کورسیا، گزارشی از یاتا

به گزارش ایکنا، جهان اقتصاد نوشت: این تصمیم تاریخی، نخستین باری است که یک بخش صنعتی واحد، اقدام جهانی مبتنی بر بازار (Global Market-Based Measure) را در حوزه تغییرات آب و هوایی مورد توافق قرار داده است. صنعت این اقدام را ابتدا در سال ۲۰۰۹، پیشنهاد نمود و از آن به بعد فعالیت ایکائو را مورد حمایت قرار داده است.

در این میان، استانداردهای بین‎المللی برای اجرای کورسیا به عنوان ضمیمه‎ای بر کنوانسیون شیکاگو اتخاذ شده است که تمامی ۱۹۲ دولت عضو ایکائو باید آن را از اول ژانویه ۲۰۱۹، اجرا نمایند.

کاهش انتشار کربن دی اکسید

هدف کورسیا تثبیت انتشار خالص کربن‎دی‎اکسید ناشی از هواپیمایی کشوری بین‎المللی در سطوح ۲۰۲۰ است.

برای تداوم کاهش انتشار کربن در بخش هوانوردی، این بخش با ترقیات و پیشرفت‎هایی در فناوری، عملیات‎ها و زیرساخت توافق کرده است. ولی تعدیل، جایگزینی برای این تلاش‎ها محسوب نمیشود. علاوه بر این، کورسیا بازدهی سوخت را از اولویت روزانه نخواهد انداخت. در عوض، کورسیا میتواند به وسیله تکمیل اقدامات مربوط به کاهش انتشار، بخش هوانوردی را در دست‎یابی به اهداف اقلیمی خود در کوتاه مدت و میان مدت، مساعدت و یاری نماید.

بخش هوانوردی همچنین توافق کرده است که تا سال ۲۰۵۰، انتشار کربن‎دی‎اکسید خالص خود را به نصف میزانی که در سال ۲۰۰۵ بوده است، کاهش دهد. دستیابی به این هدف دشوار و عالی، نیاز به سرمایه‎گذاری مداوم در فناوری‎های نوین و ساز و کارهای حمایتی قوی برای استفاده از سوخت‎های پایدار هوانوردی دارد.

تعدیل، عملی از ناحیه یک کمپانی یا شخص است. این اشخاص به وسیله تامین مالی کاهش انتشار در نقطه دیگر، انتشار کربن‎دی‎اکسید خود را جبران میکنند. تعدیل و بازارهای کربن به منزله مولفه‎ اساسی برای سیاست‎های تقلیل انتشار در عرصه جهانی، منطقه‎ای و ملی به شمار میروند. این سیاست‎ها برای چندین دهه به منظور اهداف انطباق و تقلیل داوطلبانه انتشار کار کرده‎اند و اکنون نیز به عنوان مکانیسمی موثر برای پشتیبانی و حمایت از اقدامات علیه تغییرات اقلیمی تلقی میشوند.

پایداری محیط زیست

برای نیل به تقلیل کربن‎دی‎اکسید راه‎های زیادی وجود دارد که می تواند به عنوان تعدیل مورد استفاده قرار گیرد. بسیاری از آن راه‎ها، منافع اجتماعی، زیست محیطی یا اقتصادی دیگری را که با توسعه پایدار در ارتباط هستند، به ارمغان می‎آورند. منبع و سرچشمه چنین تعدیل‎هایی، انواع مختلفی از فعالیت‎های پروژه‎ای از جمله انرژی بادی، اجاق‎های پاک، ضبط گاز متان، جنگلداری و سایر پروژه‎های کاهش یا اجتناب از انتشار، میتوانند باشند. برای آنکه کورسیا با ضوابط توسعه پایدار محیط زیست همساز شود، شورای ایکائو فهرستی از واحدهای انتشار را اتخاذ خواهد کرد تا به منظور انطباق مورد استفاده قرار گیرد. تصمیم شورا به وسیله توصیه‎نامه‎ای از سوی یک نهاد فنی مشورتی به اطلاع خواهد رسید. همچنین این تصمیم به موجب ضوابط یا معیارهایی مورد هدایت و راهنمایی قرار میگیرد. با ترتیب اخیر، تقلیل کربن‎دی‎اکسید مطلوب به وسیله واحدهای انتشار، تضمین میگردد. ضوابط مذکور بر اصولی مبتنی هستند که به طور رایج به موجب ساز و کارهای تجاری موجود و استانداردهای پذیرفته شده برای گواهی تعدیل کربن اعمال میشوند.

– کاهش یا حذف گاز گلخانه‎ای که به عنوان تعدیل مورد استفاده قرار میگیرد، نسبت به فعالیت مرسوم و همیشگی، یک اقدام اضافی به حساب می‎آید. این یک الزام کلیدی است. همچنین تعدیل باید تقلیل دائمی انتشارهای غیرقابل بازگشت را نمایش دهد. به طور مشابه، فعالیت تولید کننده تعدیل، نباید منجر به افزایش غیرعمدی یا ناخواسته انتشار در نقطه دیگر شود.

– برای سنجش مقدار منافع کاهش گاز کلخانه‏ای ناشی از پروژه‎ تعدیل کننده، مبنا یا خط پایه‎ای باید تعیین شود تا نشان دهد که اگر پروژه اجرا نمیشد، چه چیزی رخ میداد. کاهش انتشار نیاز به آن دارد که با استفاده از معیارهای اندازه‎گیری دقیق و پروتکل‎های معتبر مورد سنجش و بازرسی یا ممیزی قرار گیرد.

– برنامه‎های واحدهای انتشار نیاز به رویه‎هایی دارند تا واحدها را مورد پایش قرار دهند و از محاسبه دوباره تقلیل انتشار برای نیل به کاهش تغییرات اقلیمی، اجتناب به عمل آورند.

– همچنین برنامه‎های واحدهای انتشار به تضامینی احتیاج خواهند داشت تا خطرات زیست محیطی و اجتماعی را مورد توجه و رسیدگی قرار دهند.

پیش‎بینی شده است که کورسیا حدود ۲٫۵ میلیارد تن کربن‎دی‎اکسید را میان سال‎های ۲۰۲۱ و ۲۰۳۵، با میانگین سالانه ۱۶۴ میلیون تن، کاهش خواهد داد.

گزارش انتشارها

تمامی بهره‎برداران با انتشار سالانه بیش‎تر از ۰۰۰/۱۰ تن کربن‎دی‎اکسید، ملزم اند که به طور سالانه، انتشار گاز کربن‎دی‎اکسید خود را با نظارتی که از ۱ ژانویه ۲۰۱۹ (تنها نسبت به پروازهای بین‎المللی) آغاز میشود، گزارش نمایند.

بهره‎برداران باید نسبت به سوختی که برای هر پرواز استفاده میکنند، آگاهی و اطلاع کامل داشته باشند تا با ثبت و ضبط آن، انتشار کربن‎دی‎اکسید را محاسبه نمایند. بهره‎برداران باید یکی از پنج روش تصدیق شده نظارت بر استفاده از سوخت را به کار ببندند. با این حال در برخی مواقع، بهره‎برداران میتوانند واجد شرایط استفاده از نظارت آسان یا ساده باشند و انتشار خود را با استفاده از «ابزار ارزیابی و گزارش کربن دی اکسید»، برآورد کنند. این ابزار ارزیابی در ایکائو، بسط و توسعه یافته است.

به منظور آنکه دقت در اطلاعات گزارش شده از سوی بهره‎برداران تضمین شود، گزارش‎های سالانه، پیش از ارائه و تسلیم به دولت، نیاز به تصدیق توسط یک نهاد تایید کننده مستقل دارد. نهادهای تایید کننده، مورد اعتبار ایزو ۱۴۰۶۵ و الزامات خاص کورسیا، قرار خواهند گرفت.

مجموع انتشارها به وسیله دولت به ایکائو، فرستاده خواهد شد که ایکائو نیز کل انتشارهای مربوط به هر بهره‎بردار و تمامی انتشارهای کلیه بهره‎برداران را که در هر دو دولت مبداء و مقصد تجمیع شده است، منتشر خواهد نمود.

الزامات تعدیل

الزامات تعدیل از سال ۲۰۲۱، اعمال خواهد شد. در پایان هر ۳ سال دوره انطباق، بهره‎برداران نشان خواهند داد که الزامات تعدیل خود را به وسیله لغو تعداد مناسبی از واحدهای انتشار، رعایت و اجرا کرده‎اند.

به منظور توجه به اوضاع و احوال خاص و قابلیت‎های هر دولت، اعضای ایکائو، توافق نموده‎اند که الزامات تعدیل را در چندین مرحله اجرا کنند.

از سال ۲۰۲۱ تا سال ۲۰۲۶، تنها پروازهای میان دولت‎هایی که به صورت آزمایشی یا در مرحله نخست، داوطلب مشارکت میشوند، مشمول الزامات تعدیل خواهند شد.

از سال ۲۰۲۷، تمامی پروازهای بین‎المللی مشمول الزامات تعدیل قرار خواهند گرفت. با این حال، پروازهای به «کشورهای با کمترین میزان توسعه» (کمتر توسعه یافته) یا «دولت‎های کوچک جزیره‎ای در حال توسعه» و «کشورهای درحال توسعه محصور در خشکی» یا پروازهای از این کشورها و همچنین دولت‎هایی که سهمی کمتر از ۵/۰ درصد شاخص «درآمد تن در کیلومتر» (RTK) در سطح بین‎المللی دارند، از الزامات تعدیل معاف خواهند بود، مگر این دولتها خود به شکل داوطلبانه، مشارکت نمایند.

نقشه ذیل دولت‎هایی را از ۱۱ نوامبر ۲۰۱۸ داوطلب شده‎اند ( به رنگ سبز) و دولت‎هایی را که انتظار میرود بعد از سال ۲۰۲۷، معاف باشند، ( به رنگ زرد) نشان میدهد. با این‎حال در آینده نقشه زیر تغییر خواهد کرد چراکه دولت‎های جدیدی میتوانند داوطلب شوند و دولت‎های معاف شده نیز بر مبنای اطلاعات سال ۲۰۱۸، مشخص خواهند شد.

*تعلیق

بر مبنای گزارش سالانه شورای ایکائو در سال ۲۰۱۶، دولت ایران با سهمی به میزان ۱۷/۰ درصد از شاخص RTK در رتبه ۵۸ جهان و در کنار کشورهایی چون یونان و کویت ایستاده است. سهم ما یک سال بعد به رقم ۱۹/۰ درصد رسیده است و به لحاظ رتبه‎بندی نیز به جایگاه ۵۶ صعود کرده‎ایم. ولی با وجود این، گمان نمیرود که سهم ما در سال‎های آتی، به میزانی افزایش یابد که از آستانه ۵/۰ درصد پیشی بگیرد. بنابرین این انتظار که دولت ایران بعد از سال ۲۰۲۷ نیز در زمره دولت‎های معاف شده باقی بماند، بر مبنای جریان متعارف امور، منطقی و قابل تایید به نظر میرسد. نگاهی به رتبه و سهم برخی کشورهای آسیایی و خاورمیانه از جمله امارات متحده عربی (رتبه ۳ و سهم ۱۱/۸ درصد)، کره (رتبه ۶ و سهم ۶۲/۳ درصد)، قطر (رتبه ۷ و سهم ۴۷/۳ درصد) و هند (رتبه ۲۰ و سهم ۲۹/۱ درصد) و عدم معافیت آنها از اجرای کورسیا، نشان میدهد که هواپیمایی کشوری ما از ماموریت‎های جهانی بی‎نصیب مانده است و تا لمس دشواری‎ها و هزینه‎های ناشی از این ماموریت جهانی فاصله نسبتاً قابل توجهی دارد.

میلاد صادقی، پژوهشگر حقوق هوافضا