دیدگاه چند تن از فعالان قرآنی قم در مورد ساخت کشتی قرآن مطلا

به گزارش خبرگزاری بین‎المللی قرآن(ایکنا) از قم، رونمایی از کشتی مطلای قرآنی، شاید مهمترین خبر و یا به عبارت بهتر حاشیه خبری هفته گذشته در حوزه فرهنگی بود؛ خبر ساده‎ای که با حذف و اضافات و بیانیه و تکذیبیه‎ها رنگی دیگر به خود گرفت و از رونمایی یک اثر هنری قرآنی به یک حاشیه فرامرزی مبدل شد که بسیاری از شبکه‎های اجتماعی و رسانه‎های خودی و غیر خودی را نیز تحت الشعاع خود قرارداد. خبر، مرتبط به رونمایی از یک کشتی مطلا بود که آیات قرآن روی آن نقش بسته بود و اواخر هفته قبل با حضور تولیت آستان کریمه اهل بیت(ع) در موره حرم رونمایی شد؛ ولی تنها چند دقیقه پس از اعلام گسترده این خبر واکنش‎های گسترده تری از سوی مردم و حتی بسیاری از نخبگان در فضای مجازی ایجاد شد و منجر به بیانیه‎ای از سوی حرم شد که در آن بیان شد که «این اثر بدون هیچ‌گونه حمایت مادی از سوی آستانه مقدس و صرفا برای ابراز ارادت هنرمند سازنده این اثر به ساحت مقدس اباعبدالله الحسین(ع)، با هزینه شخصی طراحی و تولید شده و به درخواست سازنده آن و هماهنگی به‌عمل‌آمده از سوی استانداری قم، برای مدتی کوتاه به موزه آستانه مقدس منتقل شده تا در معرض تماشای عموم قرار بگیرد و بعد طبق نیت شخصی مالک به حرم امام حسین(ع)اهدا می‌شود.

در این بین به سراغ چند تن از شخصیت‎های قرآنی استان قم رفتیم تا با آنها در خصوص این مساله به گفت وگو بنشینیم؛ در این گفت وگو بر سر این موضوع بحث شد که آیا این نوع آثار هنری نقشی در اعتلای هنر قرآنی دارند و یا این حواشی که در این خصوص ایجاد شد، امری معمول بود و یا بی انصافی در این بین صورت گرفت.

حجت‎الاسلام والمسلمین عظیمی مدیر دارالقرآن کریم استان قم در گفت وگو با خبرنگار ایکنا در قم گفت: هنر فاخر قرآنی امری کاملا پذیرفته شده و گرانسنگ است ولی باید به شکلی نیز انجام شود که بازتاب مناسبی در جامعه داشته باشد. قرآن طلاکوب در زمان قدیم کاربرد داشت نه الان.

وی در ادامه با اشاره به بازتاب‎های این رونمایی نیز تصریح کرد: قرآن طلاکوب در گذشته برای از بین نرفتن قرآن روی یک اثر فلزی که ماندگاری بالایی دارد آن هم در سطح بالای حکومتی معمول بوده است؛ آنچه بیان می شود که فلان سخن را باید با طلا نوشت حکمتی چنین دارد که سخنان عالی و آن هم وحیانی باید به شکلی و در جایی نوشته شود که از بین نرود ولی آیا امروز هم چنین فرضی وجود دارد یا خیر سوالی است که باید از هنرمند طلاب کوب قرآن پرسید.

این فعال و استاد قرآن بیان کرد: به هر ترتیب هر کاری باید یک هدف را در پس خود داشته باشد و حال که کار، یک اثر قرآنی است قطعا باید هدف نیز متناسب با آن اثر فراتر و متعالی تر باشد؛ مهمترین نقص این پروژه آن بود که مشخص نبود هدف از ساخت این مجموعه چه بوده است و یا حداقل روشنگری خوبی در این زمینه انجام شد؛ کمک به محرومین از محل فروش، یا حضور در موزه حرم؛ چیزی نبود که به شکل شفاف برای مردم بیان شود.

وی گفت: در این روزها مهمترین سوال دلسوزان فرهنگ قرآنی آن بود که به رغم این مشکلات عظیم در راه آموزش و گسترش فرهنگ قرآنی چرا باید چنین هزینه و کارهایی در حوزه روئین و نمایشی انجام شود ولی خانه های قرآن از کمترین امکاناتی برای آموزش قرآن بی بهره باشند.کاش این هنرمند بیشتر مشورت می‎کرد.

مدیر دارالقرآن کریم استان قم بیان کرد: البته باید از این هنرمند تشکر کرد ولی خوب بود که ایشان با بزرگان قرآنی و فرهنگی و حتی مردم مشورت می‎گرفت تا زحمت وافر او با چنین واکنش‎هایی روبرو نشود زیرا در آینده این آسیب قطعا گریبان بسیاری از کارهای نظیر نیز خواهد شد.
وی گفت: بهتر است بیان کنیم که زمان این اثر مناسب نبود و البته مکان آن نیز همچنین؛ زیرا درست است که حرم حضرت معصومه(س) شریف ترین مکان‎ها است ولی با توجه به اینکه کمی دوراندیشی کافی بود تا به این نتیجه برسیم که با توجه به اوضاع وخیم اقتصادی و مشکلات عدیده مردم چنین کارهای زرین در این زمان که مردم ما بیشترین مطالبات را در خصوص صرف هزینه ها از مسئولین دارند نباید این اثر در حرم رونمایی می شد تا این گمان برده شود که حرم حضرت معصومه(س) متکفل ساخت این اثر شده است؛ البته مسئولان حرم نیز پاسخ مناسبی دادند ولی به نظر من این زمان برای این رونمایی مناسب نبود.

در ادامه به سراغ یکی از اساتید پیشکوست قرآنی در استان رفتیم که تجربیات بین المللی فراوانی در حوزه قرآنی دارد؛ استاد محمدعلی دهدشتی در این خصوص به خبرنگار ما گفت: قطعا ما موافق این مسایل نیستیم به نظر من اگر کاری قرار است انجام شود باید در فعالیت ‏های مثمر ثمرتر در حوزه قرآنی انجام شود؛زیرا در این زمان، خیلی چیزهای واجب‎تری داریم.

این استاد قرآن بیان کرد: به نظر من در این زمان کارهای واجب‎تر و مشکلات بزرگتری داریم؛ وقتی موسسات قرآنی ما در بی پولی و مشکلات مادی گرفتار شده‎اند و برای ادامه فعالیت‎های خود با هزار و یک مشکل دست و پنجه نرم می ‏کنند و حتی مردم ما با چنین مشکلاتی مواجه هستند چرا باید این کار در کشور و آن هم در قم و به نام قرآن انجام شود.

وی گفت: درست است که بیان شده است که این اثر با نیت خدمت و کمک به محرومین ساخته می شود ولی به نظر من چون روشنگری مناسبی در این زمینه انجام نشد و مردم ما قطعا چنین کارهایی را به نام مسایل قرآنی نمی پذیرند نباید اصراری به این کارها داشته باشیم.

 دهدشتی بیان کرد: متاسفانه سخنانی مطرح می‎شود از این باب که امام علی(ع) انگشتری به قیمت کل خراج شام به دست کردند که این مساله کاملا کذب است؛ امامی که در زهد و پارسایی در عالم بی همتا بودند و بیش از یک لباس نداشتند و از کل اشربه و اطعمه عالم یک نان خشک جو را دریافت چگونه می تواند این انگشتر را به دست کند؛ این افراد به دنبال توجیه فعالیت‎های خود هستند.

وی افزود: امام خمینی(ره) پاسخ این دست افراد را داد و فرمود که امام علی(ع) همیشه در فکر مردم و یتیمان بود و دغدغه او دغدغه مشکلات مردم بود و به فکر این تجملات نبود.این فعال بین‎المللی قرآن کریم بیان کرد: به نظر من از نظر موقعیت زمانی و با توجه به مشکلات امروز کشور نباید این کار انجام می شد و قطعا مشکلاتی را نیز با خود به همراه خواهد داشت.
در ادامه گفت وگو با دکتر حسن فروغی از قاریان و قرائت پژوهان استان قم به گفت وگو پرداختیم؛ او در ابتدا با ذکر این مطلب که این کشتی را نمی توان یک اثر هنر قرآنی دانست، گفت: هنر قرآنی هنری است که در بستر قرآن انجام می‎شود؛ در واقع هنر قرآنی تعریف دیگری دارد که قرآن به آن تاکید می کند.

این استاد قرآنیت صریح کرد: هنر قرآنی باید با مولفه‎های قرآنی همراه باشد و وقتی این مولفه‎ها به خوبی رعایت شد می توانیم هنر را در این قالب طراحی کنیم و به یک اثر هنری قرآنی برسیم.

این قرآن پژوه و استاد دانشگاه بیان کرد: مثلا یک هنر خوشنویس که گاهی آثار مولوی و حافظ را خطاطی می‎کند و در ادامه می خواهد یک اثر هنری با کلام الله خلق کند ذوق خود را برای کتابت یک آیه قرآن صرف می کند ولی او در نهایت استاد خط است که این بار به سراغ یک کلام قرآنی و سوژه قرآنی رفته است که البته این نیز سطحی از هنر قرآنی است ولی هنر قرآنی هنری است که از بستر قرآن می‎جوشد.

وی گفت: هنر قرآنی مثل هنرمند قرآنی در همه عرصه های زندگی به قرآن تاکید می‎کند ؛ از طرفی می‏‎توان این گونه آثار هنری را صرفا به عنوان مقدمه‎ای برای انس با قرآن در نظر گرفت ولی باید تصریح کنیم که در حقیقت قرآن ما را به چنین کاری توصیه نکرده است.
وی تصریح کرد: قرآن کریم ما را پرداختن به امور ظاهری که از اصل و محتوا می کاهد منع کرده است؛ در حقیقت وقتی یک کار با ظاهری زرین انجام شود ولی توان بهره برداری معنوی از آن نباشد درست نیست؛ اگر به محتوای قرآن عمل نکنیم نمی‎توانیم بگوییم که کار فاخری برای قرآن انجام داده‎ایم.

فروغی بیان کرد: یک هنرمند و یا یک مسئول و یا یک شخصیت قرآنی اول باید بداند که در یک اجتماع زندگی میکند و باید آن را به خوبی بشناسد ؛وقتی به خوبی شناخت متوجه می‎شود که این زمان برای رونمایی از چنین پروژه‎ای مناسب نیست؛ درواقع تحلیل جامعه شناسانه خوبی در این رونمایی انجام نشد که این گونه متاسفانه به هنر قرآنی نیز ضربه زد.

وی گفت: باید بدانیم که هنر قرآنی با نگاه قرآن به هنر متفاوت است و آنچه ما می گوییم که کار هنری است باید مولفه‎های قرآنی را با خود همراه داشته باشد؛ آیا می‎توان پذیرفت که قرآن ما را به چنین تولیدات هنری ترغیب کرده است؟ در واقع این مشکل باعث بازخوردهای منفی شد؛ باید فرهنگ عمل به قرآن را به همه شئون رعایت کنیم.

همان گونه که اساتید قرآن استان نیز به آن اشاره کرد‎ه‎اند اگر هدف متعالی نیز در پس این کار بود باید نسبت به زمان مناسب این کار و همچنین پیش زمینه رسانه ای کار نیز دقت بیشتری می‎شد تا این گونه در کشاکش این نقدها و جنجال‎های رسانه‎ای گرفتار نشود.

یادآور می شود هنرمند این اثر نیز در گفت و گو با خبرگزاری ایکنا با بیان اینکه 140 گرم طلا و 40 میلیون تومان برای خلق این اثر هزینه شده است گفت: این کشتی در ۳۰ فروردین سال ۱۳۹۷ شمسی برابر با سوم شعبان سال ۱۴۳۹ هجری و همزمان با سالروز میلاد سرور آزادگان حضرت ابا عبدالله‌الحسین (ع) در مراسم ویژه‌ای در عتبه حسینی به موزه این آستان مقدس اهداء می‌شود.