2، 3 و 4 را حفظ کرده‌ام، حفظ خودم را در خانه پیش مادرم و با استفاده از قلم قرآنی یاد گرفته‌ام.
می‌پرسم چطور حفظ می‌کنی که با جوابی جالب روبرو می‌شوم: با مامان بازی قرآن را حفظ می‌کنم! می‌پرسم چطور؟ می‌گوید: عروسک‌هایم را می‌آورم، اول بچه مامانم می‌خواند بعد هم بچه من، بچه من همیشه زرنگ است و برنده می‌شود اما بچه مامان زیاد بلد نیست و تنبل است و من به او یاد می‌دهم؛ بچه من یک‌بار می‌خوانم یاد می‌گیرد!
شیوه جالب و ابداعی مادر خانواده برای حفظ قرآن کریم برایم جالب بود دوست داشتم بیشتر از این شیوه بدانم؛ مادر فاطمه می‌گوید: حفظ آیات قرآن کریم را از طریق عروسک بازی فرا می‌گیرد، فاطمه برای عروسک‌های خود اسم گذاشته و به‌جای عروسک‌هایش آیات را می‌خواند و همین باعث می‌شود تا آیات چندین بار تکرار و در ذهنش ماندگار شوند. فاطمه تا سال گذشته فکر می‌کرد همه هم سن و سال‌هایش مثل او در حال حفظ قرآن هستند.
از فاطمه می‌پرسم قلم قرآنی را چه می‌کنی؟ نگاهم می‌کند و پاسخ می‌دهد: قلم قرآنی را می‌گذاریم و بعد بچه‌های من و مامانم کامل گوش می‌کنند، شب هم با بچه‌هایم تمرین می‌کنیم و از آن‌ها می‌پرسیم، اگر خوب جواب دهند، جایزه می‌گیرند.

دوست دارم «زرشک» جایزه بگیرم...
مادر فاطمه لبخند می‌زند و می‌گوید: آن‌همه چه جوایزی!
موضوع جایزه بحث را جالب‌تر می‌کند؛ فاطمه از جوایز خود و بچه‌هایش چنین می‌گوید: اگر خوب جواب بدهند به آن‌ها «زرشک»، «انجیر» و «کشمش» جایزه می‌دهیم. هر بچه‌ای که خوب یاد بگیرد به او بیشتر زرشک می‌دهیم برای همین چون بچه‌های من خوب یاد می‌گیرند و جواب می‌دهند زرشک بیشتری می‌گیرند!
مادرش آرام می‌گوید: چون عاشق زرشک است معمولاً زرشک جزء جایزه‌هایش است، جایزه‌ها معمولاً چیزهای کوچک و خوشمزه است که فاطمه بسیار دوست دارد.
از این دختر بانمک 5 ساله قزوینی می‌خواهم تا کمی برایمان قرآن بخواند، با ذوق شروع به خواندن سوره «نبأ» می‌کند؛ سوره‌ای که به گفته مادرش اولین سوره‌ای است که حفظ کرده و بسیار دوستش دارد. لحن و صوت زیبای فاطمه من و همکارانم را سر شوق می‌آورد. از او می‌پرسم از کی شروع به حفظ قرآن کردی؟ می‌گوید از 3 سالگی، مادرش هم می‌گوید تمام محفوظات فاطمه از طریق بازی کردن بوده است. برای همین این کار بسیار برایش دل‌چسب و شیرین است و همیشه از آن استقبال می‌کند.
مادر در خصوص روند حفظ آیات و سوره‌های قرآن کریم می‌گوید: یک ماه طول کشید تا فاطمه جان سوره نبأ حفظ کند، بعد از آن سوره نازعات را در طول 2 هفته و سوره‌های بعدی یک‌هفته‌ای حفظ شد در حال حاضر نیز هر 3 روز یک صفحه را حفظ می‌کند، ما عجله‌ای برای حفظ سریع نداریم و ترجیح می‌دهم که حفظ قرآن فاطمه همین‌گونه شیرین و همراه با لذت پیش برود.

بانک خرافات کجاست؟
ماجراهای فاطمه هر لحظه شیرین‌تر می‌شود، حالا همه همکاران وارد بحث شده‌اند و دوست دارند با این کودک 5 ساله هم‌صحبت شوند. وقتی متوجه می‌شویم فاطمه در حال حاضر کلمات را می‌شناسد و می‌تواند به‌راحتی بخواند از او می‌خواهیم متنی را که در یکی از صفحات ایکنا است بخواند، جلو می‌آید و با هجی کردن تیتر خبر را می‌خواند و ما او را تشویق می‌کنیم. مادرش می‌گوید: فاطمه کودک که بود برایش کتابی خریدم که در آن با استفاده از تصاویر حروف الفبا به زیبایی نشان داده شده بود، فاطمه با شوق حروف را قبل از اتمام 2 سالگی فرا گرفت. او عاشق آن است که بزرگ شود، دوست دارد به مدرسه برود هر چند الآن می‌تواند به‌راحتی بخواند. فاطمه به مجله خیلی علاقه دارد و بین کامپیوتر و تلویزیون و مجله انتخابش مجله است چون عکس‌هایش را بسیار دوست دارد.
مادر ادامه می‌دهد: یک‌بار که از خیابان می‌گذشتیم به من گفت مامان «بانک خرافات» کجاست؟ با تعجب نگاهش کردم و گفتم خرافات! چنین بانکی وجود ندارد، گفت چرا الآن خودم دیدم، بعد کاشف به عمل آمد خودپرداز بوده که چون یک‌لحظه از کنار آن می‌گذشتیم فکر کرده نوشته اند خرافات نوشته است!
سؤالم از مادرم فاطمه این است «چطور به استعداد فاطمه پی بردید؟»، در پاسخ می‌گوید: با محمد یوسف در حال حفظ قرآن کریم بودیم که متوجه علاقه فاطمه به حفظ شدم، او حتی برخی از آیات را می‌خواند بدون آنکه مستقیم با او کار شود. وقتی علاقه او را دیدم تصمیم گرفتیم تا با فاطمه هم به شیوه بازی آموزش را آغاز کنم. او در 9 ماه روان‌خوانی را فرا گرفت و بعد از آن‌هم حفظ را با استفاده از نوار قرآن شروع کرد. اوایل در شعبه راه‌آهن جامعه القرآن قزوین با بازی و شیوه خوبی که مربی این مهد خانم بهرامی داشت کار می‌کرد اما بعد به دلیل دور بودن منزل از قزوین و به دنیا آمدن ریحانه فرزند سومم ترجیح دادم در منزل با او کار کنم.
از مادر فاطمه درویشی می‌پرسم آیا خودش هم قرآن را حفظ است و می‌گوید: من با فاطمه حفظ می‌کنم اما همیشه فاطمه از من جلوتر و بهتر است، همسرم هم تصمیم گرفته با ریحانه فرزند سومم قرآن را حفظ کند! الآن ریحانه یک و نیم ساله بعضی از حروف را یاد گرفته و هجی می‌کند.

بدون وضو هیچ طعامی نخوردم
یکی از همکاران از مراقبت‌های پیش از بارداری این بانوی فرهیخته و مادر یک حافظ کل 12 ساله و یک حافظ 5 و نیم جزء 5 ساله می‌پرسد؛ می‌گوید: در دوران بارداری مراقبت خاصی نداشتم بااین‌حال در یک مورد تلاش کردم که نسبت به آن استمرار داشته باشم و آن این بود که بدون وضو غذا نخورم، دائم الوضو بودن شاید گاه ممکن نبود اما سعی من این بود هر طعامی که می‌خواستم بخورم قبل از آن وضو بگرفتم و در این موضوع مقید و ثابت‌قدم بودم.
قبلاً شاغل بودم و در زمان شاغل بودن محمد یوسف 5 جزء را حفظ کرد؛ اما بعد از به دنیا آمدن فاطمه و ریحانه ترجیح دادم تا شغل خود را کنار گذاشته و بیشتر وقت خود را به امور خانه و فرزندانم بگذرانم. در این بین نقش همسرم نیز بسیار حائز اهمیت است. همسرم در یک شرکت شاغل است، وقتی از سر کار برمی‌گردد با وجود خستگی همیشه کمک‌حال ما است، گاه ممکن است به دلیل کار با بچه‌ها و حفظ و پرسش از دوره آن‌ها غذا حاضر نباشد و یا ظروف نشسته باقی مانده باشد که زحمت آن را همسرم می‌کشد، همسرم با وجود خستگی ناشی از شغل خود همیشه کمک‌حالم می‌شود و شرایط را فراهم می‌کند تا بتوانیم در محیطی پر از آرامش شرایط حفظ و دوره ایجاد شود و من از این بابت همواره قدردان او هستیم.
به‌عنوان آخرین سؤال از فاطمه می‌پرسم ان شاء الله کی حفظ خود را تمام می‌کند؟ در پاسخ می‌گوید سال بعد حفظ قرآن را تمام می‌کنم؛
از این‌همه اعتمادبه‌نفس و همت و تلاش فاطمه و خانواده‌اش لذت می‌برم و می‌دانم اگر خدا بخواهد با این شیوه درست و دلچسب حفظ قرآن کریم در سال‌هایی نه‌چندان دور یک حافظ خوب قرآن کریم به جرگه حافظان آیات روح‌بخش قرآن کریم اضافه خواهد شد.
گزارش از رقیه ملاحسنی
انتهای پیام